Ενα τέταρτο του αιώνα μετά τις κοσμοϊστορικές ανατροπές του 1989, οι χώρες του πάλαι ποτέ ανατολικού μπλοκ εξακολουθούν να μη χωράνε εύκολα στις διαχωριστικές γραμμές των δικών μας κοινωνιών. Το διαπιστώσαμε για μιαν ακόμη φορά με τα γεγονότα της περασμένη εβδομάδας στην Ουκρανία. Μια αυθεντική (και νικηφόρα) επανάσταση, απείρως πιο βίαιη και ανεξέλεγκτη από τις «πορτοκαλί» κινητοποιήσεις που είχε δρομολογήσει εκεί το 2004 η υπόγεια συμμαχία της Δύσης με μια μερίδα των ντόπιων μυστικών υπηρεσιών, αντιμετωπίστηκε στην Ελλάδα -και όχι μόνο- με κατάδηλη αμηχανία. Η ηγεμονία της εθνικιστικής ακροδεξιάς, οι ανοιχτά φασιστικές συνδηλώσεις της τοπικής εκδοχής του μαύρου μπλοκ («Δεξιός Τομέας») και η απροκάλυπτη υποστήριξη των επαναστατών από τα ηγετικά κλιμάκια της Ε.Ε. δύσκολα θα μπορούσαν να γεννήσουν αισθήματα αυθόρμητης αλληλεγγύης στο κομμάτι εκείνο της ελληνικής κοινωνίας που διακρίνεται για τα διεθνιστικά ανακλαστικά του. Το ίδιο και η διαφαινόμενη αντικατάσταση της ρωσικής «βοήθειας» με εκείνη του ΔΝΤ. Οσο κι αν ψάξει κανείς για προοδευτικές (πόσο μάλλον αριστερές) πτυχές της εξέγερσης, δεν θα τις ανακαλύψει δυστυχώς ούτε με το μικροσκόπιο. Η πρόσδεσή της στο άρμα του ρώσικου εθνικισμού οδήγησε πάλι τη Χρυσή Αυγή να ταυτιστεί δημόσια με το κλυδωνιζόμενο καθεστώς, αποκηρύσσοντας δημόσια τους ομοϊδεάτες της τού «Δεξιού Τομέα» σαν «γκρουπούσκουλα από αναρχοαυτόνομους και μισθοδοτούμενους ταραξίες». Εξίσου απωθητικοί ήταν, τέλος, οι θεματοφύλακες της «νομιμότητας» α λα ουκρανικά: ένας εσμός πρώην διευθυντικών στελεχών που ιδιοποιήθηκαν τον δημόσιο πλούτο, επαγγέλθηκαν ένα θωρακισμένο «αντιτρομοκρατικό» κράτος και δεν έπαψαν να υπενθυμίζουν πως «εκπροσωπούν» το πλουσιότερο τμήμα της χώρας.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την εκδήλωση αλληλεγγύης συνιστά η αίσθηση στοιχειώδους κοινότητας συμφερόντων, οραμάτων ή -τουλάχιστον- εμπειριών ανάμεσα στους εκφραστές και τους αποδέκτες της. Εστω και ως ψευδαίσθηση, αυτή η κοινότητα σφράγισε τη διεθνιστική παράδοση της Μεταπολίτευσης, συνθήματα της οποίας συναντάς ακόμη και σήμερα στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα ως επίκληση ενός μακρινού ηρωικού παρελθόντος (1). Συγγενέστερη πηγή έμπνευσης αποτέλεσαν οι μικρές και μεγάλες εξεγέρσεις της Δυτικής Ευρώπης: από τον γαλλικό Μάη του ’68, εικαστικά μοτίβα του οποίου αναπαράγονται σε κάθε νέο γύρο φοιτητικού κινήματος (2) μέχρι τις παρατεταμένες ταραχές του 2005 στα παρισινά προάστια (3). Η οικειότητα που αποπνέουν οι μαρξιστικές ή αντιεξουσιαστικές αναφορές τους, η γοητευτικά αντισυμβατική γλώσσα του subcomandante Marcos αλλά και το προσπελάσιμο της ισπανοφωνίας τους ανέδειξαν μετά το 1994 τα επαναστατικά κινήματα του μακρινού Μεξικού σε εναλλακτικό πρότυπο στράτευσης, συμβατό με τα δεδομένα της μεταψυχροπολεμικής εποχής (4-5). Για διαφορετικούς λόγους, έντονες συμπάθειες γέννησε την άνοιξη του 1997 η εξέγερση του αλβανικού Νότου· μόνο το αριστερό άκρο του πολιτικού φάσματος τόλμησε ωστόσο να καταγγείλει την «ειρηνευτική» επέμβαση της Ε.Ε. σαν παλινόρθωση του παλιού καθεστώτος (6-7).
Καθώς η Ελλάδα μετατράπηκε με τη σειρά της την τελευταία εξαετία σε παγκόσμιο σημείο αναφοράς όσων αντιστέκονται στον νεοφιλελεύθερο μεσαίωνα, αναμενόμενος ήταν ο ενθουσιασμός των ριζοσπαστικών συνιστωσών του κινήματος για τον περσινό ξεσηκωμό της Κωνσταντινούπολης (8) και, κυρίως, την αραβική άνοιξη του 2011 (9). Εξεγέρσεις που προβλήθηκαν ως έμπρακτη διάψευση τόσο των διάχυτων ρατσιστικών ιεραρχήσεων (10) όσο και των συνωμοτικών θεωριών που πλέχτηκαν γύρω απ’ αυτές (11).
