Της Χαράς Τζαναβάρα
Εκατό χρόνια Ελλάδας και αρχιτεκτονικής θα «παρελάσουν» από το εθνικό μας περίπτερο στην 14η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας (ξεκινά 7 Ιουνίου). Κεντρικό θέμα της είναι «Fundamentals/Ουσιώδη», όπως το καθόρισε ο γενικός επιμελητής της, ο πολυβραβευμένος Ολλανδός Ρεμ Κούλχας. Η πρόκληση για τους αρχιτέκτονες είναι «να υπερβούν τα εθνικά χαρακτηριστικά και να αναδείξουν το παγκόσμιο αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο».
«Για μας «Ουσιώδη», που υλοποιούν αυτά τα χαρακτηριστικά, είναι ο τουρισμός», μας δήλωσε ο Γιάννης Αίσωπος, καθηγητής Αστικού Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Πατρών, επιμελητής της ελληνικής συμμετοχής. Η επιλογή του, ανάμεσα σε συνολικά 27 προτάσεις, έγινε από την επιτροπή ειδικών του υπουργείου Περιβάλλοντος. Απόφοιτος του Πολυτεχνείου και με διδακτορικό από το περίφημο Χάρβαρντ, έχει εργαστεί στο γραφείο του Μπ. Τσουμί, ενώ έχει εκπροσωπήσει τη χώρα μας σε πολλές αρχιτεκτονικές εκθέσεις στο εξωτερικό.
Η πρότασή του, με γενικό τίτλο «Tourist Landscapes, Remaking Greece/Τοπία Τουρισμού, ξαναφτιάχνοντας την Ελλάδα», φιλοδοξεί να αποτυπώσει την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής στη χώρα μας από το 1914 ώς σήμερα, με σημείο αναφοράς τον τουρισμό. «Ο τουρισμός», τονίζει, «είναι μια κατεξοχήν εξωστρεφής δραστηριότητα, που προϋποθέτει συνεχή επικοινωνία με το «άλλο», επαφή με το νέο και προσαρμογή σε αυτό καθώς και συνεχή (ανα)διαμόρφωση ταυτότητας. Με αρχιτεκτονικούς όρους, μια διαρκή ανακατασκευή του δομημένου τοπίου. Ετσι λοιπόν, τα κατασκευασμένα τοπία του τουρισμού αποτελούν μια συνεχή διαπραγμάτευση ανάμεσα στο τοπικό και το παγκόσμιο, μια καταγραφή της κυρίαρχης αντίληψης για την εκάστοτε διαμορφούμενη ταυτότητά μας στα πλαίσια μιας ολοένα πιο παγκοσμιοποιημένης κουλτούρας».
Ο καθηγητής Γ. Αίσωπος και η ομάδα του έχουν ένα μήνα προθεσμία να παρουσιάσουν αναλυτικά την πρότασή τους. Αφετηρία θα είναι τα περίφημα «Ξενία», με τη σφραγίδα του Αρη Κωνσταντινίδη και άλλων εμπνευσμένων αρχιτεκτόνων, που θεωρούνται μοναδικά δείγματα του μοντερνισμού. Στις δεκαετίες του 1950-60 καταγράφεται άλλη μια «αναλαμπή» χάρη στο πρόγραμμα του ΕΟΤ με πιο ευτυχείς στιγμές τις διαμορφώσεις των ακτών σε Γλυφάδα και Λαγονήσι. «Θα καταγράψουμε και την εξέλιξη μέσα από τα τουριστικά κτίρια, που αφομοίωναν με τον πιο δημιουργικό τρόπο τις εξελίξεις στην αρχιτεκτονική», παρατηρεί. Δεν παραλείπει να τοποθετηθεί με κριτική ματιά στα τουριστικά μεγαθήρια της επταετίας, αλλά και στα φαντασμαγορικά κτίρια της πρόσφατης περιόδου του life style. «Παρατηρούμε την εξέλιξη από τον μοντερνισμό στον τοπικισμό, αλλά καταγράφουμε με ενδιαφέρον τη στροφή προς την αειφορία και τον σεβασμό προς το περιβάλλον που εκδηλώνεται τα χρόνια της οικονομικής κρίσης», επισημαίνει ακόμα ο Γ. Αίσωπος.
