Του Γιώργου Σταματόπουλου
Σε όσες εκδηλώσεις έχουμε βρεθεί για τη νέα μορφή των (νέων) συλλογικοτήτων, φίλη προβάλλει την ίδια ένσταση, ότι δηλαδή δεν έχει πειστεί απ’ αυτές τις νέες συλλογικότητες και ότι εξακολουθούν να επικρατούν μέσα σε αυτές οι κομματικές καθοδηγήσεις. Το μερικό της δίκιο χάνεται, όμως, όταν έρχεται αντιμέτωπη μ’ αυτούς που τις πιστεύουν και τις προωθούν. Είναι όλοι τους νέα παιδιά που ουδέποτε έδωσαν εξετάσεις στην κομματική πειθαρχία και στον υπολανθάνοντα (φανερό ενίοτε) φασισμό αυτής της πειθαρχίας. Γύρω στα σαράντα οι περισσότεροι, μακριά από τη δόξα των γενιών, την ψευδαπάτη της δόξας εννοείται, εντρυφούν στα κείμενα της πολιτικής και εθνικής ιστορίας και αλιεύουν μαργαριτάρια· αλήθειες, δηλαδή, τις οποίες η κομματική ιδιοτέλεια απέκρυβε επιμελώς από τα μέλη της. Οι νέοι ερευνητές βάζουν τα πράγματα στη σωστή τους θέση, διαλύοντας την αίγλη και την εξουσία τσιτάτων και συνθημάτων.
Μ’ αυτούς δεν υπάρχει πρόβλημα. Προβλήματα στις νέες συλλογικότητες εμφανίζονται όταν συμμετέχουν άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας που έχουν μάθει να κινούνται και να συμπεριφέρονται με εξουσιαστικές τάσεις ώστε να επιτύχουν, παντί τρόπω, την επιβολή της ιδεολογίας τους ή της κομματικής τους γραμμής.
Αυτοί, όμως, οσημέραι, απομονώνονται από τον ενθουσιασμό και την ειλικρίνεια της ομήγυρης. Το αντιλαμβάνονται και οι ίδιοι, παρ’ ότι προσπαθούν να εκμαιεύσουν από τους νέους το πολιτικό τους πρόταγμα. Μα, αυτό είναι που αναζητείται, δεν υπάρχει κάποια ιδεολογική σοφία που επιλύει τα πολιτικά αδιέξοδα. Κάτι σοβαρό επίσης που είναι ζητούμενο είναι η «ανακάλυψη» ενός νέου ψυχισμού, μακριά από την απληστία και την αρχομανία. Είναι ζόρικο, ναι, αλλά εάν δεν παραιτηθούμε από το αρρωστημένο «εγώ» και κάθε χθαμαλό «θέλω», δεν φυσάει αύρα επικοινωνίας κι ελευθερίας και χωρίς αυτά τα δύο τίποτε δεν βελτιώνεται. Οι νέες λοιπόν συλλογικότητες είναι πρόκληση και για τον στοχασμό και για την ευρύτητα της ψυχής· να ξεδιπλωθούν στην καθημερινότητα επιφέροντας δραστικές αλλαγές στον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς των πλείστων εξ ημών.
Η θέρμη της γλώσσας είναι επίσης ένα από τα νέα που κομίζει η «λέσχη» των νέων συλλογικοτήτων, η λαϊκή της προέλευση, η χυμώδης υφή της, η πλούσια παράδοση και ο κοινωνικός, σκληρός, αλλά πάντα στο βάθος τρυφερός περίγυρος.
Δεν πείθεται η φίλη. Το κατανοώ. Είναι μακρόσυρτη η διαδικασία του πολιτισμού και απαιτεί πόνο και θεσμούς, όσο γίνεται δημοκρατικότερους. Δεν ξεχνώ επίσης ότι οι νέες συλλογικότητες βάλλονται πανταχόθεν: από την εξουσία, την Αριστερά, την κομματοφροσύνη, τους φιλελεύθερους σολιψιστές, από το εσωτερικό σκοτάδι των περισσοτέρων, από θεούς και διαβόλους.
