Για πρώτη φορά, έστω και μέσα από βίντεο, που θα προβάλλεται στο Μουσείο της Ακρόπολης, αλλά θα αναρτηθεί και στο σάιτ του, θα αποκτήσουμε μια πλήρη εικόνα της ζωφόρου. Επιπλέον θα είναι αποκαταστημένη στην αρχική της μορφή και με λεπτομέρειες που σήμερα έχουν χαθεί, όπως τα σύμβολα που κρατούσαν οι θεοί στα χέρια τους
Της Βασιλικής Τζεβελέκου
H συνένωση του κορυφαίου έργου τέχνης, της διαμελισμένης ζωφόρου του Παρθενώνα, γίνεται πραγματικότητα χάρη στην ψηφιακή τεχνολογία. Αυτό που δεν κατάφερε μέχρι σήμερα η σύγχρονη διπλωματία καθίσταται εφικτό χάρη στα νέα μέσα. Η ζωφόρος, «κεντρικό-εμβληματικό μνημείο σε όλη την αρχαία τέχνη», που βρίσκεται μοιρασμένη μεταξύ του Μουσείου της Ακρόπολης και του Βρετανικού Μουσείου, θα αποκατασταθεί ψηφιακά με υψηλή ευκρίνεια. Χάρη στην τρισδιάστατη λεπτομερή ψηφιοποίηση των λίθων της, το σύγχρονο κοινό θα έχει μια ολοκληρωμένη εικόνα της μοναδικής πλαστικής ομορφιάς των αναπαραστάσεών της.
Την περασμένη Παρασκευή παρουσιάστηκαν στο Αμφιθέατρο του Μουσείου της Ακρόπολης, στο πλαίσιο ημερίδας, τα πρώτα αποτελέσματα του προγράμματος της τρισδιάστατης ψηφιακής σάρωσης της ζωφόρου του Παρθενώνα. Στο πρόγραμμα συνεργάστηκαν το Μουσείο της Ακρόπολης, το Εργαστήριο Εργαλειομηχανών του Πολυτεχνείου του ΑΠΘ και η εταιρεία Γεωανάλυση.
«Με την τρισδιάστατη σάρωση επαναφέρουμε και αποκαθιστούμε τις αρχικές μορφές στον βαθμό που είναι δυνατόν. Αρα μπορούμε να κάνουμε αποκατάσταση ενός πλήθους πραγμάτων και περιπετειών. Μετρήσαμε μερικά εκατομμύρια σημεία σε κάθε λίθο», λέει ο πρόεδρος του Μουσείου της Ακρόπολης, καθηγητής Δημήτρης Παντερμαλής. Παράλληλα, χρησιμοποιώντας τα τρισδιάστατα μοντέλα, θα τοποθετηθούν στα χέρια των θεών τα σύμβολά τους, μεταλλικά στοιχεία με επιχρυσωμένο χαλκό που σήμερα δεν σώζονται. Ο σύγχρονος θεατής θα βλέπει την αστραπή και τον αετό στα χέρια του Δία, την τρίαινα στου Ποσειδώνα, το τόξο της Αρτεμης, το κλαδί δάφνης του Απόλλωνα και το δάφνινο στεφάνι στο κεφάλι του μαζί με τα υπόλοιπα σύμβολα των 12 θεών. Οι θεοί απεικονίζονται από μάρμαρο και τα σύμβολα από απαστράπτοντα χρυσό, ώστε να είναι ευδιάκριτα στο ημίφως και να αναγνωρίζονται. «Στην αρχαιότητα ήταν διακριτά από μακριά και γινόταν η ταύτιση των θεών. Σε όλη τη ζωφόρο το επάνω μέρος είναι περισσότερο δουλεμένο, γιατί εκεί υπάρχει η μεγαλύτερη δράση».
Τα πρώτα δείγματα της έρευνας θα πάρουν τη μορφή βίντεο και θα προβάλλονται στην αίθουσα του Παρθενώνα του Μουσείου της Ακρόπολης. Επίσης θα αναρτηθούν στην ιστοσελίδα του Μουσείου και στο Διαδίκτυο. «Το θέμα είναι να καταλάβει ο κάθε επισκέπτης γιατί είναι τόσο σημαντικά τα γλυπτά αυτά και πού έγκειται η ποιοτική τους διαφορά σε σχέση με άλλα έργα», αναφέρει ο Δημήτρης Παντερμαλής. «Επίσης, αξιοποιούμε την περιπέτεια των λίθων της ζωφόρου, που δεν περιορίζεται στη ζημιά που έκανε ο Ελγιν. Κατά περιόδους, με τον βομβαρδισμό του Μοροζίνι και άλλες μεγάλες καταστροφές, ορισμένοι σημαντικοί λίθοι βρίσκονται στο Παλέρμο, στο Λονδίνο αλλά και σε άλλα αθηναϊκά μουσεία. Ολα αυτά, με την τρισδιάστατη σάρωση τα επαναφέρουμε και αποκαθιστούμε τις αρχικές μορφές στον βαθμό που είναι δυνατόν», καταλήγει ο καθηγητής.
Ο Φειδίας επέλεξε ως θέμα για τη ζωφόρο τη μεγαλύτερη γιορτή της πόλης, τα Μεγάλα Παναθήναια, προς τιμήν της θεάς Αθηνάς. Η ζωφόρος αποτελούνταν από 115 λίθους, με συνολικό μήκος 160 μέτρα, ύψος 1,02 μ. και πάχος 0,6 μ. Σήμερα σώζονται 50 μέτρα στο Μουσείο της Ακρόπολης, 80 μέτρα στο Βρετανικό Μουσείο, ένας λίθος στο Μουσείο του Λούβρου, ενώ άλλα τμήματα είναι διασκορπισμένα σε Μουσεία στο Παλέρμο, στο Βατικανό, στο Würzburg, στη Βιέννη, στο Μόναχο και στην Κοπεγχάγη.
Να σημειώσουμε ότι η ψηφιοποίηση έδειξε ορισμένες λεπτομέρειες στην επιφάνεια των γλυπτών, που δεν είναι ορατές διά γυμνού οφθαλμού. «Αυτό που δύσκολα διαπιστώνει κανείς με το γυμνό μάτι είναι ότι το φόντο των γλυπτών είναι πολυεπίπεδο και όχι κατακόρυφο. Για παράδειγμα, έχουμε ένα άλογο και έναν ιππέα ο οποίος στέκεται δίπλα. Ανάμεσα στα πόδια του το φόντο είναι φυσικά επίπεδο και έχει ένα άλφα βάθος. Παραδίπλα είναι ο νεαρός ιπποκόμος, ο οποίος αφήνει επίσης ένα κενό. Ε, το ένα κενό και το άλλο κενό δεν είναι στο ίδιο βάθος. Αυτό μας βοηθάει να αναπαραστήσουμε και τη διαδικασία λάξευσης. Πώς ξεκινούσε και πώς προχωρούσε», εξηγεί ο κ. Παντερμαλής. «Διαπιστώσαμε ότι δεν είναι δυνατόν τα γλυπτά αυτά να έχουν κατασκευαστεί στο έδαφος και να έχουν τοποθετηθεί στη συνέχεια, γιατί τότε θα είχαμε μεγάλες φθορές. Εχουν λαξευτεί επιτόπου και δεν μπορεί να έχουν γίνει δίχως μοντέλα και προπλάσματα, καθώς η σύλληψή τους είναι τρισδιάστατη και όχι παρατακτική», τονίζει ο Δημήτρης Παντερμαλής.
