Ανακοινώνοντας δύο μεγάλα αφιερώματα, στον πρόωρα χαμένο Πίτερ Ουιντόνικ και στον Νικολά Φιλιμπέρ, δύο κινηματογραφιστές εντελώς διαφορετικούς μεταξύ τους, ο Δημήτρης Εϊπίδης αρχίζει να χτίζει το προφίλ ακόμη μιας ενδιαφέρουσας διοργάνωσης

Ξεκινάει η αντίστροφη μέτρηση για το 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – «Εικόνες του 21ου Αιώνα» που θα φέρει στις οθόνες, από τις 14 έως τις 23 Μαρτίου, ντοκιμαντέρ από όλο τον κόσμο. Τιμώμενα πρόσωπα, ο πρόωρα χαμένος Καναδός κινηματογραφιστής Πίτερ Ουιντόνικ (1953-2013) και ο Γάλλος σκηνοθέτης Νικολά Φιλιμπέρ, ο οποίος θα παρευρεθεί στη διοργάνωση. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής Δημήτρης Εϊπίδης δεν έχει ολοκληρώσει το πρόγραμμα. Τις επόμενες ημέρες θα ταξιδέψει στο Φεστιβάλ Βερολίνου προς αλίευση νέων ταινιών. Εκτός από τις ξένες παραγωγές αναμένονται με ενδιαφέρον και οι ελληνικές -πέρυσι προβλήθηκαν περισσότερες από πενήντα.

Αμέσως μετά την είδηση του θανάτου του Πίτερ Ουιντόνικ (τον περασμένο Νοέμβριο μετά από μάχη με τον καρκίνο) το φεστιβάλ ανακοίνωσε την καθιέρωση του Βραβείου Κοινού Πίτερ Ουιντόνικ, σε αναγνώριση της συνεισφοράς του, αλλά και των ισχυρών δεσμών του με τη διοργάνωση. Θα απονέμεται στο καλύτερο ξένο ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους. Με το σκεπτικό «ο ρόλος του ντοκιμαντέρ είναι να αποτελεί την ένοχη συνείδηση της εποχής του, την ενοχλητική αλογόμυγα, τον ταραχοποιό», ο Πίτερ Ουιντόνικ κατά τη διάρκεια της 35ετούς διαδρομής του σφράγισε το είδος ως σκηνοθέτης, παραγωγός και κριτικός. Διακρίθηκε με πολλά βραβεία (ανάμεσά τους και το Canadian Governor General’s Award in Visual and Media Arts) και υπήρξε ένας από τους πρωτοπόρους των ψηφιακών μέσων και συνιδρυτής του DocAgora.

Στο πλαίσιο του αφιερώματος -θα συνοδεύεται από δίγλωσση έκδοση- θα προβληθεί η ταινία-σταθμός «Κατασκευάζοντας συναίνεση: Ο Νόαμ Τσόμσκι και τα ΜΜΕ» (1992, συν-σκηνοθεσία με τον Μαρκ Ακμπαρ), ένα πορτρέτο του Τσόμσκι που μυεί έξυπνα τον θεατή στα άδυτα των ΜΜΕ. Χαρακτηρίστηκε από το National Film Board «το καλύτερο καναδικό ντοκιμαντέρ όλων των εποχών», απέσπασε 22 βραβεία, παρουσιάστηκε σε περισσότερα από 50 διεθνή φεστιβάλ και αναμεταδόθηκε σε 12 γλώσσες.

Επίσης θα προβληθούν τα ντοκιμαντέρ «Σινεμά Βεριτέ» (2000), που διερευνά την εν λόγω κινηματογραφική σχολή από τις απαρχές της («Ο Νανούκ του Βορρά») ώς τη μετεξέλιξή της («Blair Witch Project»), το «Seeing is Believing» (2002, συν-σκηνοθεσία με την Κατερίνα Τσίζεκ) που εστιάζει στη νέα οπτική επανάσταση, που συντελείται με όπλο την κινηματογραφική κάμερα, αλλά και το «China Heavyweight» του Γιουνγκ Τσανγκ (2012), το τελευταίο ολοκληρωμένο έργο στο οποίο ο Πίτερ Ουιντόνικ διετέλεσε παραγωγός. Το κύκνειο άσμα του ως σκηνοθέτης είναι το ντοκιμαντέρ – οδοιπορικό «PilgrIMAGE: προσκύνημα στην εικόνα» (2009), που συνυπογράφει με την κόρη του, Μίρα.

Ετερο τιμώμενο πρόσωπο είναι ο Γάλλος Νικολά Φιλιμπέρ. «Ο κινηματογράφος είναι η τέχνη της ελλειπτικότητας: η γλώσσα είναι μεταφορική και κάθε ταινία έχει τα μυστικά της και μια αίσθηση μυστηρίου» έχει πει συμπυκνώνοντας το νόημα του έργου του, μια διαδρομή γεμάτη ανθρώπινες εικόνες που συγκινούν χωρίς να εκβιάζουν το συναίσθημα και υπαινίσσονται πολλά περισσότερα απ’ όσα απαθανατίζουν. Η θεματική γκάμα του περιλαμβάνει: κοινωνικά ζητήματα, τέχνη, πολιτική, φύση. Γεννημένος στη Νανσί (1951), στο πρώτο του ντοκιμαντέρ «His Master’s Voice» (1978, συν-σκηνοθεσία με τον Ζεράρ Μορντιγιά) καταγράφει με διορατική ματιά τη νέα παγκόσμια οικονομική κατάσταση που τότε αρχίζει να διαφαίνεται.

Το 1990 ο Νικολά Φιλιμπέρ αποκαλύπτει την αφανή ζωή ενός από τα διασημότερα μουσεία του κόσμου, μέσα από το «Η πόλη του Λούβρου». Δυο χρόνια αργότερα, στη «Χώρα των κωφών» μοιράζεται τη ζωή και τους κώδικες των ανθρώπων με κώφωση. Στο «Ενα ζώο, δύο ζώα» (1994), μπαίνει στα άδυτα του τμήματος ζωολογίας του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στο Παρίσι. Το «Να είσαι και να έχεις» (2001) έκανε αίσθηση στις Κάνες και τον καθιέρωσε διεθνώς. Είναι το συγκινητικό πορτρέτο μιας ομάδας μαθητών σε μια απομακρυσμένη περιοχή της Γαλλίας. Ακόμα θα προβληθούν: «Το παραμικρό» (1996), όπου οι τρόφιμοι ψυχιατρείου κάνουν πρόβες για την ετήσια θεατρική τους παράσταση. Το «Back to Normandy» (2007) περιγράφει τη μαγεία και τη δύναμη του σινεμά. Το «Νενέτ» (2009) έχει κεντρικό χαρακτήρα ένα γηραιό ουραγκοτάγκο. Τέλος, στο «La Μaison de la Radio» (2012) ο Φιλιμπέρ αναλαμβάνει να εικονογραφήσει έναν κόσμο που υπάρχει μόνο μέσα από τον ήχο, εστιάζοντας στην καθημερινότητα του ραδιοφωνικού σταθμού Radio France.

Β. Τζεβελέκου