Ενα εντυπωσιακό και πολύπλευρο πρόγραμμα διετίας με παραστάσεις, εκθέσεις, εκδηλώσεις ανακοίνωσε χθες η σύντροφός του Ειρήνη Λεβίδη για το θεατράκι της Κυκλάδων, που θα φέρει στο εξής και το όνομά του. Συσπειρώθηκε η αφρόκρεμα του ελληνικού θεάτρου, σκηνοθέτες παλιοί αλλά και πολύ νέοι, που αγαπούσε, θαύμαζε και είχε ξεχωρίσει και ήταν φίλοι, συνεργάτες και συνομιλητές του

Της Εφης Μαρίνου

Το θέατρο του Λευτέρη Βογιατζή ανοίγει ξανά. Και με τις καλύτερες προθέσεις… Εμφανώς συγκινημένη η σύντροφός του Ειρήνη Λεβίδη ανακοίνωσε χθες το καλλιτεχνικό πρόγραμμα του «Θεάτρου Οδού Κυκλάδων-Λευτέρης Βογιατζής», όπως ονομάζεται πλέον το ιστορικό θέατρο της Κυψέλης, εκεί που ο σπουδαίος αυτός σκηνοθέτης έγραψε ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου. Τώρα η Εταιρεία των Φίλων της Τέχνης του Θεάτρου Οδού Κυκλάδων στοχεύει να κρατήσει τον χώρο δημιουργικό και σε μια προοπτική τριετίας να λειτουργήσει ως φυτώριο καλλιτεχνικής παραγωγής υψηλών προδιαγραφών.

Οι συντελεστές και οι ηθοποιοί που ανακοινώθηκαν συνηγορούν σ' αυτό ακριβώς: στον προγραμματισμό περιλαμβάνεται η αφρόκρεμα του ελληνικού θεάτρου από τη νέα και την παλαιότερη γενιά καλλιτεχνών. Οι Βασίλης Παπαβασιλείου, Νίκος Μαστοράκης, Δημήτρης Μαυρίκιος, Ρένη Πιττακή αλλά και οι Σίμος Κακάλας, Δημήτρης Καρατζάς, Εκτορας Λυγίζος. Είναι ακόμα κι εκείνοι που ανήκουν στο «περιβάλλον του Λευτέρη», όλοι όσοι πέρασαν από το θέατρό του: συγγραφείς, μεταφραστές, μουσικοί, σκηνογράφοι, ενδυματολόγοι, χορογράφοι αλλά και οι βοηθοί του Λευτέρη Βογιατζή όλα αυτά τα χρόνια.

Το υπουργείο Πολιτισμού, αν και ενοχλήθηκε, προς το παρόν, δεν υποστηρίζει οικονομικά το νέο ξεκίνημα του «Θεάτρου Οδού Κυκλάδων-Λευτέρης Βογιατζής». Οι όχι και λίγες παραγωγές που ανακοινώθηκαν θα στηρίζονται οικονομικά στη σημερινή συνθήκη που επικρατεί στα θέατρα: ποσοστά, αναζήτηση συμπαραγωγού και χορηγού.

Η Ειρήνη Λεβίδη ξεκίνησε την ομιλία της αναφερόμενη στο πόσο δύσκολη είναι η συνέχεια των ιστορικών θεάτρων: «Συνήθως αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία τους με το πρόσχημα της συνέχειας, είτε εξαφανίζονται, όπως έγινε σχετικά πρόσφατα με το «Εμπρός». Ο ίδιος ο Λευτέρης είχε απόλυτη επίγνωση αυτών των δυσκολιών. Δεν του άρεσαν οι συνεχιστές και οι κληρονόμοι. Δεν πίστευε στην αναπαραγωγή στον χώρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας και λέξεις κλισέ, όπως «συνέχεια» κτλ, τις αντιμετώπιζε σκωπτικά, του προκαλούσαν ιλαρότητα. Τη γνωστή σε όλους σας. Ο ίδιος δεν αναπαρήγε ούτε τον ίδιο του τον εαυτό. Ποτέ δεν θεώρησε κατακτημένες και τις πιο υψηλές κατακτήσεις του. Με οδηγό τη βαθιά, προσωπική, οντολογική –την είχε αποκαλέσει εύστοχα η Ελένη Βαροπούλου– ανάγνωση του κειμένου, διερεύνησε όλες τις μορφές θεάτρου και τις ανανέωσε βάζοντας την προσωπική του σφραγίδα. Ταυτόχρονα όμως, όταν το 2009 το ΥΠΠΟ χαρακτήρισε το θέατρο διατηρητέο, ένιωσε ήσυχος και ανακουφισμένος.

Σε περίπτωση που θα αποκτούσε καινούργια στέγη, λιγότερο βασανιστική, πιο άνετη, αίτημα που δεν το αποποιήθηκε ποτέ, το θέατρο αυτό, στο οποίο έδωσε όλη την πνευματική και καλλιτεχνική του ικμάδα, αφιέρωσε την ψυχή του και το νευρικό του σύστημα, θα παρέμενε υπό τον έλεγχό του, θα δινόταν σε ανθρώπους που εκτιμούσε, πίστευε, παρακολουθούσε το έργο τους με ζωντανή περιέργεια».

Η Ειρήνη Λεβίδη τόνισε επίσης ότι οι σημερινές συνθήκες υπερβαίνουν τις πικρίες, τις παρεξηγήσεις και τις συγκρούσεις του παρελθόντος. Ο προγραμματισμός του θεάτρου στηρίζεται στη συνεργασία με ανθρώπους που δούλεψαν με τον Λευτέρη Βογιατζή, με ανθρώπους που ξεχώρισε και τον ενδιέφεραν, που παρακολουθούσε από κοντά τη δουλειά τους με περιέργεια, και που πίστευε στις δυνάμεις, στην προσήλωσή τους στο θέατρο.

Ο πρόεδρος της Εταιρείας των Φίλων της Τέχνης του Θεάτρου Οδού Κυκλάδων, Μένης Κουμανταρέας, στην επιστολή που απέστειλε -για λόγους υγείας δεν μπορούσε να παραβρεθεί- σημειώνει: «Ο Λ. Βογιατζής όποιο έργο κι αν επέλεγε εκτός από τους ηθοποιούς είχε να αντιπαλέψει με τις δυσκολίες του χώρου. Κάθε καινούργιο ανέβασμα ήταν μια μάχη με τα μπετά, ένα συνεχές γκρέμισμα και μια ανακατάταξη της σκηνής φτάνοντας και σε ακραία αποτελέσματα, όπως με την πρώτη «Αντιγόνη». Το Θέατρο της Οδού Κυκλάδων είναι ένα μνημείο σύλληψης υποκριτικής και σκηνοθετικής τέχνης. Γι' αυτό πρέπει να αγκαλιάσουμε την προσπάθεια της καθόλα άξιας συντρόφου του Ειρήνης Λεβίδη, ώστε το θέατρο να μη μείνει ως μουσειακό είδος, ούτε να ευτελιστεί από τυχάρπαστους θιάσους, αλλά να γίνει κοιτίδα ζωντανής παρουσίας ταλαντούχων παλαιών και νέων καλλιτεχνών του τόπου. Δεν έχουμε πολλούς Λευτέρηδες, όπως δεν είχαμε παλιότερα πολλούς Κάρολους, για ν' αφήσουμε το έργο τους να εξελιχθεί σε πρόχειρη εκκρεμότητα».

Προγραμματισμός

Η θεατρική περίοδος χωρίζεται σε τέσσερα τρίμηνα -τα δύο εξ αυτών θα ανήκουν αποκλειστικά σε νεανικές ομάδες- και ο σχεδιασμός του ρεπερτορίου στοχεύει στη σύνδεση παράδοσης και νεωτερικότητας. Ο αναγκαίος χρόνος προετοιμασίας -αυτό που υπερασπιζόταν πάντα ο Λευτέρης Βογιατζής- στην παραγωγή καλλιτεχνικού έργου θα δίνεται για αναζήτηση, έρευνα, δοκιμές. Το «Θέατρο της Οδού Κυκλάδων-Λευτέρης Βογιατζής» θα διαθέτει τον χώρο του για 3μηνες πρόβες σε όλους τους συνεργάτες του, αλλά και σε άλλους καλλιτέχνες σε συνεργασία με άλλους φορείς.

Περίοδος 2014-2015

■ Στο τέλος Φεβρουαρίου, το αργότερο μέχρι την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου, θα παίζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη «Το Τάβλι» του Δημήτρη Κεχαΐδη με τους Νίκο Κουρή και Μάκη Παπαδημητρίου. «Ο Νίκος Κουρής, δεν χρειάζεται να το πω, είναι ένα από τα ατίθασα παιδιά του Λευτέρη, ιδιαίτερα αγαπητό, κι ο Μάκης Παπαδημητρίου, βοηθός του για ένα μικρό διάστημα, ήταν η μεγάλη ελπίδα του. Λάμπανε τα μάτια του όταν μιλούσε γι' αυτόν» σχολίασε συγκινημένη η Ειρήνη Λεβίδη. Την παράσταση θα πλαισιώσει έκθεση φωτογραφίας και ψηφιακού υλικού για το «Με δύναμη από την Κηφισιά» -η σπουδαία παράσταση του Λ. Βογιατζή πριν από 19 χρόνια- ενώ θα γίνει προσπάθεια να μονταριστεί το υλικό της παράστασης ώστε να προβληθεί σε δύο ειδικές εκδηλώσεις. Στη χθεσινή παρουσίαση παραβρέθηκε και η Ελένη Χαβιαρά.

■ Πέμπτη, Παρασκευή και Κυριακή «Το κορίτσι που έπεσε στο πηγάδι», μια παράσταση της ομάδας Kursk, των νέων ηθοποιών με τους οποίους ο Λευτέρης συνεργάστηκε στο «Θερμοκήπιο» (Χάρης Φραγκούλης, Αργύρης Πανταζάρας, Νίκος Παπαδόπουλος), με την προσθήκη της Ηρώς Μπέζου και με τους οποίους σχεδίαζε να ανεβάσει τον «Οιδίποδα» στο Μουσείο της Ακρόπολης.

■ Μία ακόμα διεθνής συμμετοχή, στη θεατρική περίοδο 2014-2015, προς τιμήν του Λευτέρη: η σπουδαία Γαλλίδα ηθοποιός Βαλερί Ντρεβίλ με το «Υλικό Μήδεια» του Χάινερ Μίλερ, σε σκηνοθεσία Ανατόλι Βασίλιεφ.

■ Στο πρώτο αυτό τρίμηνο εντάσσονται επίσης: ένας μονόλογος του Αργύρη Πανταζάρα, από τον «Ακατανόμαστο» του Μπέκετ, σε σκηνοθεσία και σκηνογραφία του ίδιου, το «Σύσσημο» του Νίκου Παναγιωτόπουλου σε σκηνοθεσία του Σίμου Κακκάλα, προσαρμοσμένη ειδικά στον χώρο, καθώς και «Ο ουρανός κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη με τη Ρένη Πιττακή.

Ανάμεσα στους νέους σκηνοθέτες που έχουν προσκληθεί είναι ο Εκτορας Λυγίζος, βοηθός του Λευτέρη στο «Λαχταρώ» της Σάρα Κέιν αλλά και στον «Οιδίποδα», που δεν πρόλαβε να κάνει.

Για το καλοκαίρι το Θέατρο Οδού Κυκλάδων-Λευτέρης Βογιατζής συζητά με τον Γιώργο Λούκο μια μορφή σύμπραξης με το Φεστιβάλ Αθηνών. Στο τέλος Μαΐου, ύστερα από πρόταση του Θεατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών, συνδιοργανώνεται στο Θέατρο Οδού Κυκλάδων-Λευτέρης Βογιατζής διημερίδα αφιερωμένη στον Λευτέρη Βογιατζή.

Περίοδος 2015-2016

■ Θα ξεκινήσει στις 12 Οκτωβρίου, ημέρα των γενεθλίων του Λευτέρη Βογιατζή, μ’ ένα θεατρικό «κουτί» του Γιάννη Κόκκου, το οποίο ο σπουδαίος σκηνογράφος θα κατασκευάσει στη σκηνή του Θεάτρου Οδού Κυκλάδων. Το περιεχόμενό του θα ανακοινωθεί αργότερα, αλλά υπόσχεται εκπλήξεις αντάξιες του χώρου…

■ Η πρώτη παράσταση θα είναι ο «Φαέθων» του Δημήτρη Δημητριάδη σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζά, με ηθοποιούς που συνεργάστηκαν στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων.

■ Ανάμεσα στα πρόσωπα που δεσπόζουν στον προγραμματισμό 2015-2016-2017 είναι: ο Βασίλης Παπαβασιλείου που θα δουλέψει πάνω σε μια ιδέα που συζητούσε με τον Λευτέρη, ο Νίκος Καραθάνος με το «Nothing for nothing», τελευταίο έργο του Γιώργου Διαλεγμένου, που ήταν προγραμματισμένο στο άμεσο ρεπερτόριο της Νέας Σκηνής, ο Νίκος Μαστοράκης με το έργο του Μιχάλη Βιρβιδάκη «Κάτω απ’ το δέρμα μου ένας άλλος» -έργο που ήθελε να ανεβάσει ο Λευτέρης Βογιατζής. Ο Δημήτρης Μαυρίκιος ξανά με το «Το 7ο ρούχο» της Ευγενίας Φακίνου.

■ Ετοιμάζονται επίσης τρεις εκθέσεις: η μία αφορά τα σκηνικά και υλικά του θρυλικού «Κατσούρμπου», αφιερωμένη στον σκηνογράφο Νίκο Αλεξίου, που έφυγε από τη ζωή, η δεύτερη στα σχέδια και τα προσχέδια της «Αντιγόνης» του 1992 και η τρίτη στη «Σπασμένη στάμνα» σε παρουσίαση της Ελένης Βαροπούλου, αφιερωμένη στη μνήμη του σκηνογράφου της, Δαμιανού Ζαρίφη.

* Στόχος είναι να παρουσιαστούν όλες οι παραστάσεις του Λευτέρη Βογιατζή μέσα από εκθέσεις, προβολές και αναλύσεις.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Βραβείο στον καλύτερο Ευρωπαίο σκηνοθέτη

Με τη σύμπραξη του Δήμου Αθηναίων θεσπίζεται το Βραβείο Σκηνοθεσίας «Λευτέρης Βογιατζής», που θα απονέμεται κάθε δύο χρόνια στον καλύτερο νέο Ευρωπαίο σκηνοθέτη. Το έπαθλο των 30.000 ευρώ θα καλύπτει την αμοιβή του βραβευμένου σκηνοθέτη και τα έξοδα παραγωγής μιας παράστασής του στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων-Λευτέρης Βογιατζής. Η επιτροπή που θα απονέμει το βραβείο αποτελείται από τους George Banu, Ελένη Βαροπούλου, Stephanie Carp, Ties Lehman, Γιώργο Λούκο, Χλόη Ομπολένσκι, Γιάννη Χουβαρδά.

«Ετσι ο Λευτέρης, που η ιδιοσυγκρασία και η ψυχική του οικονομία δεν τον άφησε να κατακτήσει στο παγκόσμιο θέατρο τη θέση που του άξιζε, θα μας κρατάει τον ορίζοντα ανοιχτό, όπως έκανε σε όλη του τη ζωή», τόνισε η Ειρήνη Λεβίδη. «Από το γραφείο του και την πολυθρόνα του στην Αθήνα και στην Ανδρο παρακολουθούσε με αδιάπτωτο ενδιαφέρον όλο το ξένο θέατρο, με όλους τους τρόπους. Τα αυτιά του και τα μάτια του ήταν εκεί, στο σύγχρονο γίγνεσθαι το οποίο μετουσίωνε με τον προσωπικό, μοναδικό του τρόπο».