Ο αθέατος πόνος στα κέντρα κράτησης, όπως τον καταγράφει η έκθεση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα
Της Ιωάννας Σωτήρχου
Η Μ., μια μεσήλικη γυναίκα από την Αλβανία, κλαίει με λυγμούς κάθε φορά που θυμάται ότι την πήγαν στο νοσοκομείο με χειροπέδες. «Λες και ήμουν εγκληματίας». Η αξιοπρέπειά της έχει βαθύτατα λαβωθεί. Ζούσε πάνω από 20 χρόνια στην Ελλάδα νόμιμα και συνελήφθη, όταν είχε λήξει η άδεια παραμονής της. «Αφού δεν ήθελαν να με αφήσουν ελεύθερο, σκέφτηκα ότι ήταν καλύτερα για μένα να πηδήξω από τη στέγη απ’ ό,τι να μείνω εδώ. Εσπασα τα πόδια μου…»: το 16χρονο αγόρι από το Αφγανιστάν περιγράφει το πού μπορεί να σε οδηγήσει η απελπισία ύστερα από 6 μήνες κράτησης.
Αποκομμένοι
Ιστορίες αγωνίας για τους ανθρώπους τους που έχουν καιρό να μάθουν νέα τους. Και δεν τολμούν να τους πουν ότι κρατούνται, μην τυχόν και νομίσουν ότι έχουν αδικήσει κάποιον: «Αν η μάνα μου ήξερε για την κατάστασή μου, θα πέθαινε από τη στεναχώρια της», λέει ο 34χρονος Σουδανός που κρατείται επί 17 μήνες.
Αλλοι δεν τολμούν να φάνε, όταν σκέφτονται την οικογένειά τους και τη βοήθεια που δεν έχουν κατορθώσει να τους στείλουν. Οι περισσότεροι όμως υποφέρουν, σωματικά και ψυχολογικά, από τον εγκλεισμό, ακόμη και 23 ώρες το 24ωρο σε εντελώς ακατάλληλες συνθήκες. Τέτοιες που οδήγησαν ακόμη και αστυνομικούς να προσφύγουν στον αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου («Εφ.Συν.» 31/3).
Ιστορίες από μια χώρα «απέραντο κρατητήριο μεταναστών της Ευρώπης» που φέρνει στο φως η έκθεση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα «Ο αθέατος πόνος στα κέντρα κράτησης μεταναστών», η οποία παρουσιάστηκε χθες προσθέτοντας μία ακόμη εμπεριστατωμένη φωνή σε αυτές που ζητούν να σταματήσει η συστηματική και παρατεταμένη κράτηση όχι μόνο επειδή έχει δεινές επιπτώσεις στην αξιοπρέπεια και την υγεία αυτών των ανθρώπων, αλλά επειδή έχει απαράδεκτες ανθρωπιστικές επιπτώσεις: τον εθισμό στη βαρβαρότητα.
Μέσα από την εμπειρία παρεμβάσεων σε προαναχωρησιακά κέντρα, χώρους κράτησης του Λιμενικού, 27 αστυνομικά τμήματα και έξι κέντρα κράτησης μεταναστών στη Βόρεια Ελλάδα τον τελευταίο τουλάχιστον χρόνο, οι ΓΧΣ δεν διαπιστώνουν απλώς τα προβλήματα που εντάθηκαν από την εφαρμογή του Ξένιου Δία και την αύξηση των χώρων κράτησης κατά 4.500 θέσεις.
Η εικόνα που προβάλλει από τις 5.441 ιατρικές συνεδρίες που πραγματοποίησαν, τις 365 παραπομπές σε νοσοκομεία και τη θεραπεία για ψώρα σε 1.500 μετανάστες είναι αδιάψευστος μάρτυρας μίας ακόμη πολιτικής «επιτυχίας» της ευρωπαϊκής προεδρίας. Είναι ο εγκλεισμός και οι ακατάλληλες συνθήκες κράτησης που συνδέονται με τις περισσότερες παθήσεις των ανθρώπων στα κέντρα κράτησης: η έλλειψη υγιεινής, ο συνωστισμός, ο ανεπαρκής εξαερισμός και η έλλειψη θέρμανσης συμβάλλουν στην εμφάνιση και μετάδοση νοσημάτων.
Τα συνηθέστερα ιατρικά προβλήματα αφορούσαν λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος (24,7%), γαστρεντερικά (14,7%), μυοσκελετικά (13,7%) προβλήματα, δερματικές παθήσεις (8,5%) και οδοντιατρικά περιστατικά (7,9%). Τα κρούσματα ψώρας που αντιμετώπισαν μιλούν από μόνα τους για τις επικρατούσες συνθήκες. Από κοντά τα ψυχοσωματικά προβλήματα, το άγχος και η κατάθλιψη, οι αϋπνίες, οι κρίσεις πανικού.
Παραλογισμός
Η ψυχολογία που διαμορφώνει ο παρατεταμένος εγκλεισμός που βιώνεται ως παράλογος και άδικος, αφού οι αποδέκτες του δεν γνωρίζουν το έγκλημά τους και με τη μεταχείριση που τους επιφυλάσσεται οδηγούνται σε σκέψεις και πράξεις απελπισίας με συχνά κρούσματα αυτοτραυματισμών και απονενοημένων διαβημάτων ή απεργιών πείνας. Κατάσταση ακόμη πιο τραγική όταν μιλάμε για την κράτηση ευάλωτων ομάδων αδιακρίτως (ανηλίκων ή θυμάτων βασανιστηρίων κ.ά.) και προσφύγων που δικαιούνται προστασία.
Το χειρότερο; Κρατούνται άτομα που δεν γίνεται να αναχωρήσουν, αφού αυτό είναι αδύνατο στις εμπόλεμες χώρες τους (π.χ. Σομαλία,, Ερυθραία), συχνά όμως και άτομα που έχουν συλληφθεί για δεύτερη φορά, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις οι ΓΧΣ συνάντησαν ακόμη και άτομα που ήταν νόμιμα στη χώρα μας, αλλά δεν τους πίστευε κανείς:
«Ηταν ένας άνθρωπος στο καταχείμωνο με σανδάλια και καλοκαιρινά ρούχα που έτρεχε. Τον ρωτήσαμε τι είχε συμβεί. Ο άνθρωπος που συναντήσαμε στην Ορεστιάδα, είχε οικογένεια στην Αθήνα, η κόρη του μάλιστα είχε σοβαρό πρόβλημα υγείας, είχε και δουλειά, ήταν νόμιμος, αλλά κρατήθηκε τρεις μήνες γιατί κανείς δεν τον πίστευε. Και ήταν απελπισμένος γιατί, όπως έλεγε, είχε χάσει τη δουλειά του και είχε καταστραφεί γιατί δεν ήξερε πώς να βοηθήσει τη μικρή του με την ασθένειά της…», διηγείται χαρακτηριστικά στην «Εφ.Συν.» η Ιωάννα Κοτσιώνη, υπεύθυνη για θέματα μεταναστών των ΓΧΣ.
