Η οικονομική κρίση και οι συνταγές λιτότητας της Ε.Ε. σε συνδυασμό με τη ριζοσπαστικοποίηση κάποιων αριστερών κομμάτων και τη δυναμική της υποψηφιότητας Τσίπρα έχουν ανεβάσει κάθετα τα ποσοστά της Αριστεράς στις ευρωεκλογές
Του Νίκου Σβέρκου
Αν φανταστούμε την Ευρωπαϊκή Ενωση ως ένα κτίριο, τα σχέδια του οποίου έφτιαξαν οι οικογένειες της ευρωπαϊκής Δεξιάς, της σοσιαλδημοκρατίας και των φιλελευθέρων, τότε μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η Αριστερά είναι η οικογένεια, που ψάχνει εδώ και δεκαετίες τον τρόπο να καταλάβει τον δικό της ζωτικό χώρο. Εσχάτως επιθυμεί να αλλάξει τα βασικά χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού οικοδομήματος μέσα από διαφορετικές πολιτικές προσεγγίσεις και εγγενείς γεωπολιτικές αντιφάσεις.
Σε αυτές τις ευρωεκλογές όμως, εν μέσω της οικονομικής κρίσης και των καταστροφικών επιλογών των κρατούντων τα ηνία της Ε.Ε., η Αριστερά κερδίζει σημαντικό έδαφος. Οι συνδυαστικές μετρήσεις των δημοσκοπήσεων στις χώρες-μέλη δείχνουν ότι η Αριστερά πρόκειται να αυξήσει σημαντικά τη δύναμή της στο Ευρωκοινοβούλιο, ενώ η ελληνική Αριστερά με πρωταγωνιστή τον ΣΥΡΙΖΑ ηγείται αυτής της δυναμικής. Αλλωστε η υποψηφιότητα του Αλέξη Τσίπρα, εκτός των επικοινωνιακών προτερημάτων που φέρει, έχει προκαλέσει την ενίσχυση ή και την ίδρυση ενωτικών εγχειρημάτων της ριζοσπαστικής Αριστεράς, σε χώρες μάλιστα όπου αυτή θεωρούνταν μια περιθωριακή και ξεπερασμένη πολιτική δύναμη.
Ο Νότος
Είναι εμφανές ότι η νεοφιλελεύθερη διαχείριση της κρίσης έριξε το μεγαλύτερο βάρος στις χώρες του Νότου, οι οποίες υποβλήθηκαν σε εξοντωτικά προγράμματα εσωτερικής υποτίμησης. Ως εκ τούτου στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, η αυξανόμενη δυσπιστία και δυσαρέσκεια απέναντι στην Ε.Ε. έχει στρέψει το ενδιαφέρον σε δύο πλευρές: τόσο στα «αντιευρωπαϊκά» κόμματα, όπως αυτό του Μπέπε Γκρίλο στην Ιταλία και την Ακροδεξιά όσο και στη ριζοσπαστική Αριστερά.
Στην Ελλάδα, ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται σε όλες σχεδόν τις δημοσκοπήσεις πρώτος, ενώ δεν αποκλείεται να συνεισφέρει στην Ευρωομάδα της Αριστεράς (GUE/NGL) τους περισσότερους ευρωβουλευτές από κάθε άλλο αριστερό κόμμα. Το ΚΚΕ, αν και δεν λογίζεται στη «ριζοσπαστική Αριστερά», θα διατηρήσει μάλλον άνετα τους δύο ευρωβουλευτές του.
Ισχυρή δυναμική παρουσιάζει επίσης η Ενωμένη Αριστερά της Ισπανίας, η οποία δημοσκοπικά τετραπλασιάζει τα ποσοστά της και φτάνει μέχρι και το 14,5%. Στην Πορτογαλία, το Μπλόκο της Αριστεράς, που υπέστη μεγάλες απώλειες στις βουλευτικές του 2011, φτάνει το 7% και το «παραδοσιακό» Κ.Κ. Πορτογαλίας ενισχύεται φτάνοντας στο 9,5%. Στη δε Κύπρο, το ΑΚΕΛ φαίνεται ότι θα «πληρώσει» την κυβερνητική του περίοδο και θα χάσει το ένα τρίτο των δυνάμεών του.
Στην Ιταλία ωστόσο, οι διεργασίες στη ριζοσπαστική Αριστερά άγονται από την υποψηφιότητα του Αλέξη Τσίπρα για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η λίστα «Αλλη Ευρώπη με τον Τσίπρα», την οποία δημιούργησαν διανοούμενοι και ακτιβιστές με τη στήριξη του κόμματος «Αριστερά, Οικολογία, Ελευθερία» και της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης, εμφανίζεται στις πρώτες δημοσκοπήσεις να σπάει το φράγμα του 5% και να συγκεντρώνει περίπου 7%, μισή μονάδα παραπάνω από όσο είχαν συγκεντρώσει συνολικά τα δύο παλαιότερα στις προηγούμενες ευρωεκλογές. Δεδομένων των περιπετειών της Αριστεράς στην Ιταλία, πρόκειται για μια θετική δυναμική.
Οι «ισχυροί» της Ε.Ε.
Στη Γερμανία, το εκτελούν χρέη αξιωματικής αντιπολίτευσης Die Linke εμφανίζει δημοσκοπική κάμψη σε σχέση με τις ομοσπονδιακές εκλογές, αλλά αύξηση σε σχέση με τις προηγούμενες ευρωεκλογές. Οι δημοσκοπήσεις τού δίνουν από 8% έως 10%, με την ηγεσία του κόμματος να «ποντάρει» στην ενεργοποίηση της εκλογικής του βάσης, η οποία δείχνει χαμηλό ενδιαφέρον για τις ευρωεκλογές.
Στη Γαλλία, τα εσωτερικά προβλήματα στο Μέτωπο της Αριστεράς, απόρροια της μερικής συνεργασίας του Γαλλικού Κ.Κ. με τους σοσιαλιστές στις δημοτικές εκλογές, δεν φαίνεται να δημιουργούν αναταράξεις στον συνασπισμό, που αυξάνει τις δυνάμεις του στο 9%.
Στη δε Ολλανδία, όπου η Ακροδεξιά του Γκέερτ Βίλντερς κονταροχτυπιέται με τη Δεξιά για την πρώτη θέση, το ευρωσκεπτικιστικό Σοσιαλιστικό Κόμμα φέρεται να διπλασιάζει τις ψήφους του και να φτάνει το 13,5% στέλνοντας στις Βρυξέλλες 4 ευρωβουλευτές.
Η υποψηφιότητα του Αλέξη Τσίπρα προκάλεσε όμως ενωτικές διεργασίες στην έτερη συνοδοιπόρο της Γερμανίας, την Αυστρία, όπου και εκεί η Ακροδεξιά δεν αποκλείεται να έρθει πρώτη. Το περασμένο Σάββατο ιδρύθηκε ο συνδυασμός «Ευρώπη Αλλιώς» («Europa Anders») από την «Αλλαγή» (αριστεροί σοσιαλδημοκράτες που υπήρξαν στελέχη της «Λίστας Χανς Πέτερ Μάρτιν»), το Κομμουνιστικό Κόμμα Αυστρίας και το «Πειρατικό Κόμμα». Επικεφαλής του ψηφοδελτίου αναδείχθηκε ο ευρωβουλευτής Μάρτιν Ερενχαουζερ, ενώ χαιρετιστήριο μήνυμα απέστειλε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Ο συνδυασμός δεν έχει καταγραφεί ακόμα στις δημοσκοπήσεις, το Κ.Κ. και οι Πειρατές συγκεντρώνουν ποσοστά κάτω από 1%, ενώ η εκλογική βάση της «Λίστας Μάρτιν» είναι πλέον διασπαρμένη. Υπολογίζεται ωστόσο ότι το ψηφοδέλτιο θα καταγράψει καλό ποσοστό.
Πέρα από την ηπειρωτική Ευρώπη, στο Ηνωμένο Βασίλειο, το ενδιαφέρον στρέφεται στην «Αριστερή Ενότητα», που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του σκηνοθέτη Κεν Λόουτς και θα πραγματοποιήσει το συνέδριό της στις 29 Μαρτίου στο Μάντσεστερ. Στην Ιρλανδία, το Σιν Φέιν ανακάμπτει και διεκδικεί τη δεύτερη θέση, ενώ το τροτσκιστικό Σοσιαλιστικό Κόμμα πιθανότατα θα έχει ξανά ευρωβουλευτή, ελέω του εκλογικού συστήματος της χώρας. Στη Βόρεια Ιρλανδία, το Σιν Φέιν φαίνεται ότι θα κρατήσει τη θέση ευρωβουλευτή του που κατέχει στις Βρυξέλλες.
Ο Βορράς
Το πολιτικό σύστημα στη Σουηδία, τη Δανία και τη Φινλανδία ακολουθούσε πάντοτε μια τακτική «χαλαρής» σχέσης με το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, καθώς είναι καταγεγραμμένος ο σκεπτικισμός των πολιτών απέναντι στην Ε.Ε. Αυτή η σχεδόν κοινή στάση τους είχε επίδραση και στα αριστερά κόμματα, τα οποία όχι μόνον ασκούν σκληρή κριτική στις πολιτικές και στους θεσμούς της Ε.Ε., αλλά δρουν συχνά και σε συντονισμό μεταξύ τους.
Στη Σουηδία, οι επικείμενες ευρωεκλογές θα είναι μία ακόμα δημοσκόπηση για τις εθνικές εκλογές του Σεπτεμβρίου και το Αριστερό Κόμμα φαίνεται ότι θα επανακτήσει μέρος των δυνάμεών του φτάνοντας κοντά στο 9%. Στη Δανία, η Κοκκινοπράσινη Συμμαχία, που συμμετέχει στο «Λαϊκό Κίνημα Ενάντια στην Ε.Ε.», αναμένεται να αυξήσει την επιρροή της και να καταγράψει περίπου 10%, ενώ στη Φινλανδία η Αριστερή Συμμαχία ευελπιστεί ότι θα λάβει πάνω από 7% και θα έχει εκπρόσωπο στο Ευρωκοινοβούλιο.
Οι γκρίζες ζώνες
Η Αριστερά έχει για προφανείς ιστορικούς και πολιτικούς λόγους πενιχρή εκπροσώπηση στις χώρες του «πρώην σοσιαλιστικού μπλοκ», με ορισμένες εξαιρέσεις, που οφείλονται στις ιδιάζουσες συνθήκες της κάθε χώρας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι σε όλες αυτές τις χώρες ο κομμουνισμός και η Αριστερά είναι έννοιες ποινικοποιημένες, ενώ τα αντίστοιχα κόμματα υφίστανται τις συνέπειες της αντικομμουνιστικής προπαγάνδας.
Στην Ανατολική Ευρώπη, ξεχωρίζει το παραδοσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα Βοημίας Μοραβίας (Τσεχίας) που θα αυξήσει πιθανότατα τις δυνάμεις του στο 16%, ενώ η Ευρωομάδα της Αριστεράς δεν αποκλείεται να ενισχυθεί με έναν ευρωβουλευτή από το νεότερο μέλος της Ε.Ε., την Κροατία, και συγκεκριμένα από τους «Εργατικό Κόμμα» της χώρας, που στις δημοσκοπήσεις λαμβάνει 11%.
Στη Σλοβενία, οι μικροί σχηματισμοί «Κόμμα Βιώσιμης Ανάπτυξης», «Πρωτοβουλία για τον Δημοκρατικό Σοσιαλισμό» και «Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα» ενώθηκαν μετά τις κινητοποιήσεις στη χώρα, υπό την ονομασία «Ενωμένη Αριστερά», με τον Αλέξη Τσίπρα να δίνει το εναρκτήριο λάκτισμα της προεκλογικής καμπάνιας τους το περασμένο Σάββατο στη Λιουμπλιάνα.
Στη Λετονία, το «Κέντρο Αρμονίας», που συμμετέχει διά του Αλφρεντ Ρούμπικς στην Ευρωομάδα της Αριστεράς, αναμένεται να καταλάβει την πρώτη θέση, κυρίως λόγω της προσέλκυσης ρωσόφωνων ψηφοφόρων.
Η ηγεσία της Ευρωομάδας της Αριστεράς θεωρεί ότι μετά τις ευρωεκλογές πιθανόν να «ξεπηδήσουν» ευρωβουλευτές και πολιτικοί σχηματισμοί με αντινεοφιλελεύθερο προσανατολισμό, με τους οποίους θα διεξαγάγει συναντήσεις ώστε να ενταχθούν σε αυτήν.
