Γνωστός στη χώρα μας από τις συμμετοχές του στις Μπιενάλε Θεσσαλονίκης, ο διάσημος στην Ευρώπη 35χρονος εικαστικός από τη Βηρυτό, έχει σημαδευτεί από τον εμφύλιο. Οι κινέζικες πορσελάνες του έχουν ζωγραφισμένες σκηνές μαχών και οι κεντητές με υπολογιστή στάμπες του ανακαλούν μοτίβα από παλιές φωτογραφίες
Tης Παρής Σπίνου
Ο 35χρονος Λιβανέζος καλλιτέχνης Ράεντ Γιασίν είναι εθισμένος στην ποπ κουλτούρα. Παίζει μουσική, γυρίζει φιλμ, έχει ιδρύσει την ανεξάρτητη εταιρεία παραγωγής Annihay, διοργανώνει φεστιβάλ, ενώ οι γνώσεις του για τις αιγυπτιακές ταινίες χαρακτηρίζονται εγκυκλοπαιδικές. Διατηρεί αρχεία από σπάνια αραβικά τραγούδια σε βινίλιο, μια τεράστια συλλογή από κόμικς και μια εντυπωσιακή συλλογή από λουλουδάτα… πουκάμισα. Κυρίως, όμως, δημιουργεί εικαστικά έργα που συνδυάζουν την ποπ αισθητική με την προσωπική αφήγηση, τη συλλογική μνήμη και την Ιστορία.
Οι τραγωδίες που έζησε είναι πολλές. Ο εμφύλιος στον Λίβανο, η δολοφονία του πατέρα του, όταν ίδιος ήταν μικρός, αλλά και οι τελευταίες εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο ασφαλώς τον έχουν σημαδέψει. Εχει όμως την ικανότητα να εμβαθύνει σε όλα αυτά και να τα προβάλλει με μια ιδιαίτερη, αποκαλυπτική όσο και ανατρεπτική ματιά.
Ο Γιασίν, που γεννήθηκε το 1979 στη Βηρυτό και εκεί ολοκλήρωσε το 2003 τις σπουδές του στο τμήμα Θεάτρου του Ινστιτούτου Καλών Τεχνών, κάνει καριέρα στο εξωτερικό με εκθέσεις στο Παρίσι, τις Βρυξέλλες τη Νέα Υόρκη, το Τόκιο κ.α. Αυτό τον καιρό συμμετέχει σε πρόγραμμα φιλοξενίας στο Delfina Foundation του Λονδίνου. Στην Ελλάδα δεν μας είναι άγνωστος. Το 2011, στην 3η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης είχε παρουσιάσει το φιλμ «King of Disco», δίνοντας μια δεύτερη ζωή στον πατέρα του -ήταν σχεδιαστής υφασμάτων- δείχνοντάς τον σαν διάσημο ηθοποιό, που εγκαταλείπει την οικογένειά του στον Λίβανο για να κάνει καριέρα στην Αίγυπτο. Πριν από λίγο καιρό, στην 4η Μπιενάλε της Θεσσαλονίκης, είδαμε τη σειρά «Yassin Dynasty», με κινέζικες πορσελάνες. Τώρα φιλοξενούνται και στην Αθήνα, στην γκαλερί Kalfayan, καθώς αποτελούν μέρος της μεγάλης έκθεσής του «Amnesiac Commissions».
Ο γνωστός εικαστικός και μουσικός πήρε αγγεία από την πόλη Jigdezhen της Κίνας, γνωστή και ως Πρωτεύουσα της Πορσελάνης, και ζωγράφισε πάνω τους μάχες από τον Εμφύλιο Πόλεμο του Λιβάνου (1975-1990), καθοριστικής σημασίας για τις εδαφικές, δημογραφικές και πολιτικές μεταβολές, ενώ οι συνέπειές τους είναι ορατές μέχρι σήμερα. Απηχούν την αρχαία παράδοση της απεικόνισης νικηφόρων μαχών πάνω σε βάζα και κεραμικά, ώστε να καταγραφούν για τις επόμενες γενιές. Ο ίδιος τα βλέπει σαν όμορφα αντικείμενα, ιστορικά ντοκουμέντα και προϊόντα μαζικής παραγωγής: «Τέτοια κινέζικα αντικείμενα υπάρχουν σε κάθε λιβανέζικο σπίτι. Φανταζόμουν πως θα ήταν μια παραγωγή προς κατανάλωση, με το συγκεκριμένο θέμα σαν στοιχείο διακόσμησης που το μεταβάλλεις».
Με μια ακόμα σειρά που παρουσιάζει στην Αθήνα, «Dancing, Smoking, Kissing», συνεχίζει τη διερεύνηση της ατομικής και συλλογικής μνήμης, δοκιμάζοντας τα όρια ενός μηχανισμού επιβίωσης, την «επιλεκτική αμνησία» -εξ ου και ο τίτλος της έκθεσης. Ο Γιασίν, που μεγάλωσε σε οικογένεια ραφτών, δημιουργεί τώρα με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή κεντητές στάμπες ανακαλώντας μοτίβα από παλιές φωτογραφίες. Ετσι στοιχειοθετεί ένα χρονικό της παιδικής του ηλικίας, μια υλική αναπαραγωγή αναμνήσεων, που διατηρούν και πάλι την αίσθηση της μαζικής μηχανικής παραγωγής.
«Γεννήθηκα στον εμφύλιο και έζησα τη μισή μου ζωή μέσα σ΄ αυτόν. Είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο της ζωής μου. Κυρίως όμως με ενδιαφέρει η παραγωγή εντός του πολέμου, τα λαϊκά τραγούδια, τα φιλμ που έγιναν τότε και άλλα θέματα που βρίσκονται πιο κοντά στην καθημερινή ζωή. Αυτή είναι η διαφορά μου με την προηγούμενη γενιά», εξηγεί ο Γιασίν. «Για πολλά χρόνια ο Λίβανος ήταν μια μαύρη τρύπα. Τίποτα δεν έβγαινε προς τα έξω. Ισως υπήρχαν άνθρωποι στο εξωτερικό, που περίμεναν τους καλλιτέχνες από αυτή την περιοχή. Παρατηρώ ακόμη ότι η γενιά μου ξέρει να προωθεί τον εαυτό της, καθώς κάνει έργα με θέματα από τον εμφύλιο, που είναι ένα πολύ «σέξι» θέμα για όλο τον κόσμο…».
Παρακολουθεί άγρυπνα τις ταραχές, αλλά και τις κοινωνικές αλλαγές στην πολύπαθη γειτονιά του. Εχει κάνει τρία φιλμ για την Αίγυπτο με επίκεντρο τόσο τη «θεοποίηση» του Χόσνι Μουμπάρακ με τα πανταχού παρόντα πορτρέτα του, αλλά και τις μέρες μετά την πτώση του. «Επειτα από τις επαναστάσεις στον αραβικό κόσμο, ίσως μπορούμε να αρχίσουμε να βλέπουμε κάτι διαφορετικό, όμως είμαι επιφυλακτικός. Από τότε που ανεξαρτοποιηθήκαμε από τις αποικιοκρατικές δυνάμεις, δεν υπήρξε αμφισβήτηση για θέματα που σχετίζονται με την ταυτότητα, τον εθνικισμό, τη θρησκεία. Ολα ήταν δεδομένα. Σαφώς υπήρξαν κάποια κινήματα, αλλά το πρόβλημα ήταν ότι δεν είχαμε καθαρή ιστορική αφήγηση… Ακόμα τα πράγματα είναι ασαφή».
* INFO: Ράεντ Γιασίν «Αmnesiac Commissions», Kalfayan Galleries (Χάρητος 11, Κολωνάκι, τηλ. 210 7217679), μέχρι 29 Μαρτίου.
