Του Δημήτρη Σταθόπουλου

Φωτογραφίες: Αρχείο καρναβαλιού

Οποιος κερδίσει πληρώνει

Ενα κυνήγι αλλιώτικο. Ενα κυνήγι ιστορίας, λαογραφίας, πίστης και πάνω απ' όλα ανθρώπων. Το κυνήγι του υποτιθέμενου κρυμμένου θησαυρού στο Ρέθυμνο μεταλλάσσεται σε κυνήγι γνώσης, προσφοράς, αλληλεγγύης. «Αν δεν γνωρίζεις την ιστορία της πόλης, γρίφο δεν λύνεις, θησαυρό δεν βρίσκεις», σημειώνει στην ειδική έκδοση για τον κρυμμένο θησαυρό το μέλος της ομάδας «Εκατσ' η κουτσή κατσίκα», Μάνος Φ. Τσάκωνας. Προϊστορία, Ενετοκρατία, Τουρκοκρατία, Μικρασία, πρόσφυγες, Μάχη της Κρήτης, γερμανική Κατοχή, σύγχρονη ιστορία. Ολα αυτά συμπυκνωμένα, μέσα σε ένα παιχνίδι. Στο κυνήγι…

Ξεκίνησε πριν από περίπου 25 χρόνια, κρατάει γερά και δυναμώνει χρόνο με τον χρόνο. Και το μυστικό του είναι ένα! Είναι οι ίδιες του οι βάσεις, οι πυλώνες του. Είναι οι ίδιοι οι Ρεθυμνιώτες. Δεν υπάρχουν στεγανά. Είναι εκείνοι που το στηρίζουν με όλες τους τις δυνάμεις. Με τη φιλοξενία, τη γνώση, τη δύναμη ψυχής και τη διάθεση προσφοράς. Το περιμένουν κάθε χρόνο. Προετοιμάζονται γι' αυτό. Και όταν τελειώσει, θέλουν ευθύς αμέσως να αρχίσει το επόμενο. Πώς ξεκίνησε όμως όλο αυτό; Και πώς φτάσαμε στο σήμερα;

«Παίζανε, ψάχνανε τον υποτιθέμενο θησαυρό βάζοντας γρίφους. Τα πρώτα πέντε χρόνια το διοργάνωνε ο ραδιοφωνικός σταθμός team fm του Γιώργου Μαρκουλάκη και στην αρχή μάλιστα υπήρχε και χρηματικό έπαθλο. Μετά οι ομάδες παραμέρισαν το χρήμα και ο ανταγωνισμός αυξήθηκε! Και όχι μόνο. Οι ομάδες αποφάσισαν να πάρουν το παιχνίδι στα χέρια τους και να ορίσουν ότι όποιος βρίσκει τον θησαυρό θα διοργανώνει με δικά του έξοδα το επόμενο κυνήγι.

Αυτό τηρείται ακόμη και σήμερα κατά γράμμα. Και μάλιστα το παιχνίδι το έχουν μόνο οι ομάδες. Χωρίς τους φορείς». Ωστόσο, η συμβολή του δήμου είναι υποστηρικτική και όπου υπάρχει αίτημα από τους διοργανωτές του κυνηγιού. Οι διοργανωτές κάθε χρόνο προσπαθούν να πάνε ένα βήμα παραπέρα. Αφουγκράζονται την κατάσταση στην πόλη, εντοπίζουν και συζητάνε θέματα, αναδεικνύουν προβλήματα. Είναι ένα ζωντανό κύτταρο της κοινωνίας που με κάθε ευκαιρία μετακινείται και μετεξελίσσεται.

Ταξίδι στον χρόνο

100 χρόνια καρναβάλι στην παλιά πόλη

Ρέθυμνο. 1914. Ενα μακρόσυρτο κάρο μεταφέρει ένα τεράστιο μαντολίνο το οποίο περιβάλλεται από λουλούδια ενώ εκεί είναι στερεωμένος ο θρόνος του βασιλιά Καρνάβαλου. Κάθεται εκεί ντυμένος με χρυσοκίτρινα ρούχα. Οι πηγές μιλάνε για ένα τεράστιο γλέντι.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’50, η περιπατητική λέσχη αναλαμβάνει να υλοποιήσει το πρώτο οργανωμένο πλέον καρναβάλι. Στην αίθουσα του Αγίου Φραγκίσκου γινόταν όλη η προετοιμασία και η κατασκευή των αρμάτων.

Το 1960 η πρώτη παρέλαση είναι γεγονός. Χειροποίητα άρματα, κεφάλες, χαρτοπόλεμος αλλά και φασουλοπόλεμος. Η οδός Τσάρου, σημερινή Αρκαδίου, γέμιζε κόσμο. Και κάθε χρόνο η παρέλαση διογκωνόταν. Ο κόσμος συμμετείχε, διασκέδαζε. «Ολα τα σπίτια ήταν ανοιχτά και τα τραπέζια στρωμένα με μεζέδες της εποχής. Λουκάνικα, απάκια, σύγκλινα. Ολα σερβίρονταν με καλή καρδιά».

Καθώς τα χρόνια περνούσαν, το καρναβάλι έπεσε σε παρακμή. Ο κόσμος όμως το είχε αγαπήσει. Το ήθελε! Ανανεωμένο όμως! Καινοτόμο. Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και ενώ το καρναβάλι δεν πραγματοποιείται, μια πολύ δραστήρια ομάδα νέων αποφασίζει να στήσει το κυνήγι του χαμένου θησαυρού. Και πράγματι ο θησαυρός είχε μόλις βρεθεί! Με την παλιά πόλη του Ρεθύμνου πρωταγωνίστρια και τη νέα πόλη πολύτιμο αρωγό, το Ρέθυμνο κατάφερε να ζει ένα δεύτερο καλοκαίρι μέσα στον χειμώνα. Χιλιάδες επισκέπτες τονώνουν την αγορά και δίνουν πνοή στους νέους ανθρώπους που βλέπουν το μέλλον τους να έχει συνέχεια, εκεί στην ίδια τους την πόλη.

Η επιτυχία των πρώτων διοργανώσεων αποτελεί πολύ σημαντική παρακαταθήκη για το μέλλον. Το 1993, ο δήμος ζητάει από τις ομάδες του κυνηγιού να διοργανώσουν το καρναβάλι. Η συνέχεια… γίνεται αφετηρία. Αλλαγές, καινοτομίες, γλέντια, πάρτι, χοροί. Απρόσκοπτα μέχρι και σήμερα το καρναβάλι συνεχίζει και μάλιστα κάθε χρόνο και με μεγαλύτερη διείσδυση σε ολόκληρη τη χώρα. Κάθε μέρα και μία εκδήλωση. Μια πόλη ανασαίνει στον ρυθμό του καρναβαλιού.

Το καρναβάλι σήμερα

Στις δύο αυτές δεκαετίες, ο θεσμός διατήρησε την ταυτότητα και την αυθεντικότητά του, παραμένοντας πιστός στους στόχους και τις αξίες του. Η κρητική παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου πρωταγωνιστούν σε όλα τα δρώμενα. Το σύνολο των ομάδων έχει επιλέξει να πορεύεται αυτόνομα, χωρίς να επιτρέπει την εμπορική εκμετάλλευση των αρμάτων, του θέματος ή των στολών.

Η διοργάνωση του καρναβαλιού διαρκεί περίπου οκτώ εβδομάδες και κορυφώνεται το τελευταίο τριήμερο της Αποκριάς, όπου μόνο τη μεγάλη παρέλαση των καρναβαλιστών υπολογίζεται ότι παρακολουθούν περισσότερα από 100.000 άτομα, Ρεθυμνιώτες και επισκέπτες της πόλης από όλη τη χώρα και το εξωτερικό.

Οι επαγγελματικοί σύλλογοι της πόλης στο σύνολό τους στηρίζουν τον θεσμό του καρναβαλιού, αναγνωρίζοντας τη σημασία και τη σπουδαιότητα της εκδήλωσης για την οικονομία του Ρεθύμνου. Οπως αποδεικνύουν οι αριθμοί, η διοργάνωση αυτή αποτελεί τον σημαντικότερο οικονομικό πόρο κατά τη χειμερινή περίοδο. Οι πληρότητες των ξενοδοχείων που ανοίγουν φτάνουν στο 100%, ενώ όλα τα καταστήματα εμπορίου και εστίασης μένουν ανοικτά, επιτυγχάνοντας σημαντικούς τζίρους.

Στο ορόσημο των 100 χρόνων καρναβαλικών εκδηλώσεων, το Ρεθεμνιώτικο Καρναβάλι μπαίνει σε μια νέα εποχή. Κυρίαρχος στόχος είναι η καθιέρωση του Ρεθύμνου ως κορυφαίου τουριστικού προορισμού για τις Απόκριες σε ολόκληρη τη χώρα. Επιπλέον, στοχεύει στην ανάδειξη του Ρεθύμνου ως τουριστικού προορισμού και τη χειμερινή περίοδο, κατά την οποία οι επισκέπτες θα μπορούν να γνωρίσουν τον πλούτο των εμπειριών που προσφέρει ο νομός. Να γνωρίσουν και να ανακαλύψουν το «άλλο Ρέθυμνο», του πολιτισμού, της φύσης και της αυθεντικής παράδοσης.

i Νυχτερινή παρέλαση

Οι εκδηλώσεις θα κορυφωθούν το τελευταίο τριήμερο της Αποκριάς, με τη νυχτερινή παρέλαση το Σάββατο 1 Μαρτίου και τη μεγάλη παρέλαση και το κάψιμο του βασιλιά Καρνάβαλου την Κυριακή 2 Μαρτίου. Το ίδιο βράδυ έχει προγραμματιστεί στην παραλία της πόλης ένα μεγάλο πάρτι-έκπληξη, δωρεάν για το κοινό. Μια κεντρική συναυλία, κέφι, happenings και διασκέδαση μέχρι τις πρωινές ώρες είναι η υπόσχεση των διοργανωτών.

Την Καθαρή Δευτέρα θα πραγματοποιηθούν πολλές εκδηλώσεις, με την αναβίωση παραδοσιακών εθίμων, τόσο μέσα στην πόλη όσο και σε πολλά χωριά του Νομού Ρεθύμνης.