Νέα ερωτήματα για τη στάση του Γ. Παπανδρέου και του Γ. Παπακωνσταντίνου δημιουργεί η διαρροή του εγγράφου του ΔΝΤ
Του Μπάμπη Μιχάλη
Τεράστια ερωτήματα για τη στάση της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου στις διαπραγματεύσεις που πραγματοποιήθηκαν την άνοιξη του 2010 για τη δημιουργία του πρώτου προγράμματος διάσωσης τροφοδοτεί η αποκάλυψη ότι αυτή αρνήθηκε την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, παρ’ ότι μια τέτοια επιλογή έβρισκε σύμφωνο σημαντικό αριθμό χωρών-μελών του ΔΝΤ. Ακρως εμπιστευτικό έγγραφο, που συντάχθηκε στις αρχές Μαΐου του 2010 από τις υπηρεσίες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και διέρρευσε στον ξένο Τύπο το Σάββατο, αποκαλύπτει ότι η τότε ελληνική κυβέρνηση είχε αποκλείσει το ενδεχόμενο κουρέματος του χρέους, παρ’ ότι μια τέτοια λύση έπεσε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων από αρκετές χώρες-μέλη του ΔΝΤ.
Το έγγραφο, που εμφανώς διέρρευσε από το ίδιο το ΔΝΤ, επιβεβαιώνει παράλληλα ότι το ελληνικό σχέδιο διάσωσης δημιουργήθηκε όχι τόσο για τη στήριξη της Ελλάδας όσο της ευρωζώνης, και πιο συγκεκριμένα των τραπεζών των πιο μεγάλων οικονομιών της τελευταίας, οι οποίες ήταν τότε υπερβολικά εκτεθειμένες στο ελληνικό χρέος.
Η συνεδρίαση της 9ης Μαΐου
Σύμφωνα με το έγγραφο του ΔΝΤ, στη συνεδρίαση της 9ης Μαΐου 2010 οι εκπρόσωποι των Αργεντινής, Βραζιλίας, Ινδίας, Ρωσίας και Ελβετίας είχαν επισημάνει ότι από το ελληνικό πρόγραμμα έλειπε ένα βασικό στοιχείο. Θα έπρεπε, όπως υποστήριξαν, να συμπεριληφθεί η αναδιάρθρωση του χρέους, με τη συμμετοχή μάλιστα και του ιδιωτικού τομέα (PSI), προκειμένου «να αποφευχθεί», όπως χαρακτηριστικά υπογράμμισε ο εκπρόσωπος της Βραζιλίας, «η διάσωση των ιδιωτών κατόχων ελληνικών ομολόγων και κυρίως των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών οίκων». Στο ίδιο μήκος κύματος, ο εκπρόσωπος της Αργεντινής δριμύτατα επισήμανε ότι «επαναλαμβάνονται τα λάθη που συνέβησαν στη χώρα του, στην κρίση του 2001». Προς έκπληξη των Ευρωπαίων-μελών του συμβουλίου μάλιστα, και ο Ελβετός αντιπρόσωπος συντονίστηκε με τις εν λόγω θέσεις για την έλλειψη σχεδίου αναδιάρθρωσης χρέους στο ελληνικό πρόγραμμα, υπογραμμίζοντας παράλληλα την ανάγκη να συνεχιστούν οι συζητήσεις για έναν μηχανισμό αναδιάρθρωσης του κρατικού χρέους. Τα στελέχη του ΔΝΤ «έκοψαν» κάθε συνέχεια αυτής της κουβέντας όταν αποκάλυψαν στους παραπάνω ότι «η αναδιάρθρωση του χρέους έχει αποκλειστεί από τις ίδιες τις ελληνικές Αρχές».
Το έγγραφο του ΔΝΤ σημειώνει ότι, παρ’ ότι υπήρξαν συζητήσεις για PSI, η επανάληψη του μοντέλου από τη συνεργασία των τραπεζών στην «Πρωτοβουλία της Βιέννης» δεν ήταν δυνατή γιατί τα ελληνικά ομόλογα ήταν διασκορπισμένα σε άγνωστο αριθμό κατόχων. Ο τότε γενικός διευθυντής του ΔΝΤ Τζον Λίπσκι υποστήριξε μάλιστα ότι το 90% αυτών των ομολόγων δεν περιλαμβάνουν ρήτρα συλλογικής ευθύνης (Collective Action Clause), κάτι που θα περιέπλεκε την αναδιάρθρωση ακόμη περισσότερο.
Σε αυτό το κλίμα, οι εκπρόσωποι της Ολλανδίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας έσπευσαν να μεταφέρουν στο συμβούλιο τις δεσμεύσεις των εμπορικών τραπεζών τους ότι «θα στηρίξουν την Ελλάδα και γενικά θα διατηρήσουν την έκθεσή τους σε αυτή». Οι τελευταίες έπραξαν βέβαια το αντίθετο, αφού, όπως είναι γνωστό, έσπευσαν τους επόμενους μήνες να ξεφορτωθούν από το χαρτοφυλάκιό τους τα ελληνικά ομόλογα και να μειώσουν τον κίνδυνο. «Ο φόβος των μεγαλύτερων μετόχων του ΔΝΤ, ότι μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα προκαλούσε ζημιές στις τράπεζές τους, οι οποίες αργότερα θα διευρύνονταν, κέρδισε», σημειώνει χαρακτηριστικά η «Wall Street Journal», που αναπαρήγαγε το ντοκουμέντο του ΔΝΤ συμπληρώνοντας τη ρήση ενός από τους συμμετασχόντες στη συνεδρίαση του 2010: «Το ελληνικό σχέδιο διάσωσης δεν ήταν ένα πρόγραμμα για την Ελλάδα, αλλά για την ίδια την ευρωζώνη».
Κριτική που επιβεβαιώθηκε
Τα παραπάνω δεν αποτελούσαν τη μοναδική κριτική που ασκήθηκε στο πρόγραμμα σε εκείνη τη συνεδρίαση. Σύμφωνα με το απόρρητο έγγραφο του ΔΝΤ:
● Αργεντινή, Αυστραλία, Καναδάς, Βραζιλία και Ρωσία προειδοποίησαν για τους εκτεταμένους κινδύνους του προγράμματος λόγω της προβλεπόμενης διψήφιας μείωσης του ελλείμματος, ενώ κάποιοι συνέκριναν την ελληνική περίπτωση με αυτήν της Αργεντινής πριν από την κρίση του 2001. Οι ιδιαίτερα υψηλοί κίνδυνοι του προγράμματος αναγνωρίστηκαν και από τους τεχνοκράτες του ΔΝΤ στην επίσημη έκθεση βιωσιμότητας εκείνης της εποχής. Τα στελέχη συνέδεσαν την επιτυχή έκβαση με τις μεταρρυθμίσεις.
● Κίνα και Ελβετία υποστήριξαν ότι η ανάπτυξη θα καθορίσει τελικά την ικανότητα της Ελλάδας να διαχειριστεί το βάρος του χρέους της. Προειδοποίησαν μάλιστα ότι ακόμα και μικρή απόκλιση από τις προβλέψεις για το ΑΕΠ μπορεί να εκτροχιάσει τους στόχους δημοσιονομικής προσαρμογής και να θέσει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του χρέους. Τα στελέχη του ΔΝΤ υποστήριξαν από την πλευρά τους ότι υπήρχαν και… «ανοδικά ρίσκα» μιας ταχύτερης ανάκαμψης που σχετίζονταν με το άγνωστο μέγεθος της «μαύρης οικονομίας».
● Αυστραλία, Καναδάς, Κίνα, Ρωσία και Ελβετία έκαναν λόγο για καθυστέρηση στο αίτημα συνδρομής του ΔΝΤ λόγω ατελειών που υπήρχαν στην αρχιτεκτονική της ευρωζώνης. Ο Γερμανός εκπρόσωπος υποστήριξε ότι δεν υπήρχε σχετική πρόβλεψη στη συνθήκη του Μάαστριχτ και έπρεπε να δημιουργηθεί ο μηχανισμός.
● Κίνα, Αίγυπτος και Ελβετία τόνισαν το ρίσκο να υπάρξουν προβλήματα και διαφωνίες στο εσωτερικό της τρόικας (Ε.Ε., ΕΚΤ, ΔΝΤ) κατά την τριμηνιαία διαδικασία επικαιροποίησης του Μνημονίου.
Στην πορεία όλα τα παραπάνω επαληθεύτηκαν.
