Προς «έξοδο» ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΚΟΑ Βασίλης Χριστόπουλος
Του Δημήτρη Γκιώνη
Εγραφα στις 25 Ιανουαρίου στη διπλανή στήλη: «Διαβάζω ότι ανανεώθηκε (δικαίως) από τον υπουργό Πολιτισμού η θητεία του καλλιτεχνικού διευθυντή της Λυρικής Σκηνής Μύρωνα Μιχαηλίδη, αλλά όχι (ακόμα) του Βασίλη Χριστόπουλου της Κρατικής Ορχήστρας, με σημαντικά επιτεύγματα. Ελπίζω το τελευταίο να μην είναι εις… βάρος του, όπως συνηθίζεται σ’ αυτόν τον τόπο. Ευελπιστώ ότι ο Πάνος Παναγιωτόπουλος δεν θα θελήσει να συνδέσει τ’ όνομά του με την απώλεια του Χριστόπουλου. Τέτοιους ανθρώπους τούς κρατάμε, ακόμα και παρά τη θέλησή τους».
Καρυτινός εν όψει
Στο διάστημα που πέρασε, ώς τη στιγμή που γράφεται αυτό το σημείωμα, δεν υπήρξε καμιά κίνηση από πλευράς υπουργείου Πολιτισμού για την ανανέωση της θητείας τού νυν διευθυντή της ΚΟΑ, που λήγει τον Μάιο. Αντίθετα, από διάφορες πλευρές ακούγεται ότι θα αντικατασταθεί από τον μαέστρο της Λυρικής Σκηνής (έχει χρηματίσει και διευθυντής της) Λουκά Καρυτινό, που συμβαίνει να διαθέτει το επιπλέον «προσόν» ότι είναι σύμβουλος του πρωθυπουργού.
Πριν προχωρήσω, μια εξήγηση: Με τον Βασίλη Χριστόπουλο είχα μία και μοναδική τυπική γνωριμία σε συνέντευξη Τύπου. Με τον Λουκά Καρυτινό, που εκτιμώ ως μαέστρο, αρκετές – και εδώ, και έξω. Ο Χριστόπουλος, που, ως γνωστόν, επιλέχθηκε λόγω των εξαιρετικών επιδόσεών του στο εξωτερικό, μου έγινε γνωστός από το έργο του στην ΚΟΑ, αρκετές συναυλίες από τις οποίες έχω παρακολουθήσει, επωφελούμενος του ελκυστικού προγράμματος και του καλλιτεχνικού αποτελέσματος του διευθυντή και των μελών της ορχήστρας, ως απλός θεατής – ακροατής (καταβάλλοντας –ας το προσθέσω κι αυτό– κανονικά το εισιτήριό μου, θέλοντας, συμβολικά, να ενισχύσω τα –μόνιμα– προβληματικά οικονομικά της ορχήστρας). Εκείνον που δεν έχω δει σε συναυλία της ΚΟΑ είναι ο υπουργός Πολιτισμού, o οποίος δεν έχει καν συναντηθεί με τον διευθυντή της, οπότε έχει κι ένα… ελαφρυντικό: Πώς να εκτιμήσει ένα έργο που δεν γνωρίζει;
Οντας κοντά πέντε δεκαετίες στο καλλιτεχνικό ρεπορτάζ, είμαι σε θέση να γνωρίζω λίγο – πολύ τη διαδρομή της 70χρονης ΚΟΑ, που, μ’ όλα όσα έχει τραβήξει, είναι θαύμα που υπάρχει ακόμα. (Για την ιστορία, να θυμίσω μόνο ότι η πρώτη της συναυλία, με διευθυντή τον Μανώλη Καλομοίρη, δόθηκε στο «Ολύμπια» στις 28 Φεβρουαρίου 1943, ημέρα της κηδείας του Κωστή Παλαμά, που εξελίχθηκε σε αντικατοχική διαδήλωση). Ανέστια και πένης τα περισσότερα χρόνια της (παλιότερα υπό την αιγίδα του υπουργείου Παιδείας, τώρα υπό του Πολιτισμού). «Ολύμπια», «Ρεξ», «Ορφέας», «Παλλάς», Μέγαρο Μουσικής, μερικές από τις στέγες που έχει φιλοξενηθεί – και παντού προσωρινά. Συνακόλουθα, μολονότι ανέλαβαν την καλλιτεχνική της διεύθυνση σημαντικοί μουσικοί και τις συναυλίες της διηύθυναν επιφανείς μαέστροι, στη συνείδηση μερίδας φιλόμουσων υπήρχε η εντύπωση (έτσι τουλάχιστον έφτανε σ’ εμάς που καλύπταμε τα καλλιτεχνικά συμβάντα), ότι πρόκειται για μια ορχήστρα που απευθύνεται εν πολλοίς σ’ ένα συντηρητικό, μεγάλης ηλικίας κοινό.
Εγκώμια
Ο Βασίλης Χριστόπουλος, στην τριετή θητεία του, επέτυχε να της δώσει ζωή. Προσωπικά, και μόνο το γεγονός ότι στις συναυλίες που έχω παρακολουθήσει το μεγαλύτερο μέρος του κοινού ήταν νέοι, καταξιώνει και τον ίδιο και τους μουσικούς, παρά τα κενά σε νευραλγικές θέσεις. Κάτι άλλωστε που καταφαίνεται και από τον διπλασιασμό, σχεδόν, του κοινού και το έμπρακτο ενδιαφέρον χορηγών. Και ακόμα, την εγκωμιαστικότατη αντιμετώπιση (κριτικές, ρεπορτάζ) από τα ΜΜΕ.
Δεν υπάρχει λόγος να επαναλάβω εδώ τα επιτεύγματα, αλλά και τα μόνιμα προβλήματα της ορχήστρας, που έχουν καταγραφεί σε σχετικά ρεπορτάζ. (Τι έχει απομείνει άλλωστε από επιδοτούμενες ορχήστρες; Πάει η Ορχήστρα των Χρωμάτων του Μάνου Χατζιδάκι, δεινοπαθεί η Καμεράτα.) Αυτό που θα ήθελα να προσθέσω, σε σχέση με τον Λουκά Καρυτινό: Θα εποφθαλμιούσε τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή της ΚΟΑ εάν δεν παρουσίαζε αυτή την άνοδο; Και: Γιατί δεν τη διεκδίκησε στο παρελθόν; (Εννοείται, όλα αυτά τα παίρνω πίσω –μετά συγγνώμης– εάν πρόκειται για κακόβουλες διαδώσεις, για μια παρακαλλιτεχνική «αρβύλα» και εάν ο υπουργός υπογράψει –αν δεν έχει υπογράψει ήδη– την ανανέωση της θητείας του επιτυχημένου διευθυντή της ΚΟΑ.)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Στο πλαίσιο
Ανήκω σ’ αυτούς που είχαν χαιρετίσει τη δημιουργία του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Επιτέλους, ένας χώρος αντάξιος μιας ευρωπαϊκής πρωτεύουσας – και δη «κοιτίδας του πολιτισμού». Κι ακόμα: Οπου –ποιος να το λέει;– το μοναδικό της λυρικό θέατρο στεγάζεται σ’ ένα ακατάλληλο νοικιασμένο κτίριο (κι ευτυχώς που βρέθηκε ευεργέτης –αχρείαστοι αλλά απαραίτητοι– να τη νοικοκυρέψει στο Φάληρο). Οπως ομοίως άστεγη και η παραπλεύρως φιλοξενούμενη ΚΟΑ.
Αλλά ιδού, όπως διάβασα την περασμένη εβδομάδα στο ημέτερο φύλλο, το Ελληνικό Δημόσιο καλείται τα επόμενα χρόνια να πληρώσει χρέος 230 εκατ. ευρώ, πέραν των 15 που έχει ήδη καταβάλει, για λογαριασμό του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, του οποίου υπήρξε εγγυητής και αδυνατεί να αποπληρώσει. Πρόκειται για κακούς υπολογισμούς; Αυτό τουλάχιστον συνάγεται από το γεγονός ότι τη διοίκησή του από εδώ κι εμπρός θα ασκεί το κράτος, που θα έχει την πλειοψηφία των μελών του Δ.Σ. Και να δούμε τι θα καταφέρει…
Και κάτι σχετικό, που αφορά το παραπλεύρως θέμα: Ο ιδρυτικός νόμος του Μεγάρου Μουσικής προέβλεπε τη δωρεάν παραχώρηση αιθουσών στην ΚΟΑ για τις συναυλίες της, παραλείποντας όμως ν’ αναφέρει πού και πώς θα γίνονται οι πρόβες. Πράγμα που επέτρεψε στο Μέγαρο να απαιτεί από την ΚΟΑ το ποσό των 10.000 ευρώ τον μήνα. Αυτός είναι και ο λόγος που εδώ και περίπου δύο χρόνια παρακρατεί τα έσοδα των εισιτηρίων των συναυλιών της – κάπου 400.000 ευρώ. Αν ήμουν Χριστόπουλος, μ’ αυτά και με τ’ άλλα, θα είχα ήδη ξαναφύγει για τη Γερμανία…
ΚΑΙ… Στην Ελλάδα ζεις…
