Eίκοσι χρόνια χωρίς (και με) τη Μελίνα
Του Δημήτρη Γκιώνη
Ηταν κοντά στο μεσημέρι, Κυριακή 6 Μαρτίου 1994 (πριν από 20 –κιόλας– χρόνια), όταν έφτασε από τη Νέα Υόρκη το αναμενόμενο και συνάμα απευχόμενο: Η Μελίνα «έφυγε». Κι από εκεί, μετά το σοκ, ο δημοσιογραφικός άθλος, που κράτησε με πρωτοσέλιδα και πολυσέλιδα (τότε στην «Ελευθεροτυπία») μια εβδομάδα: από τη Δευτέρα ώς την Κυριακή, περί τις εκατό σελίδες – ένα παγκόσμιο ρεκόρ.
Εκτενείς οι αναφορές και στα ξένα ΜΜΕ, με δηλώσεις επιφανών, καθώς η Μελίνα υπήρξε το πιο αναγνωρίσιμο, το πιο αγαπητό, το πιο προβεβλημένο διεθνώς ελληνικό πρόσωπο. Αυτή που είχε υποσχεθεί και είχε καταφέρει να περάσει τον πολιτισμό στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων – σ’ αυτές που τώρα γέμιζαν με φωτογραφίες και τίτλους για την απώλειά της.
Γήινη και υπεργήινη
Κυριακή «έφυγε», Τρίτη έφτασε η σορός της στην Αθήνα, για να εκτεθεί σ’ ένα πρωτοφανές ημερονύκτιο αντίο, από άτομα κάθε κοινωνικής τάξης και ηλικίας, συχνά έπειτα από πολύωρη αναμονή. Και την Πέμπτη, 10 Μαρτίου, η κηδεία με τιμές αρχηγού κράτους – όπως της άξιζε. Ποτέ στο παρελθόν σ’ αυτόν τον τόπο ένα πρόσωπο δεν τιμήθηκε, δεν θρηνήθηκε τόσο μαζικά, με την τριπλή ιδιότητα του πολιτικού, του καλλιτέχνη, του ανθρώπου («Οι Ελληνες είμαστε οι καλύτερες μοιρολογήτρες», είχε πει άλλωστε η ίδια. Και: «Τους πεθαμένους τους περιποιόμαστε καλύτερα από τους ζωντανούς»).
Κι από κοντά, κατά την… παράδοσή μας, η «ευγενής άμιλλα» από αρχές και φορείς: πώς θα την τιμήσουν καλύτερα, δίνοντας το όνομά της σε δρόμους, πλατείες, οργανισμούς, ιδρύματα, εκδηλώσεις – ακόμα και στο λιμάνι του Πειραιά είχε δηλώσει ότι θα δώσει το όνομά της ο τότε δήμαρχος. Αρκετά έγιναν, άλλα (κατά την… παράδοσή μας επίσης) ξεχάστηκαν, χωρίς ωστόσο να ξεχαστεί η Μελίνα. Είκοσι χρόνια μετά τον θάνατό της παραμένει ολοζώντανο σημείο πολλαπλής αναφοράς. Δεν ανήκει στους αξέχαστους ξεχασμένους.
Από τα προνόμια αυτής της δουλειάς, της δημοσιογραφικής, είναι η γνωριμία, η σύνδεση με τέτοια μοναδικά πρόσωπα. Και η Μελίνα ήταν από τα προικισμένα πλάσματα που η προσωπική γνωριμία μεγάλωνε τον μύθο της. Γήινη και υπεργήινη, αλλά το ίδιο προσιτή σε απλούς και μεαγαλόσχημους. Ωστόσο, όσοι την είχαμε ζήσει από κοντά, είμαστε σε θέση να πούμε ότι, πέρα από τη δοκιμασία της νόσου που την είχε χτυπήσει, το στενό πολιτικό της περιβάλλον δεν της είχε σταθεί όπως της άξιζε. Και σ’αυτήν ακριβώς τη συμπεριφορά αναφερόμουν στο κειμενάκι που της είχα αφιερώσει – Κυριακή 13 Μαρτίου, με τίτλο «Η Μελίνα και οι άλλοι»:
Συρματοπλέγματα
«Τώρα που το χώμα της Αθήνας σκεπάζει τη Μελίνα, τώρα που κόπασαν οι εκδηλώσεις για το χαμό της, ας προστεθεί και κάτι ακόμα, έτσι για να μπουν κάπως καλύτερα κάποια πράγματα στη θέση τους: Με τιμές πρωθυπουργού κατευόδωσε η κυβέρνηση την υπουργό που επί 8 χρόνια υπήρξε το πιο λαμπερό, το πιο καθάριο πρόσωπο μιας παράταξης –κι ενός τόπου– που υπηρέτησε με αφοσίωση. Μιας παράταξης, ωστόσο, που θα ’λεγε κανείς ότι από ένα σημείο και πέρα ενοχλούσε η ακτινοβολία και το κύρος που απολάμβανε η Μελίνα – παντού.
Η ίδια το καταλάβαινε, στεναχωριόταν, αλλά δεν το έβγαζε προς τα έξω. Δεν έβγαλε προς τα έξω το γεγονός ότι δεν υποστηρίχτηκε όσο έπρεπε από το κόμμα της η υποψηφιότητά της στη δημαρχία της Αθήνας. Δεν έβγαλε προς τα έξω ότι εδώ και αρκετό καιρό είχε πάψει να είναι η αγαπημένη συνεργάτρια του πρωθυπουργού κι ότι είχαν μπει συρματοπλέγματα στην επικοινωνία της μαζί του. Κι όταν με τη νέα νίκη του ΠΑΣΟΚ της δόθηκε ξανά –σα να της έκαναν χάρη– το υπουργείο Πολιτισμού, ο αναπληρωτής υπουργός που όρισαν γνώριζε πολύ καλά ποια ήταν τα καθήκοντά του, ενώ αυτή περίμενε να τα μάθει από τις εφημερίδες. Κι όταν βρέθηκε στο κρεβάτι του «Μεμόριαλ», κι όταν φάνηκε να διαγράφεται το τέλος της, δεν κρίθηκε απαραίτητο να βρίσκεται κοντά της κάποιο από τα στελέχη της κυβέρνησης που υπηρέτησε.
Εζησε μια ζωή γεμάτη, ευτυχισμένη η Μελίνα. Δεν θα λέγαμε –δεν θα το ’λεγε η ίδια– ότι έφυγε ευτυχισμένη».
………………………………………………………………………………………………………………………………..
Στο πλαίσιο
«Δεν αλλάζεις έναν επιτυχημένο δήμαρχο», δήλωσε ο πρωθυπουργός κατά την επίσκεψή του – στήριγμα στον δήμαρχο (και εκ νέου υποψήφιο) Πειραιά. Του οποίου βέβαια η εκλογή εξαρτάται από τους ψηφοφόρους, αλλά, όσο να 'ναι, μετράει και ο καλός λόγος του αρχηγού. Δεν αλλάζεις λοιπόν έναν επιτυχημένο, κατά την εκτίμησή σου, δήμαρχο, ευνοείς όμως την αλλαγή ενός, κατά γενική ομολογία, επιτυχημένου καλλιτεχνικού διευθυντή ορχήστρας (όπως αυτός της ΚΟΑ –το παραπλεύρως θέμα την περασμένη εβδομάδα).
Εκτιμάται –και όχι μόνο από την ταπεινότητά μου– ως όνειδος για μια εξουσία να ευνοεί κάποιον που είναι ή δηλώνει δικός, όπως και οποιοσδήποτε –άξιος και μη– εξαρτά την αναρρίχησή του από τη σχέση του με την εξουσία. Θα πείτε, έτσι γινόταν πάντα σ' αυτόν τον τόπο (κυρίως από περιστασιακούς, αυτούς που με άνεση σαλτάρουν από τη μια κατάσταση στην άλλη και, δυστυχώς, είναι καλοδεχούμενοι). Ως πότε αυτή η έρμη η αξιοκρατία, που όλοι επικαλούνται, θα παραμένει το μόνιμο ζητούμενο;
Θα ’λεγα ότι περιπτώσεις, όπως η μεθοδευόμενη «έξοδος» του καλλιτεχνικού διευθυντή της ΚΟΑ, θα μπορούσε να φτάσουν, υπό μορφήν ερώτησης, και στη Βουλή –ακόμα και από συμπολιτευόμενους. Αυτό όμως προϋποθέτει ότι εκείνοι που την κάνουν είναι απαλλαγμένοι από «κολλητούς» (εκεί, βλέπετε, την πάτησε και ο υπό έξωση, καθώς, όντας εκ του εξωτερικού και απονήρευτος, δεν φρόντισε να χωθεί σε κάποιο κόμμα, να ’χει μια «ομπρέλα»).
ΚΑΙ… Ουδέν νεώτερον, καμιά αντίδραση, καμιά διάψευση από τους κατονομαζόμενους, ώς τη στιγμή τουλάχιστον που γράφονται οι γραμμές αυτές, σχετικά με το θέμα. Εύγλωττη σιωπή.
