Μαθητές όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης παρακινούνται να αλλάξουν το περιβάλλον στο οποίο ζουν. Ισως κάποια μέρα αλλάξουν τον κόσμο…
Του Βαγγέλη Κύρκου
Πρωί Σαββάτου 15 Μαρτίου έξω από το Μουσείο Μπενάκη. Παρ' ότι η Αθήνα μοιάζει να μην έχει ακόμη καλοξυπνήσει, στην είσοδο του κτιρίου της οδού Πειραιώς ένα ολοζώντανο μικρό πλήθος είναι ήδη συγκεντρωμένο. Μαθητές Νηπιαγωγείων, Δημοτικών και Γυμνασίων έχουν έρθει εδώ για να συμμετάσχουν –πιο σωστά, να πρωταγωνιστήσουν– στην παρουσίαση των καλύτερων πρωτοβουλιών του ευρωπαϊκού προγράμματος Eco-Schools -στη χώρα μας το συντονίζει η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης- στο οποίο παραπάνω από 300 ελληνικά σχολεία έλαβαν μέρος, με έπαθλο μια «Πράσινη σημαία».
Το πρώτο μέρος της εκδήλωσης περιελάμβανε τις παρουσιάσεις των σχολείων που συμμετέχουν στο δίκτυο «Οικολογικά Σχολεία» –αφορά παιδιά των τριών τελευταίων τάξεων του Δημοτικού και του Γυμνασίου. Την ίδια ώρα, στην αίθουσα υποδοχής γινόταν η παρουσίαση της ιστορίας «Πίσω στο δάσος» της Αντιόπης Φραντζή, με πρωταγωνιστές τους μικρότερους σε ηλικία μαθητές –ανάμεσά τους και η μία και μοναδική εκπρόσωπος του Γυμνασίου Παμφίλων της Λέσβου, που είχε ταξιδέψει δώδεκα ώρες με το καράβι με τον πατέρα της για να εκπροσωπήσει το σχολείο της.
Ακολούθησαν αντίστοιχες παρουσιάσεις δράσεων από μικρότερους σε ηλικία μαθητές, η παράσταση «Η γη των ανθρώπων», σε κείμενα και εικόνες της Αννας Κρεμέζη-Μαργαριτούλη, το τραγούδι της συνάντησης «Ζω οικολογικά, με βήματα επτά», σε στίχους της Αλέκας Βαρβαρέσσου και μουσική του Γιάννη Σφυρή, οι –διόλου τυπικοί– χαιρετισμοί εκπροσώπων φορέων και η επίδοση των πολυπόθητων «Πράσινων σημαιών» σε όλους όσοι τους προηγούμενους μήνες κόπιασαν… για καλό σκοπό.
«Το “Οικολογικά Σκολεία” είναι ένα διεθνές δίκτυο στο οποίο συμμετέχουν παιδιά από την Ασία, την Αμερική και την Ευρώπη» μας εξηγεί ο Σταμάτης Σκαμπαρδώνης, υπεύθυνος μαζί με τη Δαρεία-Νεφέλη Βουρδουμπά του προγράμματος και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης. «Στην Ελλάδα υφίσταται εδώ και 20 χρόνια. Τα σχολεία κάνουν την επιλογή τους ανάμεσα στις κατηγορίες Ενέργεια, Απορρίμματα ή Νερό και συγκροτούν μια περιβαλλοντική επιτροπή αποτελούμενη από μαθητές, εκπαιδευτικούς, εκπροσώπους Τοπικής Αυτοδιοίκησης και γονείς».
Ακολουθεί η έρευνα του σχολικού χώρου και η επιλογή του συγκεκριμένου θέματος, η διαμόρφωση και υλοποίηση του σχεδίου δράσης, η σύνδεσή της με το αναλυτικό πρόγραμμα του σχολείου. Ζητούμενο για όλους είναι να ενημερωθεί για τους σκοπούς και το περιεχόμενο της δράσης η σχολική κοινότητα μα και η τοπική κοινωνία και η δημιουργία ενός οικο-κώδικα.
«Πρέπει οι δράσεις να καλύπτουν όλη τη σχολική μονάδα» θα πει ο Σταμάτης Σκαμπαρδώνης. «Δεν έχει νόημα να συμμετέχει μια τάξη και η διπλανή να είναι αδρανής. Σ' αυτήν την κατεύθυνση καθιερώνονται ημέρες δράσης, στις οποίες συμμετέχουν τα παιδιά, οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί, με σκοπό οι ίδιοι να αλλάξουν τον χώρο που ζουν. Γιατί εάν οι μαθητές δεν μάθουν να αλλάζουν οι ίδιοι τον χώρο τους, δεν θα μπορούν να αλλάξουν στο μέλλον και την κοινωνία. Η δουλειά που γίνεται δεν είναι επιφανειακή. Τα παιδιά που λαμβάνουν περιβαλλοντική εκπαίδευση, θεωρώ ότι αποκτούν τα εφόδια, ώστε μέσα στις δύσκολες αυτές συνθήκες να αντεπεξέλθουν. Η εμπειρία μου μάλιστα δείχνει ότι οι πολίτες που στην ενήλικη ζωή τους μετέχουν σε συλλογικά κινήματα και δράσεις έχουν πάρει τον πρώτο “σπόρο” στα σχολεία. Τα σχολεία που δουλεύουν πάνω στην περιβαλλοντική εκπαίδευση δημιουργούν ενεργούς πολίτες. Μάλιστα, τα παιδιά επηρεάζουν πλέον περισσότερο τους γονείς τους για να αναλαμβάνουν δράση, παρά το αντίστροφο».
Και με τη χρηματοδότηση τι γίνεται; ρωτάμε. «Τα προγράμματα αυτά δεν έχουν, και δεν είχαν, χρηματοδότηση από το υπουργείο Παιδείας. Υπήρχαν μόνο κάποιες χορηγίες. Εμάς, την Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, για παράδειγμα, μας στηρίζει το Ιδρυμα Φαφαλιού. Αλλά αυτό που δεν χρειάζεται καθόλου χρήματα, μα παραμένει ιδιαίτερα σημαντικό, είναι αυτό που πιστεύουμε και μεταδίδουμε στα παιδιά: η διαμόρφωση περιβαλλοντικής συνείδησης. Ακόμη και με λίγα χρήματα μπορούν να γίνουν πολλά πράγματα».
