→Τι αποκαλύπτει μελέτη του ΣΔΟΕ. Ποιους τρόπους προτείνει για την αντιμετώπιση του φαινομένου (π.χ. φόρος 50% στις τραπεζικές τους συναλλαγές!) οι οποίοι όμως χρειάζονται πολιτική βούληση για να εφαρμοστούν

Των Κώστα Τσάβαλου, Μάριου Χριστοδούλου

Βαρύ τίμημα πλήρωσαν και πληρώνουν οι Eλληνες φορολογούμενοι και κατ’ επέκταση η ελληνική οικονομία, από τη δράση των offshore (εξωχώριων εταιρειών), η οποία έγινε αισθητή κυρίως με τις υπερτιμολογήσεις του νοσοκομειακού υλικού και την απώλεια φόρων εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, μέσω της φοροαποφυγής στον τομέα των ακριβών ακινήτων. Εκμεταλλευόμενοι πλήρως τα «παράθυρα» της νομοθεσίας (εγχώριας και διεθνούς), αλλά και την απροθυμία πολλών κρατών να συνεργαστούν, χιλιάδες «επενδυτές» καταφεύγουν στη δημιουργία εξωχώριων εταιρειών, προκειμένου να αποκτήσουν εύκολα και γρήγορα αφορολόγητα κέρδη σε βάρος της κατανάλωσης και του κράτους. Εδρα των περισσοτέρων υπεράκτιων εταιρειών (Χαρτοφυλακίου, Παροχής Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών, Αδειών-Δικαιωμάτων, Εμπορικών, Παροχής Διοικητικών Υπηρεσιών, Ναυτιλιακών, Επενδυτικών, Τραπεζικών, Ακινήτων, Ασφαλίσεων, Χρηματοδοτικής Μίσθωσης κ.ά.), οι ανά την υφήλιο «φορολογικοί παράδεισοι». Δεν είναι μόνο τα νησιά Καϊμάν, αλλά και οικονομικά κέντρα όπως η Ελβετία, το Δουβλίνο, το Ντέλαγουερ των ΗΠΑ κ.ά.). Αποκλειστικός σκοπός η βραχυχρόνια -συνήθως- λειτουργία τους και όχι η συνεχής επιχειρηματική δραστηριότητά τους. Οι εν λόγω εταιρείες αποτέλεσαν και αποτελούν τα «οχήματα» μέσω των οποίων οι ιδιοκτήτες τους επιδιώκουν να αναπτύξουν τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα για γρήγορα κέρδη ή να κρύψουν συγκεκριμένα οικονομικά στοιχεία, χωρίς οι ίδιοι να εμφανίζονται πουθενά ως φυσικά πρόσωπα.

Αποκαλυπτική για τη δράση των οffshore στην Ελλάδα και το κόστος που συνεπάγεται η λειτουργία τους για τους πολίτες και το κράτος, είναι η πολυσέλιδη μελέτη που εκπόνησε το στέλεχος του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος, Αναστάσιος Μπεζαντάκος, μαζί με τους συνεργάτες του. Η Ελλάδα πλήρωσε κυρίως τις εξωχώριες εμπορικές εταιρείες, οι οποίες ιδρύθηκαν (πολλές με έδρα την Κύπρο) με αποκλειστικό σκοπό να λεηλατήσουν το Ελληνικό Δημόσιο (κυρίως τα νοσοκομεία) μέσω των «τριγωνικών» συναλλαγών και τις υπερτιμολογήσεις των υλικών και άλλων προμηθειών και να αποφύγουν τη φορολογία. Σύμφωνα με τη μελέτη, η δυνατότητα διατήρησης της ανωνυμίας του μετόχου οδηγούσε μέχρι πρόσφατα σε πληθώρα λύσεων προς αποφυγή πληρωμής φόρων.

Για παράδειγμα, ήταν απολύτως δυνατή η αποφυγή του «πόθεν έσχες», τόσο σε περιπτώσεις απόκτησης περιουσιακών στοιχείων μεγάλης αξίας όσο και σε περιπτώσεις εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Επιπλέον, ήταν δυνατή η πλήρης αποφυγή πληρωμής φόρου μεταβίβασης, κληρονομίας ή δωρεάς σε περιπτώσεις μεταβίβασης ακινήτων, αφού ο εκάστοτε κάτοχος των ανωνύμων μετοχών της εξωχώριας εταιρείας αποκτούσε αυτοδίκαια και την κυριότητα του ακινήτου. Ακόμη, το γεγονός ότι δεν είναι δυνατή η εξακρίβωση του πραγματικού μετόχου μιας εξωχώριας εταιρείας αποτελεί ένα σοβαρό κίνητρο για προστασία των περιουσιακών στοιχείων αυτού από ενδεχόμενες μελλοντικές διεκδικήσεις κάθε μορφής πιστωτών.

Το «μεγάλο κόλπο»

Οπως επισημαίνεται χαρακτηριστικά στη μελέτη, από τις εταιρείες που ιδρύθηκαν και τελικά συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται, εξυπηρετούνται δύο βασικοί σκοποί: η ανωνυμία και η υπερτιμολόγηση, μέσω των περίφημων «τριγωνικών συναλλαγών». Το «κόλπο» γίνεται ως εξής: οι εξωχώριες εταιρείες λειτουργούν ως διαμεσολαβητές μεταξύ δύο νομικών προσώπων, δίνοντας τη δυνατότητα αφενός μεν να τιμολογούνται αγαθά σε χώρες με ευνοϊκές για το σκοπό αυτό ρυθμίσεις, αφετέρου δε να εξάγεται συνάλλαγμα προς τους φορολογικούς παραδείσους με τη μορφή δαπανών υπηρεσιών προς την εξωχώρια εταιρεία. Η υπερτιμολόγηση κατά την αγορά προϊόντων και πρώτων υλών, γνωστή ως «transfer pricing» μέσα από εικονικές «τριγωνικές συναλλαγές», με σκοπό τη μείωση των κερδών ή την αύξηση του κόστους των «μητρικών» εταιρειών, είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα που δημιουργεί το φαινόμενο των υπεράκτιων εταιρειών.

Για παράδειγμα, η υπερτιμολόγηση των ιατρικών ειδών ακολουθεί τον εξής δρόμο: Ελληνική εταιρεία προμηθεύει κρατικά νοσοκομεία με ιατρικά είδη. Παράλληλα συστήνει ένα κύκλωμα, όπου με τριγωνικές πωλήσεις μέσω εταιρείας εκπροσώπησης και εταιρείας οff shore, υπερτιμολογεί τα ιατρικά είδη. Αποτέλεσμα αυτού είναι να χρεώνει το Ελληνικό Δημόσιο και τα ποσά της υπερτιμολόγησης από αυτήν τη διαδικασία, μέσω των ενδιάμεσων εταιρειών ιδιοκτησίας του Ελληνα προμηθευτή, να καταλήγουν στον προσωπικό του τραπεζικό λογαριασμό. Οι αναφερόμενοι–εμπλεκόμενοι στο παράδειγμα που παραθέτουμε είναι οι ακόλουθοι:

Α) Η Εταιρεία Α χώρας της Ε.Ε., που είναι ο αρχικός προμηθευτής των ιατρικών ειδών.

Β) Η Εταιρεία Εκπροσώπησης B, που ιδρύθηκε σε χώρα με ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς (ενδιάμεσος) δημιούργημα της ελληνικής εταιρείας.

Γ) Η Εταιρεία Offshore Γ με έδρα τον… Παναμά, δημιούργημα της ελληνικής.

Δ) Η Ελληνική Εταιρεία Δ, που είναι ο τελικός προμηθευτής των ιατρικών ειδών στο Ελληνικό Δημόσιο (νοσοκομεία) και ο πραγματικός ιδιοκτήτης των εταιρειών Β και Γ.

Ε) Ελληνικό Δημόσιο – Νοσοκομείο Ε.

Τρόποι αντιμετώπισης

Ρηξικέλευθες προτάσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου των εξωχώριων εταιρειών κάνει το ΣΔΟΕ, η υιοθέτηση όμως των οποίων προϋποθέτει ισχυρή πολιτική βούληση και συνεργασία όχι μόνο με την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ, αλλά και με τα κράτη «φορολογικούς παραδείσους». Η σημαντικότερη από αυτές αφορά την επιβολή υψηλότατου (50%) ειδικού τέλους συναλλαγής σε οποιαδήποτε τραπεζική συναλλαγή που πραγματοποιεί υπεράκτια εταιρεία, δεδομένου ότι όλες οι συναλλαγές γίνονται πλέον υποχρεωτικά μέσω τραπεζών. Ακόμα προτείνεται:

•Να μην αναγνωρίζεται οποιαδήποτε συναλλαγή εκτός του τραπεζικού κυκλώματος.

•Να αυξηθούν υπέρμετρα οι φορολογικές επιβαρύνσεις οποιουδήποτε ακινήτου δεν εμφανίζονται οι ιδιοκτήτες του σε επίπεδο φυσικού προσώπου.

•Οι ενδοομιλικές συναλλαγές να γίνονται σε τιμή κόστους, έτσι ώστε να μην παράγουν αποτέλεσμα, ούτε κέρδος ούτε ζημία. Ετσι, αποφεύγεται η μεταφορά αποτελέσματος από μία εταιρεία σε άλλη, ή από θυγατρική στην Ελλάδα, στο εξωτερικό.

•Υποχρεωτικός εντοπισμός των πραγματικών δικαιούχων των off shore εταιρειών αλλά και γενικά των εταιρειών που έχουν πολύπλοκο ιδιοκτησιακό καθεστώς.

•Διαμόρφωση του συναλλακτικού και οικονομικού προφίλ των συναλλασσόμενων (νομικών και φυσικών προσώπων), το οποίο σημαίνει π.χ. ποιες είναι οι πηγές των εισοδημάτων, ποια η αναμενόμενη κίνηση των λογαριασμών, η συχνότητα χρήσης επιταγών, ο όγκος συναλλαγών, τα είδη συναλλαγών κ.λπ.

•Οι τράπεζες σε καθημερινή βάση θα πρέπει να υποχρεούνται στον έλεγχο του συνόλου των συναλλαγών τους και να εντοπίζουν τυχόν περιπτώσεις που να υποδεικνύουν ξέπλυμα χρήματος.