Βομβαρδίστηκε, λεηλατήθηκε και ξαναχτίστηκε. Το Εθνικό Μουσείο του Αφγανιστάν επαναλειτουργεί στην Καμπούλ, σε πείσμα των βίαιων επιθέσεων που έχει δεχτεί από τους Ταλιμπάν, και οι υπεύθυνοι προσπαθούν να συγκεντρώσουν όσο περισσότερα κομμάτια από τα αρχαία μνημεία του πολιτισμού τους μπορούν.
«Προκαλούμε όσους εναντιώθηκαν στην ανέγερση από τα συντρίμμια του Εθνικού μας Μουσείου και υποσχόμαστε πως θα σώσουμε όσο περισσότερους από τους θησαυρούς μας μπορέσουμε» λένε οι άνθρωποι του μουσείου, δίνοντας ένα ξεκάθαρο μήνυμα κυρίως προς τους Ταλιμπάν. Ανάμεσα στην επιστημονική αυτή ομάδα υπάρχουν και αρχαιολόγοι άλλων εθνικοτήτων, όπως ο Μάικ Φίσερ, από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο, που δουλεύει στην καταγραφή και αναστήλωση των αρχαιολογικών ευρημάτων: «Το 2001 οι Ταλιμπάν διέλυσαν στην κυριολεξία κάθε αρχαίο μνημείο, μικρό ή μεγάλο, που βρήκαν στο διάβα τους. Ωστόσο, δεν ήταν μόνο αυτή η ομάδα που έκανε κακό στο μουσείο. Ανθρωποι που ακόμη και σήμερα έχουν πολιτικές θέσεις στο Αφγανιστάν είχαν λεηλατήσει ή καταστρέψει τμήματα των συλλογών του. Ακόμη και διεφθαρμένοι φύλακες είχαν μείνει άπραγοι, όταν πάνω από 70.000 αντικείμενα έκαναν φτερά από το μουσείο».
Πράγματι, πάνω από το 70% της περιουσίας του μουσείου κλάπηκε ή καταστράφηκε την τελευταία δεκαετία -ανάμεσά τους και ανυπολόγιστης αξίας ευρήματα από την Εποχή του Χαλκού ή και παλαιότερα, μέχρι και την περίοδο του ζωροαστρισμού και του βουδισμού, αλλά και των αρχών του ισλαμισμού, που φανέρωναν το πέρασμα του πολιτισμού από τη μία εποχή στην άλλη.
Τώρα οι επιστήμονες προσπαθούν να διαδώσουν ό,τι μπορούν: περίπου 300 από τα 2.500 αρχαία αντικείμενα που έσπασαν οι Ταλιμπάν γίνεται προσπάθεια να επανενωθούν στην αρχική τους μορφή. Το έργο είναι πολύ δύσκολο και χρονοβόρο. Επίσης, πολλά κλεμμένα αντικείμενα έχουν αρχίσει να επιστρέφονται στο μουσείο, καθώς έχει γίνει γνωστός σε όλους τους συλλέκτες διεθνώς ο τρόπος ώστε να αναγνωρίζουν τι είναι από το Αφγανιστάν και τι όχι. Τα τελευταία χρόνια, η Ιντερπόλ, η UNESCO αλλά και κυβερνήσεις κρατών έχουν απαγορεύσει αντίστοιχες αγοραπωλησίες, με αποτέλεσμα να έχουν βρεθεί πάνω από 800 αντικείμενα. Κάποια πολύ μεγάλης αξίας, όπως ένα 4.000 ετών αγαλματίδιο Βακτριανής πριγκίπισσας, που είχε κλαπεί από το μουσείο. Ακόμη 11.000 κομμάτια ανακαλύφθηκαν από τις αφγανικές αρχές έπειτα από ελέγχους στα σύνορα της χώρας.
Το πιο αξιόλογο, ωστόσο, είναι πως υπεύθυνος της όλης προσπάθειας δεν είναι κάποιο πρόσωπο με πολιτικές περγαμηνές ούτε κάποιος επιστήμονας. Τη γενική διεύθυνση του εγχειρήματος έχει ο Ομάρ Καν Μασούντι, ένας από τους λίγους ανθρώπους που φύλαγαν τα κλειδιά των θησαυροφυλακίων του μουσείου και κατόρθωσαν να τα διατηρήσουν κλειστά, ακόμη και κατά τη διάρκεια του εμφυλίου που έπληττε τη χώρα. Στους πολύ καλά φυλαγμένους αυτούς θησαυρούς συγκαταλέγεται και ο λεγόμενος «Θησαυρός της Βακτριανής», μία συλλογή από εκλεκτά χρυσά και ασημένια αντικείμενα τέχνης, άνω των 2.000 ετών.
Επιμ.: Νόρα Ράλλη
