Με ορίζοντα 15ετίας και με αυξημένο κόστος το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είναι απαγορευτικό για τους πολλούς. Εξαιρούνται από τη χρονοβόρα διαδικασία Ελληνες ή αλλοδαποί κρατούμενοι που έχουν δυνατότητα άμεσης προσφυγής

Της Αντας Ψαρρά

Η κατάταξη της Ελλάδας στην έβδομη θέση, ανάμεσα σε 48 χώρες, ως προς την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πέρασε σχεδόν απαρατήρητη από τα ΜΜΕ. Αρκεί που η Τουρκία είναι ακόμα πιο ψηλά στη λίστα αυτή, όπως άλλωστε και η Ρωσία.

Αυτό που πολλοί ίσως δεν γνωρίζουν είναι ότι για να προσφύγει κάποιος στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα πρέπει πρώτα να έχει εξαντλήσει όλα τα ένδικα μέσα στην Ελλάδα μέχρι και τον Αρειο Πάγο. Πρακτικά αυτό σημαίνει 10 με 15 χρόνια με τους σημερινούς ρυθμούς της Δικαιοσύνης. Το κόστος για να φτάσουν εκεί οι υποθέσεις είναι άλλος ένας ανασταλτικός παράγοντας εκτός από τη χρονοβόρα διαδικασία.

Λίγοι το επιλέγουν

Ο πολίτης της Ελλάδας που θα προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο πρέπει να διαθέτει οικονομική άνεση και πολύ μεγάλη υπομονή. Αυτό οδηγεί έναν ελάχιστο αριθμό πολιτών -σε σχέση με όσους υφίστανται παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους στη χώρα μας- στην αναζήτηση δικαίου στον ευρωπαϊκό αυτό θεσμό.

Ενδεικτικό είναι όμως ότι σε σύνολο 41 αποφάσεων το 2013 οι 38 ήταν καταδικαστικές για την Ελλάδα. Μεταξύ αυτών οι 8 αφορούσαν απάνθρωπη και προσβλητική συμπεριφορά, οι 7 το δικαίωμα ελευθερίας και ασφάλειας, οι 2 το δικαίωμα μιας δίκαιης δίκης, οι 12 τη μεγάλη διάρκεια της δικαστικής διαδικασίας, οι 9 το δικαίωμα της ιατρικής περίθαλψης, οι 3 την ύπαρξη διακρίσεων.

Στις κατηγορίες πολιτών που εξαιρούνται της χρονοβόρας δικαστικής διαδικασίας εντάσσονται οι κρατούμενοι Ελληνες ή αλλοδαποί (φυλακές, κρατητήρια, κέντρα κράτησης) που όταν υφίστανται απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση έχουν τη δυνατότητα άμεσης προσφυγής. Δεδομένου ότι όλοι αυτοί μπορούν να προσφεύγουν μόνο στα συμβούλια των φυλακών ή στις αστυνομικές αρχές θεωρείται αυτονόητο το δικαίωμά τους να μπορούν να προσφύγουν απ’ ευθείας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Φυσικά και στην κατηγορία αυτή ελάχιστοι είναι εκείνοι που το γνωρίζουν και που μπορούν να κάνουν προσφυγές ακόμα και για βασανιστήρια, μια και οι κρατούμενοι και ιδίως οι μετανάστες στερούνται σχεδόν τα πάντα με διαρκείς απειλές που φτάνουν και στις υποχρεωτικές απελάσεις.

Ρωτήσαμε για την κατάταξη της Ελλάδας σε αυτή τη «λίστα της ντροπής» τον Κ. Τσιτσελίκη, αναπληρωτή καθηγητή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και πρόεδρο της Ελληνικής Ενωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, ο οποίος μας είπε:

«Η αυξητική τάση του αριθμού των καταδικαστικών αποφάσεων για την Ελλάδα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σχετικά με τις συνθήκες κράτησης σε φυλακές, σε αστυνομικά κρατητήρια ή σε κέντρα κράτησης αλλοδαπών, αλλά και αναφορικά με τη νομιμότητα της κράτησης ως προς τους τελευταίους έχουν μια διπλή σημασία. Από τη μια πλευρά, οι αποφάσεις αυτές μοιάζουν να είναι η μόνη διέξοδος δικαίωσης για όσους υφίστανται ατιμωτική ή απάνθρωπη μεταχείριση ή έχουν στερηθεί παράνομα την ελευθερία τους, καθώς δεν μπορούν να αποταθούν αποτελεσματικά σε ελληνικά διοικητικά ή δικαστικά όργανα.

»Από την άλλη πλευρά, αποτελούν τον δείκτη της ποιότητας της δημοκρατίας μας, ειδικά στον πυρήνα των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Για θέματα τόσο σοβαρά που, μετά την καταδικαστική απόφαση, αποτελούν απλώς ένα -μικρό- οικονομικό βάρος που πρέπει να πληρωθεί (η αποζημίωση στο θύμα της παραβίασης), χωρίς κανείς να νοιάζεται να θεραπεύσει τα όσα θεμελιώδη καταστρατηγούνται».