Του Γιώργου Σταματόπουλου
Ελεγε ο Αριστοφάνης ότι στην Αθήνα, στην εποχή του, όποιος ασκούσε κριτική, χαρακτηριζόταν αυθωρεί και παραχρήμα μισόδημος, εχθρός του λαού, όποια ερμηνεία κι αν δοθεί στο πρώτο συνθετικό της έννοιας. Εννοείται εχθρός της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων, διότι ο ασκών κριτική χαλάει τη σούπα των καθιερωμένων και πριονίζει τις θέσεις εξουσίας των βολεμένων. Τι διαστροφή κι αυτή. Ολοι οι καρεκλοκένταυροι μιλάνε στο όνομα του λαού, της Δημοκρατίας. Ευφυεστάτη, οξυνουστάτη διαστροφή, λυσιτελεστάτη, παρακαλώ.
Θα έπρεπε να λάβουμε υπ’ όψιν, προτού προβούμε σε οποιονδήποτε χαρακτηρισμό, ότι εκείνος που ασκεί κριτική δεν το κάνει για την ψυχή της μάνας του, μήτε μνησικακεί από το υπόγειό του· ευθαρσώς βγαίνει στην Πνύκα και στηλιτεύει τα κακώς κείμενα. Εάν κάποιοι θεωρούν ότι προσβάλλονται, θίγονται κ.λπ. ας συμμετάσχουν στον διάλογο, διότι εκεί αποσκοπεί η κριτική. Εχουν το θάρρος; Εάν ναι, ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν. Εάν δεν το έχουν (δεν το έχουν!), ας πυργωθούν στην ασφάλεια της καρεκλίτσας τους και ας κοιτάξουν να συμμαζέψουν τ’ ασυμμάζευτα των πράξεών τους (αλλά και των λόγων τους). Η παρακμή της πολιτικής δεν είναι υπόθεση, είναι πραγματικότητα. Υπάρχουν συγκεκριμένα πρόσωπα που ευθύνονται για την καταβαράθρωση των θεσμών και την απώλεια της αξιοπρέπειας όσων κινούνται στη μεθόριο της επιβίωσης. Είναι αυτοί που εξουσιάζουν αλλά και όσοι, ενώ όφειλαν, δεν ασκούν κριτική ή προσποιούνται ότι ασκούν, αλλά, παρακαλώ, σε υψηλό επίπεδο, πεπολιτισμένο, ιδεολογικό. Κούνια που τους κούναγε. Αλλά, βλέπω, αυτοί οι ποιοτικοί κριτικοί είναι αρκούντως βολεμένοι, με μόνιμες δουλειές, με μισθούς, έτοιμοι να κατασπαράξουν κάθε έναν που πραγματικά αγωνίζεται για να επιβιώσει. Δεν χρειάζονται μαθήματα δημοκρατίας από τέτοιους τύπους, τολμηροί νέοι χρειάζονται να σκαμπιλίσουν όλα τα δήθεν, κάθε καθωσπρεπισμό, να ξεβρομίσει ο τόπος από τους επαγγελματίες της ενημέρωσης, της ιδεολογίας, της πολιτικής.
Κομμάτι δύσκολο, ναι, αλλά επιτέλους ας αναφανεί κάτι εγκάρδιο κι ας μην είναι ταραξικάρδιο· να φύγει η κούραση, να πάψει η αδράνεια.
Υπό κανονικές συνθήκες αυτός που ασκεί κριτική θα ‘πρεπε να αποκαλείται όχι μισόδημος, αλλά ακριβώς το αντίθετο, σε ό,τι αφορά το πρώτο συνθετικό. Αντίθετο του μισώ είναι το φιλώ (αγαπώ). Φιλείν έφυμεν έλεγε ο Σοφοκλής. Ωστε φιλόδημος. Αυτό σημαίνει ότι πηγή της κριτικής είναι το ενδιαφέρον για τον δήμο, για την κοινωνία, εναντίον της οποίας έχουν εξαπολύσει ανελέητο πόλεμο το κράτος και τα παπαγαλάκια της δημοσιογραφίας. Αρα ανάγκη πάσα να πολλαπλασιαστούν οι φιλόδημοι κριτικοί και ας βράζουν στο ζουμί τους άρχοντες, αρχοντόπουλα και υποτακτικοί, ή ας παραδοθούν, αναγνωρίζοντας ότι η νίκη τους είναι Πύρρειος…
Ο κριτικός λόγος, ακόμη κι αν είναι ελλιπής, είναι όμως βουτηγμένος στην ευδιαθεσία, την αγωνία, το ενδιαφέρον, την αγάπη για την κοινωνία, είναι δημοκρατικός, προάγει δηλαδή τον διάλογο και τη ζύμωση ιδεών, γνήσιο τέκνο της δικαιοσύνης, ηθικής τε και πολιτικής. Και η δικαιοσύνη, σήμερα, δεν είναι το συμφέρον του ισχυρού, όπως νόμιζε ο Θρασύμαχος. Εχει γούστο το γλωσσικό τακτ πολλών, όπως οι ίδιοι δηλώνουν, αριστερών…
