Εκθετο αφήνει το Λιμενικό ο επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης Νιλς Μουίζνιεκς, δηλώνοντας ότι «το περιστατικό μοιάζει με αποτυχημένη μαζική απέλαση». Συγκέντρωση υποδοχής των διασωθέντων και διαμαρτυρίας σήμερα το πρωί στον Πειραιά

Του Δημήτρη Αγγελίδη

Τεράστια ερωτηματικά για τον ρόλο του Λιμενικού στο ναυάγιο στο Φαρμακονήσι προκύπτουν από τις μαρτυρίες που έδωσαν σε κλιμάκιο της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες δεκαέξι επιζώντες που αναμένονται σήμερα το πρωί στον Πειραιά, ενώ έκθετη αφήνει την κυβέρνηση ο επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Νιλς Μουίζνιεκς, που δήλωσε πως «το περιστατικό μοιάζει με αποτυχημένη μαζική απέλαση».

Οι επιζώντες μετανάστες, κάποιοι από τους οποίους έχουν χάσει την οικογένειά τους στο ναυάγιο, επιβιβάστηκαν χθες το βράδυ στη Λέρο στο πλοίο «Διαγόρας» που φτάνει στις 9.40 π.μ. στο λιμάνι του Πειραιά. Στην προβλήτα Ε1 καλούν αντιρατσιστικές οργανώσεις και συλλογικότητες, που διοργανώνουν συγκέντρωση υποδοχής των διασωθέντων και διαμαρτυρίας για τις πρακτικές αποτροπής μεταναστών και προσφύγων που εφαρμόζει η κυβέρνηση.

Παράνομη επαναπροώθηση;

Μέχρι στιγμής, νεκροί στο ναυάγιο που σημειώθηκε το πρωί της Δευτέρας είναι μια γυναίκα και ένα πεντάχρονο παιδί, οι σοροί των οποίων βρέθηκαν κοντά στις τουρκικές ακτές. Αλλοι δέκα, δύο γυναίκες και οκτώ βρέφη και μικρά παιδιά, αγνοούνται.

Σε ασυνήθιστα αυστηρούς τόνους, ο επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα «άδειασε» το αρχηγείο του Λιμενικού που μιλά για «υπερπροσπάθεια για τη διάσωση των επιβαινόντων»: «Είμαι σοκαρισμένος και ανάστατος από τη νέα τραγωδία που συνέβη κοντά στο Φαρμακονήσι… σε ένα περιστατικό που μοιάζει με αποτυχημένη μαζική απέλαση. Την περασμένη εβδομάδα, η ελληνική κυβέρνηση δεσμεύτηκε να βάλει τέλος στην παράνομη πρακτική των μαζικών απελάσεων και να ερευνήσει αποτελεσματικά κάθε παρόμοια περίπτωση. Τους ζητώ εντόνως να κρατήσουν την υπόσχεσή τους».

Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και η κοινή ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Προσφύγων και Εξορίστων (ECRE – ένας πανευρωπαϊκός συνασπισμός 81 οργανώσεων) και της οργάνωσης ProAsyl, που σε πρόσφατη αναλυτική της έκθεση, βασισμένη σε δεκάδες μαρτυρίες θυμάτων, είχε καταγγείλει συστηματικές επαναπροωθήσεις στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Πολλές από τις παράνομες δραστηριότητες του Λιμενικού που καταγγέλλει η έκθεση είχαν συμβεί στο ίδιο το Φαρμακονήσι ή σε κοντινή απόσταση. «Είναι πολύ πιθανό ότι αυτή η πράξη του ελληνικού Λιμενικού ήταν μια επιχείρηση παράνομης επαναπροώθησης παρά θαλάσσιας διάσωσης», δήλωσε ο διευθυντής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της οργάνωσης, Καρλ Κοπ.

Διαμετρικά αντίθετες εκδοχές για το ναυάγιο δίνουν το Λιμενικό και οι μαρτυρίες που έδωσαν οι επιζώντες την Τρίτη στη Λέρο στο κλιμάκιο της Υπατης Αρμοστείας. Το Λιμενικό ισχυρίζεται ότι εντόπισε ακινητοποιημένο και χωρίς φώτα ναυσιπλοΐας το σκάφος των μεταναστών και ξεκίνησε επιχείρηση διάσωσης ρυμουλκώντας το προς το Φαρμακονήσι. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης, μεγάλος αριθμός επιβαινόντων συγκεντρώθηκε στη μία πλευρά του πλοίου, με αποτέλεσμα να ανατραπεί.

Οι επιζώντες υποστήριξαν πως το σκάφος του Λιμενικού που τους ρυμουλκούσε κατευθυνόταν με μεγάλη ταχύτητα προς τις τουρκικές ακτές, ενώ οι άνθρωποι φώναζαν για βοήθεια, όταν συνέβη το τραγικό συμβάν εν μέσω θαλασσοταραχής.

Σε χθεσινή διευκρινιστική του ανακοίνωση, το Λιμενικό, επικαλούμενο το στίγμα βύθισης του σκάφους που βρίσκεται δυτικότερα από το στίγμα εντοπισμού του, επιμένει ότι η ρυμούλκηση γινόταν προς το Φαρμακονήσι και ότι επιλέχτηκε αυτός ο τρόπος μεταφοράς καθώς η μεταβίβαση των ναυαγών στο σκάφος του Λιμενικού θα ήταν επικίνδυνη λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών. Μιλά επίσης για «υπερπροσπάθεια που κατέβαλε το πλήρωμα του Λιμενικού» για τη διάσωση των επιβαινόντων αλλοδαπών, που είχε ως αποτέλεσμα να εκδηλωθεί πυρκαγιά στην αριστερή κύρια μηχανή του.

Αδιευκρίνιστες μέθοδοι

Ωστόσο, η ανακοίνωση του Λιμενικού αφήνει αδιευκρίνιστες τις μεθόδους που επιλέχτηκαν για τη διάσωση. Εγινε ό,τι ήταν δυνατό με γνώμονα τη διάσωση ανθρώπων, δεδομένων των καιρικών συνθηκών; Υπήρχαν άνθρωποι στο αμπάρι; Τους δόθηκαν σωσίβια; Ηταν ασφαλισμένοι πάνω στο σκάφος; Υπήρξαν όλα τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να αποφευχθεί ο πανικός που θα μπορούσε, όπως και έγινε, να καταλήξει σε τραγωδία;

Τις ευθύνες της Ε.Ε. σημειώνει ο γενικός γραμματέας της ECRE Μάικλ Ντάιντρινγκ.«Πρόκειται για ευρωπαϊκά σύνορα, στα οποία οι επιχειρήσεις γίνονται με ευρωπαϊκά χρήματα και την υποστήριξη της Frontex, της συνοριακής δύναμης της ΕΕ. Η Ε.Ε. έχει ευθύνη να πάρει όλα τα αναγκαία μέτρα για να βεβαιώσει ότι η ζωή έχει προτεραιότητα και ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα γίνονται σεβαστά στα σύνορα», δήλωσε.

«Το ζήτημα του θαλάσσιου περάσματος είναι εξαιρετικά κρίσιμο σήμερα. Το ζήτημα πρέπει να αντιμετωπιστεί σε ευρωπαΐκό επίπεδο με γνώμονα όχι μόνο τη φύλαξη των συνόρων αλλά και την προάσπιση της ανθρώπινης ζωής προτού φτάσουμε στο σημείο του κινδύνου. Μετά την τραγωδία της Λαμπεντούζα, υπήρξε μια ιταλική πρωτοβουλία με το Μάρε Νόστρουμ που δείχνει την κατεύθυνση, αλλά για την οποία πρέπει να υπάρξει έμπρακτη αλληλεγγύη και κατανομή ευθυνών και βαρών στα κράτη της ΕΕ», δήλωσε στην «Εφ.Συν.» ο επικεφαλής της Υπατης Αρμοστείας στην Ελλάδα Γιώργος Τσαρμπόπουλος.

«Ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ότι για την τραγωδία στο Φαρμακονήσι ευθύνονται οι παράνομες πρακτικές αποτροπής εισόδου προσφύγων στα ελληνικά χωρικά ύδατα, για την εφαρμογή των οποίων ο ίδιος ο πρωθυπουργός επαίρονταν πρόσφατα στη Βουλή. [...] Απαιτούμε από το υπουργείο Ναυτιλίας την άμεση ανάκληση των εντολών αποτροπής και ρυμούλκησης των πλοιαρίων προσφύγων στις τουρκικές ακτές. Η τραγωδία στη Λέρο, λίγους μόλις μήνες μετά το πολύνεκρο ναυάγιο στην Πάλαιρο, είναι αφορμή να το επαναλάβουμε: είναι απολύτως επείγουσα μια ριζικά διαφορετική πολιτική υποδοχής των μεταναστών και των προσφύγων στα θαλάσσια και χερσαία σύνορα της χώρας, στον αντίποδα του Συμφώνου για το Ασυλο και τη Μετανάστευση και της Ευρώπης- Φρούριο», αναφέρει ανακοίνωση του τμήματος Δικαιωμάτων.

«Καθίσταται επιτακτική η ανάγκη για διεξαγωγή έρευνας για τις συνθήκες και τα πραγματικά περιστατικά που οδήγησαν στην απώλεια ανθρώπινων ζωών. Δεν πρέπει να μείνει καμία σκιά σε αυτή την υπόθεση [...] Οι μαρτυρίες τους για τις πραγματικές συνθήκες του ναυαγίου πρέπει να αξιοποιηθούν και να αξιολογηθούν όχι μόνο για να αποδοθούν τυχόν ευθύνες αλλά και να διορθωθούν, αν υπάρχουν, κενά στα επιχειρησιακά σχέδια διάσωσης», αναφέρει ανακοίνωση των τομέων Δημόσιας Τάξης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΠΑΣΟΚ.

Καταστολή σημαίνει θύματα

«Η κατεύθυνση της Ε.Ε., αλλά και της Ελληνικής Προεδρίας για περισσότερη καταστολή σε βάρος μεταναστών και προσφύγων που οδηγούνται στον ξεριζωμό εξαιτίας της φτώχειας, των αντιδραστικών καθεστώτων και των πολέμων εγκυμονεί κινδύνους για περισσότερα θύματα. Κανένας λαός να μη δεχτεί η Μεσόγειος να γίνει θάλασσα νεκρών μεταναστών και προσφύγων. Να δοθούν ταξιδιωτικά έγγραφα, παρά τις απαγορεύσεις που θέτει το Δουβλίνο ΙΙ και η Συνθήκη Σένγκεν, σε όσους επιθυμούν να εγκατασταθούν σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Να δοθεί άσυλο με δίκαιες και γρήγορες διαδικασίες στους πρόσφυγες, θύματα των πολέμων και των αντιδραστικών καθεστώτων», αναφέρει το ΚΚΕ.

«Η Ελληνική Προεδρία πρέπει να επαναφέρει στο ευρωπαϊκό προσκήνιο το ζήτημα της μεταναστευτικής πολιτικής, στη βάση της κοινοτικής αλληλεγγύης και της συνεργασίας των χωρών-μελών», αναφέρει η ΔΗΜΑΡ.