Τριάντα σημαντικοί Ελληνες εικαστικοί, με την επιμέλεια της Κατερίνας Γρέγου, υπερβαίνουν με τα έργα τους τις στερεοτυπικές αναπαραστάσεις της κρίσης και δίνουν τις δικές τους απαντήσεις στα σημερινά αδιέξοδα
Της Παρής Σπίνου
Αναμφίβολα πολλές αναλύσεις γίνονται τα τελευταία χρόνια από τα ευρωπαϊκά ΜΜΕ για την οικονομική κρίση στην Ελλάδα, το αστρονομικό έλλειμμα, τον ρόλο της τρόικας, τα φαινόμενα που παρατηρούνται, όπως η άνοδος του νεοναζιστικού κόμματος. Πέρα όμως από τις στατιστικές και τους αριθμούς, τι γνωρίζουν οι Ευρωπαίοι για τις επιπτώσεις της ύφεσης στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων και τις ραγδαίες αλλαγές στον κοινωνικό ιστό; Πώς βιώνουν μια κρίση ανθρωπιστική, σε επίπεδο υλικό και ψυχολογικό.
Να όμως που μια έκθεση στην καρδιά της Ευρώπης, στις Βρυξέλλες, έρχεται να διερευνήσει και να φωτίσει όλα αυτά τα ζητήματα, μέσα από τη ματιά 30 σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών διαφορετικών γενεών, που κατοικούν στη χώρα μας, αλλά και στο εξωτερικό, και χρησιμοποιούν ποικίλα εκφραστικά μέσα. Η έκθεση No Country for Young Men, που εγκαινιάζεται σήμερα στo Kέντρο για τις Καλές Τέχνες Bozar με την επιμέλεια της Κατερίνας Γρέγου, αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου αφιερώματος στον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό, με την ευκαιρία της Ελληνικής Προεδρίας στην Ε.Ε.
Ο τίτλος της έκθεσης είναι εμπνευσμένος από το μυθιστόρημα του Κόρμακ ΜακΚάρθι «Καμιά Πατρίδα για τους Μελλοθάνατους», που οι αδελφοί Κοέν μετέφεραν στον κινηματογράφο. Ωστόσο το περιεχόμενό της, «ένα ζουμ στην ανθρωπιστική κρίση», όπως το περιγράφει η επιμελήτρια, είναι περισσότερο διεισδυτικό και κριτικό, παρά μελοδραματικό και απαισιόδοξο.
«Καμιά πατρίδα για τους νέους»; Από τους νεότερους καλλιτέχνες (γεννημένοι στα τέλη της δεκαετίας του ΄70 και τη δεκαετία του΄80) η Λουκία Αλαβάνου, ο Στέλιος Φαϊτάκης, ο Διονύσης Καβαλλιεράτος, ο Μπιλ Μπαλάσκας, η Ειρήνη Ευσταθίου, ο Αλκης Κωνσταντινίδης, η Στεφανία Στρουζα, η Χρύσσα Βαλσαμάκη, ο Γιώργος Ζώης, αλλά και οι πιο μεγάλοι (Πάνος Κοκκινιάς, Ζήσης Κοτιώνης, Νίκος Ναυρίδης, Μαρία Παπαδημητρίου, Αγγελος Παπαδημητρίου, Poka-Yio, Δημήτρης Τσουμπλέκας, Κωστής Βελώνης, Ζάφος Ξαγοράρης κ.ά.) γνωρίζουν τα πράγματα από την καλή και την ανάποδη!
«Το έργο τους υπερβαίνει στερεοτυπικές αναπαραστάσεις της κρίσης και παρέχει ένα ευρύ φάσμα συναισθηματικών και διορατικών απόψεων σε σχέση με ό,τι συμβαίνει στη χώρα τώρα», επισημαίνει η Κ. Γρέγου, η οποία δρα στο εξωτερικό. «Η έκθεση αντικατοπτρίζει την κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα στην Ελλάδα σήμερα, με έμφαση στις μεταβολές που έχουν συντελεστεί, όπως η κατάρρευση της οικονομίας, η γενίκευση της φτώχειας, η διάλυση του κράτους πρόνοιας, η ταχεία συρρίκνωση της μεσαίας τάξης, η πολιτική διαφθορά, η εντυπωσιακά υψηλή ανεργία ιδιαίτερα μεταξύ των νέων και η “διαρροή” τους στο εξωτερικό, η φαινομενική απουσία φωτός στην άκρη του τούνελ, η έλλειψη ευκαιριών».
Ωστόσο, οι καλλιτέχνες επιχειρούν να δώσουν τις δικές τους απαντήσεις, φανταστικές, ποιητικές, αλληγορικές, στα σημερινά αδιέξοδα, μέσα από τα έργα τους. «Παρά τη δεινή θέση που έχει περιέλθει η Ελλάδα, η παρούσα στιγμή δίνει επίσης την ευκαιρία να εφεύρουμε και να φανταστούμε εκ νέου τη χώρα. Η οικονομική κρίση δεν θα πρέπει να θεωρείται αδιέξοδο, αλλά μια ευκαιρία να δούμε τα πράγματα διαφορετικά και να διαμορφώσουμε το μέλλον από την αρχή».
Το αφιέρωμα θα εστιάσει και σε συλλογικές πρωτοβουλίες και δράσεις αλληλεγγύης, που έχουν ξεπηδήσει ως αντίδραση στις δυσκολίες και τους αποκλεισμούς και εκδηλώνονται σαν ένα είδος δημιουργικής αντοχής. Αλλωστε, σε επίπεδο συλλογικό και πειραματικό εργάζεται και η ομάδα Depression Era, που δημιουργήθηκε το 2012 και αποτελείται από φωτογράφους, εικαστικούς, αρχιτέκτονες συγγραφείς, δημοσιογράφους, ερευνητές, επιμελητές, οι οποίοι συγκεντρώνουν εικόνες και κείμενα για την ελληνική κρίση. Αυτό το καλλιτεχνικό αρχείο σε εξέλιξη θα παρουσιαστεί στο Atelier Bouwmeester, απέναντι από τη Bozar, πρώτη φορά εκτός Ελλάδας.
«Παρ΄ όλη την έλλειψη κονδυλίων για την τέχνη, σήμερα υπάρχει αναβρασμός καλλιτεχνικής δημιουργίας στην Ελλάδα, με πολλές μη κερδοσκοπικές πρωτοβουλίες και αυτοδιαχειριζόμενες ομάδες και την είσοδο της νεότερης γενιάς στον χώρο», παρατηρεί η Κ. Γρέγου. «Ποιες εικόνες της Ελλάδας παράγουν σε μια περίοδο κρίσης, όχι μόνο οικονομικής αλλά και ταυτότητας; Ποιες είναι οι ανησυχίες τους αλλά και οι καλλιτεχνικές τους συνεισφορές; Αυτά είναι μερικά από τα βασικά ζητήματα της έκθεσης. Το γεγονός ότι παρουσιάζεται μέχρι 3 Αυγούστου στις Βρυξέλλες, κέντρο λήψης αποφάσεων που επηρεάζουν τη μοίρα της χώρας μας καθώς και άλλων ευρωπαϊκών κρατών, που πλήττονται από την οικονομική κρίση, την καθιστά ακόμα πιο σημαντική».
