Του Γιώργου Σταματόπουλου
Αποφάσισε αγαπητέ, είσαι με τον ορθό λόγο, που επικρατεί ούτως ή άλλως, θες δε θες, ή με τα ψυχοβιοκινητικά νοήματα; Με λίγα λόγια πρέπει να διευκρινίσω εάν είμαι με τους σοφιστές ή με τον Πλάτωνα, με τη φύση ή με την ιδέα. Σαφώς λοιπόν υπερασπίζομαι τους σοφιστές και αφήνω στην κρίση του αναγνώστη το αγαθόν του Πλάτωνος, τις ξέρω – γω –πώς – διάολο – του – ήρθε ιδέες του. Αξιωματικά άμα μιλάμε, μπορούμε να πούμε (να φανταστούμε) ό,τι θέλουμε δικαιολογώντας την εξουσία του ειδικού, του φιλόσοφου, του αριστοκράτη. Ο Πλάτων (και το ημέτερον σύστημα και πολλοί φίλοι) προτάσσει το εξής: εάν οι πράξεις μας αποσκοπούν στο να ικανοποιήσουν τις ασυγκράτητες ηδονές και τη ροπή προς απόκτηση εξουσίας, αυτό σημαίνει ότι είμαστε έρμαιο του άλογου, του απεχθούς (;) ορμέμφυτου και ότι η βούλησή μας δεν προσανατολίζεται στο μέγα αγαθό, τρέχα γύρευε δηλαδή. Τα υποκειμενικά κριτήρια (πάθη, λόγος, ηδονή, εξουσία) σμπαραλιάζονται και εξορίζονται μπροστά στην αντικειμενικότητα της Ιδέας· θα το δεχόμουν ίσως, εάν εξέλιπε η δήθεν αντικειμενικότητα ενώπιον της οποίας πρέπει να προσκυνήσουμε.
Η ροπή για ηδονή και πρόσκτηση εξουσίας χαρακτηρίζει μεν τα ανθρώπινα, ακόμη και σήμερα, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είμαστε όλοι άλογα όντα, ούτε ότι εναντιωνόμαστε στην πλατωνική ηθική, που θέλει υπακοή και υποταγή στα αγαθά της Ιδέας. Η φύση είναι γύρω μας και μέσα μας, στο νοείν και στο είναι και ας μη συμφωνούμε με τον Παρμενίδη, που ενόμιζε ότι ταυτόν εστί νοείν και είναι.
Τέλος πάντων, αρνούμαστε την πλατωνική ιεραρχία (και την αριστοτελική) ότι οι ειδήμονες θα σώσουν την ανθρωπότητα. Αρκετά με τους φιλοσόφους και τους τεχνοκράτες της κακιάς ώρας. Είναι η ώρα να επικρατήσει ο αρχέγονος νόμος της κοινότητας: η αλληλεγγύη, η έκφραση δηλαδή του πνεύματος ως κοινωνικής αποστολής (και ιδιότητας). Σέβομαι τους φιλοσόφους της ισχύος (διότι είναι λίγοι…), όχι όμως τα συμπεράσματά τους, διότι βασίζονται σε μια υπόθεση, στη θέληση της δύναμης. Σέβομαι τον συνεπέστερο μαθητή των σοφιστών, τον Θουκυδίδη, που λέει ότι όλα τα δεινά του πολέμου θα εξακολουθούν να υπάρχουν αφού η ανθρώπινη φύση παραμένει η ίδια, χιλιετίες τώρα, ήγουν η δίψα για κυριαρχία και δόξα (αναγνώριση). Αυτές να συγκρατήσουμε, αυτό φαντάζει το πρώτο μέλημα των ορθοφρόνως συναισθηματικών ανθρώπων. Με άλλα λόγια: να αποδιώξουμε τον δόλο και την πλεονεξία, που χαρακτηρίζουν τη μίζερη, αλλά τόσο δραματικά ελεύθερη ανθρωπότητα.
Ισως ο καρπός της γνώσης δεν συλλέγεται από όλους, αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτε, ούτως ή άλλως πόλεμοι εξακολουθούν να γίνονται, η πείνα επικυριαρχεί. Γιατί; Γιατί αφεθήκαμε στους ειδήμονες, στους ισχυρούς, στους επαγγελματίες πολιτικούς. Καιρός άρα να έλθουν τα πάνω κάτω και ας δυσφορήσουν οι φίλοι που αγαπούν τον Πλάτωνα και το Αγαθό του, εμείς παραμένουμε στην εξέγερση του Πρωταγόρα, του Γοργία, του Πρόδικου, μακριά από εξουσίες και θρησκείες. Η ζωή έχει νόημα, αυτό σημαίνει πολιτισμός, όχι όμως ότι είναι απαραίτητη η ιεραρχική δομή της κοινωνίας διότι έτσι αποφάσισαν κάποιοι. Το πνεύμα προσδίδει μεν νόημα στα ανθρώπινα, ναι, ας μη λησμονούμε εντούτοις ότι το πνεύμα τούτο είναι κοινωνικό τέκνο, απότοκο των κοινωνικών σχέσεων και των αναγκών. Καλό κακό, αυτό καταφέραμε: να τιθασεύσουμε δηλαδή του πνεύματος τη σκοτεινή ψυχοβιοκίνησή μας.
