Η οικονομική ανισότητα αυξάνεται ραγδαία στον κόσμο τα τελευταία τριάντα χρόνια και προσεγγίζει πλέον ποσοστά παράνοιας. Ούτε λίγο ούτε πολύ, το πλουσιότερο 1% της ανθρωπότητας κατέχει σήμερα το 50% του παγκόσμιου πλούτου. Η περιουσία αυτού του «χρυσού» 1% ανέρχεται σε 110 τρισ. δολάρια και είναι 65 φορές μεγαλύτερη από τον συνολικό πλούτο που έχει η άλλη πλευρά, το φτωχότερο 50% της ανθρωπότητας ή αλλιώς μερικά δισεκατομμύρια άνθρωποι. Οι τελευταίοι έχουν όλοι μαζί όσα κατέχουν οι 85 πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου. Αυτή η τεράστια συγκέντρωση οικονομικών πόρων στα χέρια ελάχιστων ανθρώπων δεν είναι όμως απλά μια υπόθεση μερικών τζάνκι εθισμένων στο πάθος της διαρκούς συσσώρευσης πλούτου. Εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους για το πολιτικό και οικονομικό σύστημα για την ανθρωπότητα και τον πλανήτη. Οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε μελλοντικές κοινωνικές εντάσεις και συγκρούσεις. Πόσο μάλλον όταν την ίδια στιγμή η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας βλέπει διαρκή άνοδο της επίσημης ανεργίας σε όλον το κόσμο τα επόμενα πέντε χρόνια, από τα 202 εκατομμύρια σήμερα στα 215 εκατομμύρια το 2018 και διατήρηση του αριθμού των εργαζόμενων που ζουν με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα πάνω από τα 800 εκατομμύρια. Διόλου τυχαία σε πολλές χώρες, η πλειονότητα του κόσμου έχει χάσει την εμπιστοσύνη της στους πολιτικούς και πιστεύει ότι οι νόμοι φτιάχνονται αποκλειστικά και μόνο προς εξυπηρέτηση των συμφερόντων των πλουσίων.
Του Δημήτρη Σ. Φαναριώτη
Παραμονή της τριήμερης συνόδου του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός επέλεξε η γνωστή οργάνωση OXFAM προκειμένου να δημοσιοποιήσει την έκθεσή της για την αβυσσαλέα και διαρκώς αυξανόμενη ανισότητα πλουσίων-φτωχών. Στην επίμαχη έκθεση με τον τίτλο «Δουλεύοντας για τους λίγους» η ΜΚΟ OXFAM προειδοποιεί ότι η μάχη κατά της φτώχειας δεν μπορεί να κερδηθεί, αν δεν αντιμετωπιστεί δραστικά η τεράστια ανισότητα. Οπως καταγγέλλει η έκθεση, οι υφιστάμενες τα τελευταία χρόνια αβυσσαλέες οικονομικές ανισότητες διευρύνθηκαν ταχύτατα στις περισσότερες χώρες μετά την έναρξη της κρίσης. Ετσι σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε μια εξωφρενική κατάσταση με το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού να έχει περιουσία 65 φορές μεγαλύτερη από το ήμισυ των φτωχότερων ανθρώπων στον πλανήτη οι οποίοι αριθμούν 3,5 δισεκατομμύρια. «Ακόμη κι αν η κρίση προς στιγμήν περιόρισε το μερίδιο του παγκόσμιου πλούτου που κατέχουν οι πιο πλούσιοι άνθρωποι στον κόσμο, οι τελευταίοι ανέκτησαν ευρύτατα τα κέρδη τους», τονίζει η έκθεση.
Η ελίτ και τα συμφέροντά της
Για την OXFAM, το χάσμα των ανισοτήτων αυτών οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη χρηματοπιστωτική απορρύθμιση, στα στρεβλά φορολογικά συστήματα και στους κανονισμούς που διευκολύνουν τη φοροδιαφυγή. Η ΜΚΟ καταγγέλλει επίσης τα μέτρα λιτότητας, τις δυσμενείς για τις γυναίκες πολιτικές και την ιδιοποίηση εσόδων που προέρχονται από το πετρέλαιο και την εξόρυξη ορυκτών. Επιπροσθέτως συσχετίζει τις ακραίες οικονομικές ανισότητες με την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας από μια ελίτ, η οποία κυβερνά μόνο για να εξυπηρετεί τα συμφέροντά της.
Με τζετ και ελικόπτερα
Η παγκόσμια ελίτ, μεγάλο τμήμα της οποίας θα μεταβεί στο μικρό άλλα διάσημο ελβετικό θέρετρο με ιδιωτικά τζετ και ελικόπτερα, και όχι με το λεωφορείο της γραμμής, όπως γράφει ειρωνικά ο Guardian, διαθέτει τεράστια περιουσία. Είναι ενδεικτικό ότι οι 85 πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο διαθέτουν όλοι μαζί τόσα όσα αντιστοιχούν στο ήμισυ των φτωχότερων του παγκόσμιου πληθυσμού (3,5 δισ. άνθρωποι) δηλαδή 1,3 τρισ. ευρώ. Ενα από τα βασικά ζητήματα που θα συζητηθούν στο Νταβός, πέραν της κατάστασης της παγκόσμιας οικονομίας, είναι το γεγονός ότι οι αυξανόμενες οικονομικές ανισότητες συνιστούν μείζονα κίνδυνο για την πρόοδο της ανθρωπότητας.
Οπως τόνισε η εκτελεστική διευθύντρια της OXFAM Γουίνι Μπιανγίμα, η οποία θα είναι επίσης παρούσα στο Νταβός, «είναι ανατριχιαστικό ότι τον 21ο αιώνα ο μισός πληθυσμός της Γης κατέχει όσα μια χούφτα ανθρώπων, οι οποίοι χωρούν σε ένα διώροφο λεωφορείο». Τόνισε δε ότι το διαρκές άνοιγμα της ψαλίδας της ανισότητας, μόνο τυχαίο δεν είναι καθώς η ανισότητα αυτή οφείλεται στην αρπαγή εξουσίας των εύπορων ελίτ, οι οποίες έχουν προσεταιριστεί την πολιτική εξουσία προκειμένου να ορίσουν τους κανόνες του οικονομικού συστήματος προς όφελός τους. Η Μπιανγίμα υπογράμμισε ακόμη ότι η αυξανόμενη ανισότητα δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, όπου «ο πλούτος και η ισχύς συγκεντρώνονται όλο και περισσότερο στα χέρια των λίγων, αφήνοντας τους άλλους να παλέψουν για τα ψίχουλα που περισσεύουν από το γεμάτο φαγητά (μεταφορικά) τραπέζι τους».
Ετσι η εκτελεστική διευθύντρια της ΜΚΟ κάλεσε τους μετέχοντες στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, το οποίο θα συνεδριάσει από τις 22 έως τις 25 Ιανουαρίου να αναλάβουν προσωπική δέσμευση ότι θα αντιμετωπίσουν το πρόβλημα σταματώντας να φοροδιαφεύγουν ή να χρησιμοποιούν την ισχύ τους για να αποκομίζουν πολιτικές «χάρες».
Από γενιά σε γενιά
«Χωρίς την ανάληψη πραγματικής δράσης για τον περιορισμό των ανισοτήτων αυτών, τα προνόμια και τα μειονεκτήματα θα μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, όπως στην αρχαιότητα. Συνεπώς θα ζούμε σε έναν κόσμο όπου η ισότητα των ευκαιριών δεν θα είναι παρά μια ψευδαίσθηση», τονίζει. «Πέραν του γεγονότος ότι η αβυσσαλέα οικονομική ανισότητα είναι ηθικά αμφίβολη, εντείνει μια σειρά άλλων προβλημάτων όπως η ανισότητα των φύλων», επισήμανε η Μπιανγίμα. Το τελευταίο αυτό ζήτημα θα συζητηθεί αναλυτικά στο Νταβός καθώς φέτος το ποσοστό των γυναικών που συμμετέχουν σ΄ αυτό έπεσε από το 17% το 2013 στο 15% φέτος. Το πλουσιότερο 1% στην Κίνα, την Πορτογαλία και τις ΗΠΑ έχει υπερδιπλασιάσει το μερίδιό του στο εθνικό εισόδημα από το 1980. Ακόμη και στις χώρες που είναι περιβόητες για το σύστημα ισότητάς τους, όπως η Σουηδία και η Νορβηγία, το μερίδιο των εισοδημάτων που πηγαίνει στο πλουσιότερο 1% αυξήθηκε κατά τουλάχιστον 50%.
Πάντως οι πολίτες φαίνεται ότι έχουν κατανοήσει πλήρως πλέον τη σχέση πλούτου-εξουσίας με τις δημοσκοπήσεις σε ΗΠΑ, Βρετανία, Ισπανία, Βραζιλία, Ινδία, Νότια Αφρική και Ολλανδία να δείχνουν ότι η πλειονότητα των πολιτών πιστεύει ότι οι πλούσιοι ασκούν τεράστια πολιτική επιρροή..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ακόμη 13 εκατομμύρια άνεργοι στην επόμενη πενταετία
Του Μπάμπη Μιχάλη
Συνεχή αύξηση της ανεργίας για τα επόμενα πέντε χρόνια προβλέπει η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO) καθώς ούτε η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας ούτε η αύξηση των επιχειρηματικών κερδών ούτε και η εκτόξευση των χρηματιστηριακών δεικτών μεταφράζονται σε κάποια σημαντική βελτίωση της απασχόλησης. Στην τακτική έκθεσή της για την παγκόσμια απασχόληση «Global Employment Trends 2014 – Risk of a jobless recovery?», η ILO αποκαλύπτει ότι ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε πέρυσι σε όλο τον κόσμο κατά περίπου 5 εκατομμύρια σε σχέση με το 2012, στα 202 εκατομμύρια. Κάτι που, όπως υπογραμμίζει, αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι η απασχόληση δεν αυξάνεται σήμερα τόσο γρήγορα όσο χρειάζεται προκειμένου να καλυφθούν αφ’ ενός η ανεργία που δημιούργησε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και αφ’ ετέρου η ζήτηση από το νεοεισερχόμενο στην αγορά εργασίας εργατικό δυναμικό του πλανήτη.
Η ILO προειδοποιεί ότι αν αυτή η τάση συνεχιστεί, ο αριθμός των ανέργων θα ξεπεράσει τα 215 εκατομμύρια ώς το 2018. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου θα δημιουργούνται, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της, περισσότερα από 40 εκατ. νέες θέσεις εργασίας ετησίως, που όμως θα είναι λιγότερες από τα 42,6 εκατομμύρια εργαζομένων που αναμένεται να εισέρχονται κάθε χρόνο στην παγκόσμια αγορά εργασίας. Αποτέλεσμα θα είναι έτσι μέσα σε πέντε χρόνια οι άνεργοι να αυξηθούν κατά 13 εκατομμύρια.
Η ανεργία των νέων
Η τάση αυτή επηρεάζει περισσότερο τους νέους. Πέρυσι εκτιμάται ότι περίπου 74,5 εκατ. νέοι –ηλικίας 15 έως 24 ετών- ήταν άνεργοι, ένα εκατομμύριο περισσότεροι σε σχέση με το 2012. Το ποσοστό της ανεργίας στις τάξεις τους ξεπερνά πια το 13% και είναι τριπλάσιο αυτού των ενηλίκων, ενώ σε κάποιες χώρες όπως η Ελλάδα ξεπερνά το 50%.
Εξίσου ανησυχητική είναι και η δραματική αύξηση του χρόνου που περιμένει ένας άνεργος μέχρις ότου να βρει μια νέα δουλειά, δηλαδή η αύξηση της μακροχρόνιας ανεργίας. Σε αρκετές αναπτυγμένες οικονομίες ο χρόνος που περιμένει ένας άνεργος μέχρις ότου να βρει μια νέα δουλειά έχει διπλασιαστεί σε σχέση με την προ κρίσης κατάσταση. Στην Ελλάδα ο μέσος χρόνος φτάνει πια τους 9 μήνες, ενώ στην Ισπανία τους 8. Ακόμη και σε χώρες όπου οι οικονομίες ανακάμπτουν ικανοποιητικά, όπως οι ΗΠΑ, η μακροχρόνια ανεργία αγγίζει πλέον ποσοστό μεγαλύτερο από το 40% των ανέργων.
Ανησυχία προκαλεί όμως και η επιβράδυνση του ρυθμού μείωσης των φτωχών εργαζομένων στον πλανήτη. Πέρυσι 375 εκατ. εργαζόμενοι (περίπου το 11,9% του εργατικού δυναμικού του πλανήτη) ζούσαν με λιγότερα του 1,25 δολαρίου ημερησίως και 839 εκατομμύρια (ή 26,7% του συνόλου) με λιγότερα των 2 έναντι 600 εκατομμυρίων και 1,1 δισεκατομμυρίου αντίστοιχα στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Η σημαντική αυτή μείωση του αριθμού των φτωχών εργαζομένων που σημειώθηκε σε αυτά τα χρόνια έχει όμως ανακοπεί. Πέρυσι η ακραία φτώχεια μειώθηκε μόλις κατά 2,7% παγκοσμίως, ρυθμός που ήταν ο χαμηλότερος της δεκαετίας. Την ίδια στιγμή η μαύρη εργασία στις αναπτυσσόμενες οικονομίες οργιάζει, φτάνοντας σε κάποιες χώρες της Κεντρικής Αμερικής ακόμη και το 90% του συνόλου.
Η ILO θεωρεί, τέλος, ότι πίσω από την επιδείνωση της παγκόσμιας αγοράς εργασίας κρύβεται η χαμηλή ζήτηση στην οικονομία. Παρ’ ότι η οικονομική ανάπτυξη αυξάνεται σταδιακά, η δαπάνη των νοικοκυριών παραμένει χαμηλή ειδικά σε όσες οικονομίες οι μισθοί παραμένουν στάσιμοι και τα επίπεδα χρέους των νοικοκυριών είναι υψηλά. Η χαμηλή δαπάνη των νοικοκυριών συγκρατεί με τη σειρά της την επέκταση των επιχειρήσεων, οι οποίες φοβούνται τη χαμηλή ζήτηση για τα προϊόντα τους. Στο πλαίσιο αυτό περισσότερο φιλικές προς την απασχόληση πολιτικές και αυξήσεις των αποδοχών θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν τόσο υψηλότερη οικονομική ανάπτυξη όσο και δημιουργία θέσεων εργασία, συμπεραίνει η ILO.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
