→Η ΤτΕ στις προτάσεις της περιλαμβάνει την παροχή του ακινήτου σε χρηματοπιστωτικό φορέα και την ενοικίασή του από τον πρώην ιδιοκτήτη του έως και το κούρεμα της οφειλής

Το πλαίσιο ρυθμίσεων της ΤτΕ καλύπτει κάθε είδους καθυστερούμενα δάνεια που αφορούν ιδιώτες ή επιχειρηματίες

Της Αρτέμιδος Σπηλιώτη

Χρειάστηκαν έξι χρόνια βαθιάς ύφεσης και δραματικής μείωσης των εισοδημάτων που οδήγησαν στην απόγνωση νοικοκυριά και επιχειρήσεις για να προχωρήσουν η κυβέρνηση και η Τράπεζα της Ελλάδος στη θέσπιση του Κώδικα Δεοντολογίας για την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων.

Η ΤτΕ προτείνει από μείωση επιτοκίων και ανταλλαγή χρέους με μετοχές, μέχρι και πώληση ακινήτου στην τράπεζα και στη συνέχεια ενοικίασή του από τον… πρώην ιδιοκτήτη, αλλά και αντικατάσταση παλαιού δανείου με νέο μικρότερου υπολοίπου, δηλαδή «κούρεμα».

Σε κάθε περίπτωση επιχειρείται να σταματήσει ο φρενήρης ρυθμός αύξησης των κόκκινων δανείων, τα οποία το 2005 ανέρχονταν σε 9,5 δισ. ευρώ και αντιπροσώπευαν το 6,3% του συνολικού δανειακού χαρτοφυλακίου του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.

Εκτίναξη…

Το 2009 εκτινάχθηκαν στα 18,8 δισ.ευρώ (7,7%) και πλέον εκτιμώνται σε 70 δισ. ευρώ από το σύνολο των 215 δισ. ευρώ (περίπου 32,5%), καθώς το 9μηνο του 2103 έκλεισε με 69 δισ. «κόκκινα δάνεια» (31%).

Είναι ωστόσο σαφές ότι κυβέρνηση και Τράπεζα της Ελλάδος αποφάσισαν να κινητοποιηθούν κυρίως λόγω των επικείμενων εκλογών και των επισημάνσεων της τρόικας ότι το υψηλό επίπεδο των κόκκινων δανείων μπορεί να δημιουργήσει ακόμα μεγαλύτερες κεφαλαιακές ανάγκες για τις ελληνικές τράπεζες. Η τρόικα εξάλλου ζήτησε μεταξύ άλλων από την ΤτΕ ενίσχυση του πλαισίου διακανονισμού του χρέους του ιδιωτικού τομέα.

Ο Κώδικας είναι εμπνευσμένος από το ιρλανδικό μοντέλο και παραπέμπει στις έννοιες του συνεργάσιμου δανειολήπτη και των «εύλογων δαπανών διαβίωσης», που ορίζονται με την απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου για τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους και το οποίο θα είναι έτοιμο πριν από τις εκλογές του Μαΐου. Τότε θα ανακοινωθούν και οι τελικές ρυθμίσεις για τον καθορισμό των ορίων αξιοπρεπούς διαβίωσης, βάσει των οποίων θα γίνονται οι τελικές ρυθμίσεις για τα δάνεια των νοικοκυριών.

Ειδικότερα, το όριο αξιοπρεπούς διαβίωσης θα ανακοινωθεί ως απόλυτο νούμερο, το οποίο θα αυξάνει ανάλογα με τον αριθμό των προστατευόμενων μελών κ.ά. Το «ποσό–όριο» θα περιλαμβάνει βασικές κατηγορίες δαπανών, απαραίτητες για τη διαβίωση του νοικοκυριού, ενώ κάποιες δαπάνες, όπως δίδακτρα ιδιωτικών σχολείων, θα χαρακτηρίζονται πολυτελείας.

Ωστόσο, οι καταναλωτικές οργανώσεις εκφράζουν την ανησυχία τους ότι το όριο αυτό θα καθοριστεί σε χαμηλά επίπεδα.

Στόχος είναι ο Κώδικας Δεοντολογίας της ΤτΕ, το νέο θεσμικό πλαίσιο και οι ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων να τεθούν σε εφαρμογή το φθινόπωρο, πριν δηλαδή από τη λήξη του μεταβατικού καθεστώτος για την απελευθέρωση των πλειστηριασμών.

Τι προβλέπει ο Κώδικας

Το προτεινόμενο από την ΤτΕ πλαίσιο αφορά τη ρύθμιση των δανείων όλων των κατηγοριών (στεγαστικά, καταναλωτικά, επιχειρηματικά κ.ά.) από όλες τις τράπεζες βάσει κοινών κανόνων και αντικειμενικών κριτηρίων. Οι τράπεζες καλούνται να προτείνουν «εξατομικευμένη» λύση για τη ρύθμιση του κάθε δανείου καθώς θα εξετάζουν το προφίλ του κάθε δανειολήπτη ξεχωριστά (οικονομική κατάσταση, συνολικό ύψος και φύση των χρεών, τρέχουσα ικανότητα αποπληρωμής, ιστορικό οικονομικής συμπεριφοράς και προβλεπόμενη ή αναμενόμενη ικανότητα αποπληρωμής, λαμβάνοντας υπόψη το επίπεδο των «εύλογων δαπανών διαβίωσης»).

Ωστόσο, στην περίπτωση που ο δανειολήπτης αποτελεί επιχείρηση οποιασδήποτε μορφής, θα αξιολογούνται συμπληρωματικά:

*Το υποβαλλόμενο επιχειρηματικό σχέδιο ή σχέδιο αναδιάρθρωσης της επιχείρησης ή του ομίλου.

*Η ίδια συμμετοχή των βασικών μετόχων στο χρηματοδοτικό πλάνο του επενδυτικού σχεδίου.

*Οι προοπτικές ανάπτυξης του κλάδου της επιχείρησης

*Οι όποιες προσδοκώμενες μελλοντικές ταμειακές ροές, οι οποίες συνηγορούν υπέρ της εκτίμησης ότι υφίσταται δυνατότητα εξυπηρέτησης του ανειλημμένου χρέους.

*Οι παράγοντες κινδύνου του επιχειρηματικού σχεδίου, οι ενδεχόμενες επιπτώσεις στη δυνατότητα αποπληρωμής και τα πιθανά μέτρα αποφυγής αυτών των κινδύνων και των επιπτώσεών τους.

Μετά την αξιολόγηση, η τράπεζα προτείνει, «χωρίς αυτό να θεωρείται νέα υπηρεσία προς τον δανειολήπτη», επισημαίνεται στον Κώδικα, μία ή περισσότερες εναλλακτικές λύσεις.

Ειδικές περιπτώσεις

*Οταν ένας δανειολήπτης έχει πολλά δάνεια σε μια τράπεζα (επιχειρηματικό, στεγαστικό, δάνειο με εξασφάλιση εμπορικό ακίνητο κ.λπ.), τότε η τράπεζα οφείλει να εξετάζει την περίπτωση διαχωρισμού των διάφορων δανείων, της αξίας των αντίστοιχων εξασφαλίσεων και των χρηματοοικονομικών ροών, κατά τη διενέργεια της ανάλυσης, για τον προσδιορισμό της καταλληλότερης λύσης ρύθμισης ή οριστικής διευθέτησης.

*Σε περιπτώσεις κοινών, αναφορικά με δανειολήπτη, πιστωτών, οι τράπεζες μπορεί να επιδιώκουν την εξεύρεση κοινά αποδεκτής λύσης, μέσω μεταξύ τους συνεργασίας σε επαρκή χρόνο (περίοδος αναστολής) προκειμένου να ληφθούν και να αξιολογηθούν πληροφορίες για τον δανειολήπτη και να προτείνουν λύσεις για την αντιμετώπιση των οικονομικών δυσκολιών του δανειολήπτη.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναστολής οι τράπεζες πρέπει να συμφωνήσουν ότι θα απέχουν από τη λήψη μέτρων για την επιβολή των απαιτήσεών τους (πλειστηριασμοί, προσημείωση υποθήκης κ.λπ.). Αν πρόκειται για δανειολήπτη επιχείρηση, τότε θα πρέπει να παρέχει στους πιστωτές όλες τις σχετικές πληροφορίες που αφορούν στοιχεία ενεργητικού/παθητικού κ.λπ.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Τρεις περιπτώσεις ανάλογα με τη χρονική διάρκεια

Η ΤτΕ προτείνει τρία «πακέτα» λύσεων, βάσει χρονικής διάρκειας.

1. Βραχυπρόθεσμες λύσεις (διάρκεια ώς πέντε έτη): καταβολή τόκων μόνο κατά τη διάρκεια βραχυπρόθεσμης περιόδου, μειωμένες τοκοχρεολυτικές δόσεις κατά τη διάρκεια βραχυπρόθεσμης περιόδου, περίοδος χάριτος, αναβολή πληρωμής δόσεων, τακτοποίηση καθυστερούμενου υπολοίπου, κεφαλαιοποίηση καθυστερήσεων.

2. Μακροπρόθεσμες λύσεις (διάρκεια άνω των 5 ετών): μόνιμη μείωση του επιτοκίου ή του συμβατικού περιθωρίου, αλλαγή τύπου επιτοκίου (π.χ. από κυμαινόμενο σε σταθερό), παράταση διάρκειας, πρόσθετη εξασφάλιση, λειτουργική αναδιάρθρωση επιχείρησης, συμφωνία ανταλλαγής χρέους με μετοχικό κεφάλαιο. Επίσης, προτείνεται ο διαχωρισμός ενυπόθηκου δανείου σε: (α) βιώσιμο δάνειο με εμπράγματη εξασφάλιση, το οποίο ο δανειολήπτης αποπληρώνει και (β) υπόλοιπο του δανείου, στο οποίο δεν λογίζονται τόκοι έως μια μεταγενέστερη περίοδο.

3. Λύσεις οριστικής διευθέτησης (οριστική τακτοποίηση της απαίτησης της τράπεζας):

*Εθελοντική παράδοση ενυπόθηκου ακινήτου στο πλαίσιο ευρύτερης ρύθμισης.

*Μετατροπή σε χρηματοδοτική μίσθωση, με την οποία ο δανειολήπτης μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου στο ίδρυμα και υπογράφει μια σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης για ελάχιστη χρονική διάρκεια (συνήθως πέντε έτη).

Πώληση και ενοικίαση, με την οποία ο δανειολήπτης μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου είτε στο ίδρυμα είτε σε τρίτο (άλλο ίδρυμα, άλλον αγοραστή, κρατική εταιρεία διαχείρισης ακινήτων κ.λπ.) αποπληρώνοντας μέρος ή το σύνολο του δανείου. Η συμφωνία μπορεί να συνοδεύεται με παραχώρηση του δικαιώματος διαμονής στο ακίνητο για κάποια ελάχιστη χρονική διάρκεια έναντι μισθώματος (συνήθως για μια ελάχιστη περίοδο τριών ετών).

*Μεταβίβαση του δανείου σε άλλο ίδρυμα.

*Αντικατάσταση παλαιού δανείου με νέο μικρότερου υπολοίπου.

*Διαχείριση σε εκκαθάριση στο πλαίσιο της πτωχευτικής διαδικασίας.

*Ρευστοποίηση εξασφαλίσεων για την ικανοποίηση της απαίτησης του ιδρύματος.

*Δικαστικές/νομικές ενέργειες πέραν της ρευστοποίησης των εξασφαλίσεων.