Του Γιώργου Σταματόπουλου
Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα συνηθιζόταν στους κύκλους των ντανταϊστών και λίγο αργότερα σ’ αυτούς των σουρεαλιστών η προκλητική συμπεριφορά, σαν μια διακωμώδηση του κατεστημένου, σαν μια ανατρεπτική πράξη που έσπερνε δήθεν τον πανικό στους συμβατικούς αστούς και σμπαράλιαζε την υποκρισία τους. Η μέθοδος ήταν αποτελεσματική. Τις περισσότερες φορές δημιουργούσε αναπάντεχες αντιδράσεις εκ μέρους της καθεστηκυίας τάξης και διαδραματίζονταν ιλαρά ή και τραγικά φαινόμενα. Ηταν αναμενόμενο. Πώς να συναντηθούν μια ομπρέλα και μια ραπτομηχανή πάνω σ’ ένα χειρουργικό τραπέζι; Πώς να αντέξει το κοινό του σινεμά να δει ένα ξυράφι να σκίζει ένα μάτι;
Εκτοτε πολλοί χρησιμοποίησαν αυτή τη μέθοδο άλλοτε ικανοποιητικά και ενίοτε ξεπέφτοντας σε καρικατούρες οι ίδιοι οι εμπνευστές. Σήμερα η πρόκληση… προκαλεί αποστροφή περισσότερο όσο ευφυής και εμπνευσμένη κι αν είναι. Μάλλον χοντροκομμένες είναι οι πράξεις που σκοπεύουν στην πρόκληση και στην υποδήλωση πολιτικής-συμβολικής παρέμβασης. Οι περιστάσεις απαιτούν σοβαρότητα και έλλογα επιχειρήματα και όχι τσαλαβουτήματα σε δήθεν χιούμορ και ανατρεπτική τάχα μου ειρωνεία προς θεσμούς (που, ναι, δεν είναι ό,τι καλύτερο, έτσι όπως υπάρχουν και «λειτουργούν»). Ο κατά δήλωσή του ελευθεριακών αρχών βουλευτής Καστοριάς του ΣΥΡΙΖΑ που ενεδύθη τα άμφια και ξόρκισε την κρίση κηδεύοντας τα μνημόνια κατάφερε μεν να εξοργίσει το «ιερατείο», αλλά ο ίδιος γελοιοποιήθηκε μη επιδεικνύοντας καταλυτικό (ως όφειλε) χιούμορ και συμβολική τινά επανάσταση.
Η πρόκληση εάν δεν είναι ανυψωτική, μεταρσιωτική, εάν από μόνη της δεν είναι τέχνη, εκφυλίζεται και λησμονείται, διαχέοντας θλίψη μόνο στους χειμαζόμενους και όχι βέβαια ανακούφιση ή απαντοχή. Αλλά κάπου εκεί (στη γελοιότητα) κινείται η δεξιότητα πολλών στην τέχνη και την πολιτική.
Κάτι ανάλογο προσπάθησαν να «επιτύχουν» ομόφυλα ζευγάρια με συμβολικά φιλιά στον αγιασμό των υδάτων, θεωρώντας και φωνάζοντας ότι «όσο ο κλήρος παρεμβαίνει στα κοσμικά ζητήματα τόσο θα παρεμβαίνουμε στα του κλήρου». Καλή είναι η διαμαρτυρία μέσω συμβολισμών, είναι μακριά όμως από τη δυνατότητα να ευαισθητοποιήσει κόσμο που δεν γνωρίζει το πρόβλημα όσων διαμαρτύρονται.
Εντάξει, κουβέντα να γίνεται και, ποιος ξέρει, ίσως αναφανεί και κάποιο αποτέλεσμα, ουσιαστικό. Η πρόκληση, όμως, δεν είναι λυσιτελής, μόνο επεισοδιακή, για χαμηλά γούστα και άκομψες ψυχικές ή νοϊκές αναταράξεις. Υποθέσεις είναι όλα βέβαια, αλλά με βάση αυτές μπορείς να αποπειραθείς να ερμηνεύσεις τα (ιλαρά ή τραγικά) γεγονότα που τυπώνονται στη σφαίρα της ενημέρωσης. Εχει πολλά τρωτά η Εκκλησία εάν κάποιος θέλει να κάνει σοβαρή και εποικοδομητική κριτική. Με θυμιατά και αγιαστούρες και παλαβομάρες δεν κάνουμε προκοπή.
gstamatopoulos@efsyn.gr
