Του Τάσου Σαραντή

Καθώς οι πάγοι λιώνουν σε ρυθμούς-ρεκόρ στη Γροιλανδία, μεταλλευτικές, πετρελαϊκές και κατασκευαστικές εταιρείες σχεδιάζουν να αποβιβαστούν στη χώρα κατά τα επόμενα χρόνια, προκειμένου να ξεκινήσουν τις εξορύξεις και τις γεωτρήσεις, εκμεταλλευόμενες την υποχώρηση των πολικών πάγων, ώστε να εντοπίσουν τα μεταλλεύματα, τους υδρογονάνθρακες και τα ορυκτά της. Επιπλέον, η δραματική τήξη των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής μπορεί μέσα στα επόμενα χρόνια να ανοίξει τη διέλευση μιας πολύ κερδοφόρας διαδρομής για τις διεθνείς μεταφορές μεταξύ του Ειρηνικού και του Ατλαντικού ωκεανού.

Η Γροιλανδία είναι το μεγαλύτερο νησί του κόσμου, με συνολική έκταση περίπου 2,2 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Στα τέλη του Μαρτίου του 2013, η 47χρονη Αλέκα Χάμοντ έγινε η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Γροιλανδίας εγκαινιάζοντας την πρώτη αλλαγή στο πολιτικό σύστημα της χώρας σε 30 χρόνια. Η Γροιλανδία αποτελεί επίσημα τμήμα της Δανίας, αλλά έχει μεγάλη αυτονομία σχεδόν σε κάθε τομέα. Η χώρα έχει τέσσερις φορές το μέγεθος της Γαλλίας, αλλά πληθυσμό μόλις 56.000 κατοίκων.

Εκείνη την εποχή, η νέα κυβέρνηση της Γροιλανδίας ανακοίνωσε ότι δεν θα χορηγήσει καμιά νέα άδεια σε υπεράκτιες δραστηριότητες για την εκμετάλλευση κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στα ύδατα της χώρας στην Αρκτική και ότι, επίσης, θα θέσει τις υφιστάμενες άδειες υπό μεγαλύτερο έλεγχο. Το μορατόριουμ ήταν αποτέλεσμα των ανησυχιών που είχαν εκφραστεί από την περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace σχετικά με τον κίνδυνο διαρροών και τον σχηματισμό πετρελαιοκηλίδων και του φόβου ότι οι υπεράκτιες δραστηριότητες εκμετάλλευσης κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου θα ενισχύσουν την κλιματική αλλαγή.

Σήμερα, η πρωθυπουργός της Γροιλανδίας φαίνεται ότι έχει κάνει στροφή 180 μοιρών, καθώς φλερτάρει με τους ηγέτες του κόσμου που βλέπουν την Αρκτική ως μια αναδυόμενη στρατηγική ζώνη. Κινέζικες, αμερικανικές, ρωσικές, βρετανικές, ιαπωνικές και κορεατικές εταιρείες, μεταξύ άλλων, που έχουν επιδοθεί στο κυνήγι των πόρων της χώρας, έχουν λάβει από την κυβέρνηση περισσότερες από 120 άδειες για εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου, σιδηρομεταλλεύματος, ουρανίου, σμαραγδιών και νικελίου, καθώς και αυτών που πιστεύεται ότι είναι τα μεγαλύτερα κοιτάσματα σπάνιων γαιών (εκτός από αυτά της Κίνας), ορυκτών ζωτικής σημασίας για τις ψηφιακές τεχνολογίες.

Οι Γροιλανδοί παραδοσιακά ζούσαν σε απομακρυσμένες, διασκορπισμένες κοινότητες, σε μεγάλο βαθμό υποστηριζόμενες από την αλιεία και το κυνήγι, και η Χάμοντ γνωρίζει πολύ καλά ότι η άφιξη δεκάδων χιλιάδων αλλοδαπών εργαζομένων θα είναι πολύ σημαντική για την οικονομία της Γροιλανδίας. «Το σοκ θα είναι έντονο. Αλλά έχουμε αντιμετωπίσει τον αποικισμό, τις επιδημίες και τον εκσυγχρονισμό στο παρελθόν», λέει. «Οι αποφάσεις που λάβαμε να ανοίξει η χώρα στην εξόρυξη και την εκμετάλλευση του πετρελαίου θα έχουν τεράστιες επιπτώσεις στον τρόπο ζωής, και την εγχώρια κουλτούρα μας μας. Αλλά, όπως και στο παρελθόν, θα τις ξεπεράσουμε», λέει.

«Το αντίτιμο του πλούτου»

Εντούτοις, δεν συμφωνούν όλοι με αυτή την άποψη. Ο Aqqaluk Lynge είναι πρόεδρος του Inuit Circumpolar Council που εκπροσωπεί τους Εσκιμώους της Αλάσκας, της Γροιλανδίας και του Καναδά στον ΟΗΕ και σε άλλες διεθνείς συναντήσεις. Πιστεύει ότι, αν θέλεις να γίνεις πλούσιος, υπάρχει ένα αντίτιμο. «Πρέπει να φανταστούμε τις συνέπειες που θα έχει η εισροή ξένου εργατικού δυναμικού. Το να είσαι μειονότητα στην ίδια σου τη χώρα είναι αυτό που θέλουμε; Πρέπει να είμαστε πιο ρεαλιστές. Θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί προσκαλώντας ξένες εταιρείες εξόρυξης. Είχαμε την εμπειρία στο παρελθόν, όταν ολόκληρες πόλεις άλλαξαν με την εισροή των Δανών εργολάβων. Μας λείπουν οι ειδικότητες σε πολλούς τομείς, όπως η υγεία. 56.000 άνθρωποι δεν μπορούν να κάνουν τα πάντα», λέει.

Η London Mining είναι μία από τις εταιρείες στις οποίες έχει χορηγηθεί άδεια. Η άδεια ισχύει για 30 ολόκληρα χρόνια προκειμένου να ανοίξει και να εκμεταλλευτεί ένα ορυχείο σιδηρομεταλλεύματος. Προκειμένου να υλοποιήσει την επένδυση, αναμένεται να μεταφέρει στη Γροιλανδία μέχρι και 3.000 κινέζους εργάτες. Ετσι, εκτός από την απόκτηση ενός από τα κορυφαία σημεία στην εκμετάλλευση της Γροιλανδίας, αυτή η βρετανική εταιρεία είναι επίσης πρόθυμη να εκμεταλλευτεί τους Κινέζους. Πρόκειται για μια ανήθικη συναλλαγή που αναβιώνει την κλασσική βρετανική αποικιοκρατική στάση.

Η νέα βιασύνη για την εκμετάλλευση των πόρων θα φέρει επίσης νέα προβλήματα στην υγεία των κατοίκων της Γροιλανδίας, καθώς με την εισβολή των αλλοδαπών εργαζόμενων είναι πιθανό να εισαχθούν και οι ασθένειές τους, συμπεριλαμβανομένων του διαβήτη και των καρδιακών νόσων. Για την Χάμοντ, η απάντηση είναι απλή: «Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των τελευταίων 30 χρόνων δεν βοήθησε όλους. Οι νέες εξελίξεις θα έχουν βαθιές επιπτώσεις σε όλους, αλλά έχουν σχεδιαστεί για να κάνουν τα νοικοκυριά δυνατότερα. Πρέπει να βρούμε τρόπους για να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να προσαρμοστούν. Χρειαζόμαστε τα χρήματα για να είμαστε σε θέση να βοηθήσουν τα νοικοκυριά».

Είναι σαφές ότι κάποιοι θα βγάλουν ένα σωρό χρήματα από τη Γροιλανδία, αλλά ποιοι θα είναι τελικά αυτοί; Οι κάτοικοι της Γροιλανδίας ή οι εταιρείες που επιθυμούν να στραγγίξουν τους πόρους της;