Πώς του ήρθε του Τόμας Οστερμάιερ να ανεβάσει στη σκηνή ένα παλιό, ψυχολογικό θεατρικό έργο γραμμένο το 1939 από τη Λίλιαν Χέλμαν, την αριστερή σύντροφο του Ντάσιελ Χάμετ; Εντάξει, οι «Μικρές αλεπούδες» είναι εξαιρετικά διάσημες. Θα ‘φτανε γι’ αυτό η ταινία που γύρισε το 1941 ο Γουίλιαμ Γουάιλερ με μια έξοχη Μπέτι Ντέιβις στον κεντρικό ρόλο. Γιατί, όμως, σήμερα ένα δράμα για μια αδίστακτη γυναίκα, τη νότια αριστοκράτισσα Ρεγκίνα Χάμπαρντ Γκίντενς, που για να εξασφαλίσει χρήματα, γι’ αυτή συνώνυμο της ελευθερίας της, θα τσαλαπατήσει στο διάβα της τους πάντες και θα αφήσει τον σύζυγό της να πεθάνει από την καρδιά του, χωρίς καν να σηκώσει το μικρό της δαχτυλάκι;
Την απάντηση δίνει η «Μοντ» σε μια διθυραμβική κριτική για τη νέα παράσταση της Σαουμπίνε, που παίζεται αυτή την εποχή στο Παρίσι. Ξεκινά με τη φράση «πηγαίνετε να δείτε αυτό το σκοτεινό και κοφτερό κόσμημα, έναν ακόμα θρίαμβο του Οστερμάιερ, που δείχνει τον τρόπο με τον οποίο το χρήμα διαφθείρει την κοινωνία». Ακριβώς. Εδώ και καιρό ο Γερμανός σκηνοθέτης ανεβάζοντας είτε Τένεσι Ουίλιαμς είτε Λαρς Νόρεν είτε Ιψεν «κάνει μια συστηματική δουλειά με αξιοσημείωτη συνέπεια πάνω σ’ αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «αστική τραγωδία» της εποχής μας», σημειώνει η «Μοντ». «Μια θαυμάσια δουλειά, επίσης, πάνω στις γυναίκες μέσα σε έναν κόσμο όπου καπιταλισμός και πατριαρχία είναι στενά συνδεδεμένα».
Ο Οστερμάιερ άλλαξε τον τίτλο του έργου, τον έκανε «La vipere» (Η οχιά), που δεν είναι άλλη από την ηρωίδα της Χέλμαν, τη Ρεγκίνα. Και ενώ αυτό το θεατρικό έργο, που εκτυλίσσεται στις αρχές του 20ού αιώνα, έχει, όπως γράφει πάλι η «Μοντ», κάτι από «Δυναστεία», οικογενειακές ίντριγκες, κυνισμό και αμοραλισμό της άρχουσας οικονομικής τάξης, αριστοκρατών και νεόπλουτων μαζί, ο Οστερμάιερ, χάρη και στην «αναλυτική εξυπνάδα» της Χέλμαν ξεπερνάει τον σκόπελο.
Στη σκηνή παρακολουθούμε «έναν παγωμένο κόσμο όπου ο θεός-χρήμα καταβροχθίζει τα πάντα, όπου τα ανθρώπινα συναισθήματα -συζυγική, πατρική ή αδελφική αγάπη- δεν έχουν θέση, ακόμα και αυτή η απλή συμπόνια προς έναν άρρωστο».
Το ντεκόρ του Γιαν Παπελμπάουμ, μόνιμου συνεργάτη του Οστερμάιερ, είναι απόλυτα μινιμαλιστικό. Ενα μαύρο κουτί, λίγες στιλάτες πολυθρόνες, ένα χαμηλό τραπέζι. Αλλά η περιστρεφόμενη σκηνή και μια σκάλα που υψώνεται επιτρέπουν στον σκηνοθέτη μια σειρά από κινηματογραφικά εφέ, που τα διαχειρίζεται με εντυπωσιακή άνεση: γκρο-πλάνα και εκτός πεδίου.
Εκεί, όμως, που η «Μοντ» ξεχειλίζει από ενθουσιασμό είναι για τις ερμηνείες των ηθοποιών, κυρίως της Νίνα Χόος, που παίζει τη Ρεγκίνα, μια χιτσκοκική ξανθιά με καρδιά και κορμί απονεκρωμένα. Στην τελευταία σκηνή κάθεται στην άκρη μιας δερμάτινης πολυθρόνας και είναι σαν να συνειδητοποιεί επιτέλους την άβυσσο που άνοιξε μπροστά της η «νίκη» της.
Επιμ.: Β.Γεωργ.
