Του Βαγγέλη Πισσία*

Στην πολιτική οικολογία υπάρχουν βαθιές και ουσιώδεις διαφορές σε ζητήματα που αφορούν την ιδεολογία, τη θεωρητική εμπειρία, την πολιτική φυσιογνωμία, την οργανωτική συγκρότηση, τους ηθικούς κανόνες λειτουργίας των πολιτικών της σχηματισμών και βέβαια την κοινωνική-βιωματική-πρακτική εμπειρία της. Στα πιο πάνω ζητήματα, η συζήτηση και οι αντιπαραθέσεις που την περιβάλλουν έχουν γράψει ήδη τη μικρή τους ιστορία. Η μεγάλη τους, ωστόσο, ιστορία μέλλει σε τούτο τον νέο αιώνα να γραφτεί. Στον χώρο του σύντομου σημειώματος που ακολουθεί όλα αυτά τα ζητήματα δεν μπορούν ούτε σαν μικρά επιγράμματα να χωρέσουν. Ομως τα μεγάλα διλήμματα που ήδη αναδείχθηκαν τρεις και τέσσερις δεκαετίες τώρα είναι δυνατό ακροθιγώς να αναφερθούν. Να το επιχειρήσουμε:

Πολιτική οικολογία ή προ-πολιτικός, νεο-πολιτικός, υστερο-πολιτικός ή μετα-πολιτικός περιβαλλοντισμός; Αποτελεί η πολιτική οικολογία το νέο πολιτικό-πολιτισμικό παράδειγμα, αυτό που θα εκφράσει μεγάλα κοινωνικά ρεύματα του 21ου αιώνα, ή επίκειται, στις συνθήκες της σύγχρονης παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, επικαιροποίηση ή/και αναγέννηση του πάλαι ποτέ σοσιαλιστικού-οικονομιστικού παραδείγματος;

Ομως, εάν αυτά είναι, κατά κάποιον τρόπο, τα γενικά ερωτήματα εκείνων που προσβλέπουν σε μια νέα πολιτική ιδεολογία και σε ένα νέο κοινωνικό σχέδιο, τα διλήμματα που γεννά η πραγματικότητα της παρηκμασμένης πολιτικής ζωής, όπου κι αν κανείς σήμερα την αναζητήσει, είναι μάλλον ειδικότερα και πολύ πιο «πεζά». Τέτοιας μορφής είναι και πολλά από τα διλήμματα που αντιμετωπίζει ο χώρος της εν Ελλάδι πολιτικής οικολογίας.

Στον χώρο αυτό, τον κοινωνικά πολλαπλό και πολυεπίπεδο, όπως οι περισσότεροι άλλωστε σήμερα πολιτικοί χώροι, τον τελευταίο καιρό εκδηλώθηκαν δημόσια οι εσωτερικές του εντάσεις. Οι «παλιοί» του χώρου αυτού δεν εξεπλάγησαν βέβαια, καθώς η ιστορία των κρίσεών του ξεκινά πριν από περίπου 25 χρόνια. Τότε ήταν η εποχή των «Οικολόγων Εναλλακτικών».

Εκτοτε όμως κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Σήμερα η κρίση των Οικολόγων Πράσινων είναι διαφορετική, καθώς εκδηλώνεται μέσα στη γενική κρίση. Μια κρίση που διαπερνά την κοινωνία και όλους τους πολιτικούς σχηματισμούς, οδηγώντας κάποιους στην εξαφάνιση κι επιτρέποντας σε μερικούς, ελάχιστους, να γνωρίσουν μέρες ανόδου, εφήμερες ή μονιμότερες, σύντομα θα το μάθουμε.

Αυτή η ιστορική συγκυρία γνωρίζει, παράλληλα, και τις μεγαλύτερες, μετά τη Μεταπολίτευση, μετακινήσεις πολιτικών πληθυσμών. Σε αυτή τη συγκυρία ο πολλά υποσχόμενος, αν και μέχρι τώρα αυτοεγκλωβισμένος, χώρος της πολιτικής οικολογίας δεν μπόρεσε να αποκρύψει τα -κοινά στους περισσότερους πολιτικούς σχηματισμούς- προβλήματα και διλήμματά του.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι της καθ’ ημάς πολιτικής οικολογίας, στο σταυροδρόμι που βρέθηκαν πριν από λίγο καιρό, κλήθηκαν να αποφασίσουν προς ποια κατεύθυνση θα πορευτούν. Και τότε ξέσπασε η τελευταία, δύσκολη, αλλά ίσως και η μόνη ελπιδοφόρα τους κρίση.

Τα διλήμματα:

1. Αχρωμος και άοσμος περιβαλλοντισμός ή ριζοσπαστική κοινωνική-πολιτική οικολογία;

2. Οικολογία τύπου «Brand name μάρκετινγκ», οικολογικές πρακτικές πράσινων εγχειριδίων ή οικολογισμός βιωματικής εμπειρίας, ολοκληρωμένης πρότασης, κοινωνικής οργάνωσης, συνειδητοποίησης, κινητοποίησης και συλλογικής πράξης;

3. Συστημική ενσωματωμένη οικολογία ή αντισυστημική κοινωνική-πολιτική οικολογία, ως φορέας ενός νέου ηθικού, αξιακού, πολιτισμικού λόγου;

4. Πολιτική οικολογία ελεγχόμενη από μια -κατά τη φαντασία της- οικολογική ελίτ ή κοινωνική-πολιτική οικολογία που συνδέεται με τον λαό και επιδιώκει να γίνει κτήμα του;

5. «Οικόσιτη» πολιτική οικολογία αυτοεξαντλούμενη στην έκδοση δελτίων Τύπου, σε θεσμικές παραστάσεις ρουτίνας και «πολιτικά ορθές» παρεμβάσεις ή κινηματική οικολογία γέννησης δράσεων που φτάνουν στην πολιτική ανυπακοή;

6. Γραφειοκρατικό-επαγγελματικό κόμμα προσωπικού παραγοντισμού, μικρο-φεουδαρχικής ή μικρο-ιερατικής δομής ή κόμμα-κίνημα δημοκρατικών και ηθικών αρχών, αμεσοδημοκρατικό, αποτελεσματικό, εδραιωμένο στον εθελοντισμό, στην ισότιμη και ελεύθερη εσωτερική ζωή;

7. Κόμμα υποκείμενο σε προσωπικές οικονομικές εξαρτήσεις από διεθνείς οργανισμούς, το κράτος, ή/και την οικονομική ολιγαρχία ή κόμμα διαφάνειας που απορρίπτει τις πολύμορφες επαγγελματικο-πολιτικές ασυμβατότητες;

8. Πολιτική οικολογία των επαγγελιών, των γενικόλογων συνθημάτων, των εξωπραγματικών ωραίων προτάσεων, ή πολιτική οικολογία της πικρής σκληρής αλήθειας, των τολμηρών διαγνώσεων, των επεξεργασμένων και εφικτών προτάσεων που μπορούν να αποτελέσουν τομή αλλά και ελπίδα για ένα νέο δρόμο;

9. Θεματικός εκλεκτικισμός ή γενικό σχέδιο με εξειδικευμένες προτάσεις για την κοινωνική και οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας;

10. Κόμμα μη ανανεώσιμων «ηγετικών πόρων» ή πολιτικό κίνημα που ανανεώνεται;

11. Μονοσήμαντος και υποτελής ευρωπαϊσμός ή ριζική αναδόμηση του ευρωπαϊκού σχεδίου;

Εκθέτοντας παραπάνω ορισμένα από τα διλήμματα που απασχολούν σήμερα την πολιτική οικολογία, δίνεται μια πρώτη πολιτική απάντηση σε εκείνους που δεν αποδέχθηκαν τη βούληση των πολλών για αλλαγή, στους Ο.Π., διαχωρίστηκαν και συνέχισαν τον δικό τους παλιό, γνώριμο δρόμο.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

* Δρ Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, επικεφαλής της ευρωλίστας των Οικολόγων Πράσινων