Για ακόμα μια φορά το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων πηγαίνει σε έναν κριτικό λογοτεχνίας, και μάλιστα ομόφωνα. Από τις υπόλοιπες επιλογές της επιτροπής ξεχωρίζει η βράβευση του γεννημένου στη Χειμάρα νέου ποιητή Χρήστου Αρμάντο Γκέζου και μια ειδική διάκριση στον Βασίλη Λαδά για ένα βιβλίο που προωθεί τον διάλογο για τους μετανάστες

Σε έναν σπουδαίο κριτικό λογοτεχνίας, τον Δημήτρη Ραυτόπουλο, απονέμεται ομόφωνα το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων. Με πολύχρονη παρουσία στα γράμματα, υπήρξε πάντα αιχμηρός, τολμηρός, πέρα από στερεότυπα, ακόμα και της Αριστεράς στην οποία ανήκε. Και ακαταπόνητος. Είναι μια σημαντική απόφαση της κριτικής επιτροπής για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2013 (αφορούν τις εκδόσεις του 2012), που ανακοινώθηκαν χθες, αφού προηγήθηκαν «επανειλημμένες συνεδρίες και μακρές συζητήσεις», όπως δήλωσαν τα ίδια τα μέλη της, που κατέθεσαν και το σκεπτικό των επιλογών τους.

Από τα υπόλοιπα βραβεία ξεχωρίζουν εκείνο της Νίκης Αναστασέα (μυθιστόρημα), μιας συγγραφέα ήδη με διακρίσεις από την πρώτη της κιόλας εμφάνιση, του κορυφαίου ποιητή Μάρκου Μέσκου, του διηγηματογράφου Γιάννη Παλαβού και του γεννημένου στη Χειμάρα ποιητή Χρήστου Αρμάντο Γκέζου (πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα). Την ίδια στιγμή, για πρώτη φορά δίνεται Ειδικό Βραβείο (στον Βασίλη Λαδά) γιατί με το βιβλίο του προάγει τον διάλογο πάνω στο ευαίσθητο ζήτημα της μετανάστευσης.

Αναλυτικά τα βραβεία:

*Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων: ομόφωνα στον κριτικό λογοτεχνίας Δημήτρη Ραυτόπουλο για το σύνολο του έργου του. Ο Αλέξης Ζήρας, πρόεδρος της επιτροπής, εξηγεί πως δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο: «Προηγήθηκαν η Νόρα Αναγνωστάκη και ο Αλέξανδρος Αργυρίου. Τη φορά όμως αυτή η επιτροπή αποφάσισε να απονείμει ομόφωνα το βραβείο σε έναν κριτικό που είναι στην κυριολεξία μαχόμενος για πάνω από 70 χρόνια: στον Δημήτρη Ραυτόπουλο. Απ' όσο θυμάμαι, ποτέ δεν πάτησε σε δυο βάρκες, ή αλλιώς ποτέ δεν υπήρξε κριτικός και μαζί κάτι άλλο, ποιητής ή πεζογράφος, διαψεύδοντας έτσι τον κοινό τόπο που συχνά ακούμε, ότι οι πιο ενδιαφέροντες κριτικοί μας ήταν ενδιαφέροντες γιατί ήταν λογοτέχνες».

Ο λόγος του είναι «νευρώδης, εύπλαστος, αιχμηρός και πάντοτε ευπρόσιτος, στοιχεία που διατηρεί μέχρι σήμερα. Ταυτόχρονα κατόρθωσε να διατηρήσει την απόκλισή του από ιδεολογήματα, κυρίως της μεταπολεμικής Αριστεράς και της αισθητικής της, επηρεασμένος κυρίως από τον Αρη Αλεξάνδρου, με τον οποίο συνδέθηκε στενά στη Γαλλία, όπου βρέθηκε αυτοεξόριστος. Η τέχνη του είναι ελεύθερη, μιλάει με τη δική της γλώσσα, έχει τον δικό της ορίζοντα και έτσι δείχνει τη δική της αλήθεια και ομορφιά. Η βράβευση αυτή έχει και ένα νόημα ανάταξης και αντίθεσης στα φαινόμενα σύγχυσης του καιρού μας, προπάντων για τις νεότερες γενιές».

*Βραβείο Μυθιστορήματος: κατά πλειοψηφία στη Νίκη Αναστασέα για το έργο της «Πολύ χιόνι μπροστά στο σπίτι» (εκδόσεις Πόλις). Ο συγγραφέας Γιώργος Συμπάρδης τής επιτροπής τονίζει: «Πρόκειται για ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα, που διακρίνεται για την τολμηρή διαπραγμάτευση του επίκαιρου θέματος της κοινωνικής βίας (…). Η δικαιολόγηση της βίας ως τρόπου διεκδίκησης και επιβολής, η βία που υποδύεται την πολιτική δράση και καταλήγει στον φόνο και το θεμελιώδες ερώτημα αν πεθαίνω για κάτι που πιστεύω ή αν σκοτώνω για κάτι που πιστεύω, ερώτημα με το οποίο έρχεται αναπότρεπτα αντιμέτωπος ο επαναστατημένος άνθρωπος και παρακάμπτει ο τρομοκράτης, είναι τα κεντρικά ζητήματα που ανακύπτουν, οδηγώντας στην αισιόδοξη κάθαρση του τέλους».

*Βραβείο Διηγήματος-Νουβέλας: κατά πλειοψηφία στον Γιάννη Παλαβό για το έργο του «Αστείο» (εκδόσεις Νεφέλη). Πρόκειται για το τρίτο βιβλίο του και περιλαμβάνει δεκαεπτά κείμενα. Στις αρετές του εγγράφεται η πρόκληση συγκίνησης χωρίς εξάρσεις και υφολογικές υπερβολές, αλλά με διάθεση συμπύκνωσης και αφαίρεσης. «Συνδυάζοντας τον ρεαλισμό με την παραδοξότητα και με το ανατρεπτικό χιούμορ (που παραπέμπει στη σχέση του συγγραφέα με τα κόμικς), κατασκευάζεται η μεθόριος ανάμεσα στην πραγματικότητα και σε ό,τι την αναιρεί», σύμφωνα με τους Μιχάλη Μπακογιάννη και Μαρία Στασινοπούλου, μέλη της επιτροπής.

*Βραβείο Ποίησης: κατά πλειοψηφία στον Μάρκο Μέσκο για το έργο του «Τα λύτρα» (εκδόσεις Γαβριηλίδης). «Με αυτή την επιλογή είναι μάλλον βέβαιο ότι θέλαμε να τιμηθεί ένας από τους σημαντικούς ποιητές μας, που επί πολλά χρόνια ήταν παρών αλλά και “αφανής”. Στα 79 του χρόνια σήμερα, ο Μάρκος Μέσκος έχει εκδώσει 19 συλλογές. Στην παρούσα, χρησιμοποιεί την Ιστορία, ως στοιχείο της μνήμης και της φαντασίας, την ουτοπία, τον έρωτα, τον θάνατο και τη φύση του μακεδονικού τοπίου» (Αλέξης Ζήρας).

*Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής: κατά πλειοψηφία στον Μιχάλη Χρυσανθόπουλο για το έργο του «Εκατό χρόνια πέρασαν και ένα καράβι. Ο ελληνικός υπερρεαλισμός και η κατασκευή της παράδοσης» (εκδόσεις Αγρα). «Εστιάζει στην απόπειρα των υπερρεαλιστών να “κατασκευάσουν” μιαν παράδοση στα χρόνια του Μεσοπολέμου και έτσι καταδεικνύει τις βασικότερες όψεις του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα, αναφερόμενος στους Νικόλα Κάλας, Ανδρέα Εμπειρίκο και Νίκο Εγγονόπουλο. Η πραγμάτευσή του είναι πρωτότυπη, με ευαισθησία και κριτική οξυδέρκεια, η διατύπωση των επιχειρημάτων του είναι στέρεη και συνοδεύεται από ικανή τεκμηρίωση, ενώ φανερή καθίσταται η συνθετική του ικανότητα και η βαθιά γνώση του αντικειμένου του» (Γιώργος Ανδρειωμένος).

*Βραβείο Μαρτυρίας-Βιογραφίας – Χρονικού – Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας: κατά πλειοψηφία στον Θοδωρή Καλλιφατίδη για το έργο του «Τα περασμένα δεν είναι όνειρο» (εκδόσεις Γαβριηλίδης). «Εργο γραμμένο απλά και άμεσα, με αυθεντικότητα, ευαισθησία και χιούμορ, πέρα από προσωπική μαρτυρία για τα εμφυλιακά και μετεμφυλιακά χρόνια μεταφέρει στον αναγνώστη την ατμόσφαιρα μιας δύσκολης εποχής με ειλικρινή συγκίνηση και τελικά αισιοδοξία» (Αννα Καρακατσούλη).

*Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα: κατά πλειοψηφία στον Χρήστο Αρμάντο Γκέζο για το έργο του «Ανεκπλήρωτοι φόβοι» (εκδόσεις Πολύτροπον). «Η συγκεκριμένη επιλογή φανερώνει την επιθυμία της επιτροπής να τιμήσει ένα νέο που γεννήθηκε στη Χειμάρα της Βορείου Ηπείρου, είναι απόφοιτος της Σχολής Αγρονόμων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και δυναμικά με το πρώτο βιβλίο του μάς δείχνει το ταλέντο του, την ωριμότητα της σκέψης και της ποίησης, την αδιαμφισβήτητη προοπτική της εξέλιξής του. Πρόκειται για μια ποιητική συλλογή με 38 μικρά σχετικά ποιήματα (μόνον δύο ξεπερνούν κατά λίγο τη σελίδα) με ποίηση ώριμη κι αυθεντική, βγαλμένη από σκληρά βιώματα και οδυνηρές εμπειρίες» (Ιωάννης Τζανής).

*Ειδικό Βραβείο σε λογοτέχνη που προάγει τον διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα: ομόφωνα στον Βασίλη Λαδά για το έργο του «Παιχνίδια κρίκετ» (εκδόσεις Γαβριηλίδης). «Ο Λαδάς καταπιάνεται πάλι με τους μετανάστες και τη δύσκολη συμβίωσή τους με την ντόπια κοινωνία. Χρησιμοποιεί, ειρωνικά και μεταφορικά, το αριστοκρατικό όσο και πολεμικό παιχνίδι των Αγγλων, το κρίκετ, ως τρόπο εκτόνωσης Πακιστανών, Αφγανών και Ινδών. Σκοπός του παιχνιδιού είναι η ανατροπή των αντιπάλων… Μια λογοτεχνία-ντοκουμέντο της εποχής της, γραμμένη με νηφαλιότητα, αν και δεν απέχει καθόλου από την ώρα ακριβώς που συμβαίνουν τα γεγονότα» (Μαρία Στασινοπούλου, συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας).

Τέλος, τιμητική διάκριση για τη συμβολή τους στη νεοελληνική λογοτεχνία απονέμεται στα περιοδικά «Η Παρέμβαση» και «Εμβόλιμον».

…………………………………….

Μας είπαν

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟΣ (Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων)

Πρώτη η εφημερίδα μας ανακοίνωσε στον κορυφαίο κριτικό μας την απονομή του Μεγάλου Βραβείου. «Είμαι ευχαριστημένος… Θα προτιμούσα να είχα πάρει του πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα», μας δήλωσε με το ανεξάντλητο χιούμορ του. «Βεβαίως, κι ένας 30χρονος δεν θα μπορούσε να τιμηθεί για το σύνολο του έργου του. Σας ευχαριστώ πολύ».

ΝΙΚΗ ΑΝΑΣΤΑΣΕΑ (Βραβείο Μυθιστορήματος)

«Νιώθω πανευτυχής. Δεν το περίμενα, αλλά το ήθελα πολύ. Οι συγγραφείς έχουν ανάγκη τα βραβεία, είναι μια επιβεβαίωση ότι κάτι καλό κάνουν, που αναγνωρίζεται και από άλλους. Και, μάλιστα, στην περίπτωση των Κρατικών, με έναν πιο επίσημο τρόπο. Από την άλλη, ο συγγραφέας δεν χρειάζεται τα βραβεία ως κίνητρο για να συνεχίσει, γράφει γιατί το έχει ανάγκη. Θέλω να επισημάνω ότι η φετινή βραχεία λίστα είχε πολύ αξιόλογα μυθιστορήματα, για μένα ισότιμα όλα μεταξύ τους».

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΛΑΒΟΣ (Βραβείο Διηγήματος-Νουβέλας)

«Χαίρομαι πολύ για τη βράβευση, η αλήθεια είναι ότι δεν περίμενα ότι το βιβλίο μου θα έφτανε στο Κρατικό Βραβείο. Ανεξάρτητα από την εποχή της κρίσης που διανύουμε, ένα τέτοιο βραβείο είναι σημαντικό. Είναι αίσθημα δικαίωσης γι' αυτόν που έχει κοπιάσει πολύ και παράλληλα κίνητρο για να συνεχίσει. Αυτόν τον καιρό έχω κάποια διηγήματα έτοιμα, αλλά δεν ξέρω πότε θα εκδοθούν. Δεν ασχολούμαι με τη μεγάλη φόρμα. Είμαι διηγηματογράφος εκ πεποιθήσεως. Νιώθω ότι έτσι εκφράζομαι, αυτή είναι η δύναμη της φωνής μου».

ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΔΑΣ (Ειδικό Βραβείο για βιβλίο που προάγει σημαντικά τον διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα)

«Είμαι ευχαριστημένος με το βραβείο», μας λέει ο συγγραφέας, συνεργάτης της «Εφ.Συν.», ο οποίος ζει μόνιμα στην Πάτρα. «Με το βιβλίο μου, που περιλαμβάνει πραγματικά αλλά και φανταστικά γεγονότα, επιδίωξα να παρουσιάσω τους μετανάστες στην προσωπική τους ζωή, όπως είναι, όχι ωραιοποιημένους, όχι αθώους. Εχουν τις ίδιες ανησυχίες με εμάς, αλλά βρίσκονται σε δυσχερέστερη θέση. Ετσι, ελπίζω να γίνουν οι ξένοι πιο οικείοι και να τους κατανοήσουμε καλύτερα».