Κάπως συντηρητική η επιλογή της κριτικής επιτροπής ανάμεσα στις εκδόσεις του 2012. Εδωσε όμως στη δημοσιότητα το σκεπτικό της. Οι εκδόσεις «Γαβριηλίδης» είναι οι πιο «ευνοημένες», με εφτά βιβλία τους στις υποψηφιότητες
Εστω και με μια κάποια καθυστέρηση το υπουργείο Πολιτισμού έδωσε την Παρασκευή στη δημοσιότητα τις βραχείες λίστες των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας 2013 μαζί με την Αιτιολογημένη Εκθεση της Επιτροπής. Ας υπενθυμίσουμε ότι τα βραβεία αφορούν έργα που εκδόθηκαν μέσα στο 2012. Οι υποψηφιότητες είναι οι εξής:
ΔΙΗΓΗΜΑ-ΝΟΥΒΕΛΑ: Δημοσθένης Κούρτοβικ «Το λαχανόρυζο του Σταυρού» (εκδ. Εστία), Μιχάλης Μακρόπουλος «Σπουργίτω & Γκράχαμ» (εκδ. Πικραμένος), Χάρης Μαυρομάτης, «Οι εξορίες του ιεροκήρυκα Σέργιου Σκανδάλη» (Εστία), Μάριος Μιχαηλίδης «Ο ανακριτής» (Γαβριηλίδης), Δημήτρης Νόλλας «Στον τόπο» (Ικαρος), Γιάννης Παλαβός «Αστείο» (Νεφέλη) και Δημοσθένης Παπαμάρκος «Μεταποίηση» (Κέδρος).
Σύμφωνα με την επιτροπή «τα αξιολογότερα των βιβλίων είναι γραμμένα από νέους σε ηλικία συγγραφείς» αφού η «σύντομη και πολύ σύντομη αφηγηματική φόρμα έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον πολλών από τους νέους και τους νεότατους συγγραφείς, και ως είδος που δίνει μεγαλύτερες ελευθερίες, αλλά και αντίκειται στην αντίληψη της λογοτεχνίας ως εμπορεύματος».
ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ: Νίκη Αναστασέα, «Πολύ χιόνι μπροστά στο σπίτι» (Πόλις), Χρήστος Αστερίου «Ισλα Μπόα» (Πόλις), Θοδωρής Γεωργακόπουλος «Φεβρουάριος» (Καστανιώτης), Θεόδωρος Γρηγοριάδης «Το μυστικό της Ελλης» (Πατάκης), Βασίλης Λαδάς «Παιχνίδια Κρίκετ» (Γαβριηλίδης) και Σοφία Νικολαΐδου «Χορεύουν οι ελέφαντες» (Μεταίχμιο).
Η επιτροπή παραδέχεται πως το 2012 δεν ήταν μια ιδιαίτερα καρποφόρα χρονιά για το μυθιστόρημα, χωρίς να λείπουν «τα καλογραμμένα και με ενδιαφέρουσες τεχνικές βιβλία». Παρατηρεί ότι αρκετά «είναι εστιασμένα στο αναστατωμένο πνεύμα της εποχής», δηλαδή κάνουν «απευθείας αναφορά στις επιπτώσεις της οικονομικής και κατά προέκταση κοινωνικής και θεσμικής κρίσης, που έχει ενσκήψει διαλυτικά στη χώρα». Συγχρόνως επισημαίνει την «πύκνωση της παρουσίας βιβλίων με θέματα της σύγχρονης ιστορίας».
ΠΟΙΗΣΗ: Μιχάλης Γκανάς «Αψινθος» (Μελάνι), Ζέφη Δαράκη «Ερήμωνε» (Υψιλον), Σταύρος Ζαφειρίου «Προς τα πού: (Μια πολεμική ιστορία)» (Νεφέλη), Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου «Το επιδόρπιο» (Κέδρος), Μάρκος Μέσκος «Τα λύτρα» (Γαβριηλίδης), Γιάννης Πατίλης «Αποδρομή του αλκοόλ και άλλα ποιήματα» (Υψιλον) και Νίκη Χαλκιαδάκη «Ανάσκελη με πυρετό» (Μανδραγόρας).
Η επιτροπή διαπιστώνει «την υψηλή στάθμη, αισθητική και «πολιτική» επιτελεστικότητα» της σοδειάς, επισημαίνει ότι ιδίως οι νεότεροι ποιητές «εκπλήσσουν με τους γόνιμους πειραματισμούς τους στη μορφή, με τη χρησιμοποίηση δοκιμιακού λόγου και την ενδιαφέρουσα ανάμειξη στοιχείων αφηγηματικών, δραματουργικών και μετωνυμικών» και, τέλος, στέκεται «στην ένταση της φωνής των γυναικών που γράφουν ποίηση», που πολύ συχνά προβάλλουν «μια νέα αντίληψη για τις σχέσεις γλώσσας και σώματος».
ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ (έως 35 χρόνων): Χρήστος Αρμάντο Γκέζος «Ανεκπλήρωτοι φόβοι» (Πολύτροπον), Εσμεράλδα Γκέκα «Pulchritudo bestiae» (Γαβριηλίδης), Λένια Ζαφειροπούλου «Paternoster Square» (Πόλις), Βάγια Κάλφα «Απλά πράγματα» (Γαβριηλίδης) και Θωμάς Κιάος «Είδη εποχής» (Γαβριηλίδης).
Η επιτροπή επισημαίνει ότι οι περισσότεροι από τους πρωτοεμφανιζόμενους το 2012 ήταν ποιητές, γι’ αυτό και επέλεξε πέντε ποιητικές συλλογές για τη βραχεία λίστα -η ίδια, πάντως, ισχυρίζεται πώς ανάμεσά τους είναι και μια νουβέλα (ποια άραγε;).
ΔΟΚΙΜΙΟ-ΚΡΙΤΙΚΗ: Μαρία Δεληβοριά, «Διονυσίου Σολωμού, Η γυναίκα της Ζάκυθος – έχθρισσα θανάσιμη του έθνους. Ερμηνευτική δοκιμή» (Αγρα), Γιάννης Παπακώστας. «Από τη λογοτεχνία στον κοινωνικό προβληματισμό: Ποιήματα – Μεταφράσεις – Μελέτες και άρθρα του Γιάννη Μηλιάδη (1895 – 1975) (Ιδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη), Δημήτρης Ραυτόπουλος. «Εμφύλιος και λογοτεχνία» (Πατάκης), Νίκος Σιγάλας, «Ο Ανδρέας Εμπειρίκος και η ιστορία του ελληνικού υπερρεαλισμού. ΄Η μπροστά στην αμείλικτη αρχή της πραγματικότητας» (Αγρα) και Μιχάλης Χρυσανθόπουλος. «Εκατό χρόνια πέρασαν και ένα καράβι. Ο ελληνικός υπερρεαλισμός και η κατασκευή της παράδοσης» (Αγρα).
ΧΡΟΝΙΚΟ-ΜΑΡΤΥΡΙΑ: Γιάννης Βαρβιτσιώτης, «Οπως τα έζησα: 1961 – 1981» (Λιβάνης), Σταύρος Ζουμπουλάκης, «Η αδερφή μου» (Πόλις), Νίκος Θεοτοκάς, «Ο βίος του στρατηγού Μακρυγιάννη: Απομνημόνευμα και ιστορία» (Βιβλιόραμα), Θοδωρής Καλλιφατίδης, «Τα περασμένα δεν είναι όνειρο» (Γαβριηλίδης), Βασίλης Καραποστόλης, «Η εποχή της όρεξης. Ακολουθώντας τα ίχνη του ‘60» (Πατάκης) και Κατερίνα Μάτσα «Το αδύνατο πένθος και η κρύπτη – Ο τοξικομανής και ο θάνατος» (Αγρα).
* Δύο μόνο δημοσιογραφικές επισημάνσεις. Μια συντηρητική σε γενικές γραμμές επιλογή, κυρίως στον χώρο του μυθιστορήματος. Και μια εντυπωσιακή σοδειά των εκδόσεων Γαβριηλίδη (με 7 βιβλία), που ακολουθούνται από τις εκδόσεις «Πόλις» και «Αγρα» (4 βιβλία), «Πατάκης» (3 βιβλία) και «Εστία», «Νεφέλη», «Κέδρος» και «Υψιλον» (δύο βιβλία). Τα μέλη της επιτροπής είναι οι: Αλέξανδρος Ζήρας (πρόεδρος), Γεώργιος – Ιωάννης Ανδρειωμένος, Αννα Καρακατσούλη, Μιχαήλ Μπακογιάννης, Γεώργιος Ξενάριος, Διονύσιος Μαγκλιβέρας, Ιωάννης Τζανής, Μαρία Στασινοπούλου και Γεώργιος Συμπάρδης.
Β.Γεωργ.
