Πιο σκληρό είναι τα τελευταία χρόνια το ΔΝΤ απέναντι στις χώρες που προσέφυγαν για δανεισμό σε αυτό, απαιτώντας περισσότερους και αυστηρότερους όρους, οι οποίοι αποδείχθηκαν μάλιστα στο τέλος και αναποτελεσματικοί. Μελέτη του Eurobad -ενός δικτύου 48 μη κυβερνητικών οργανώσεων από 19 ευρωπαϊκές χώρες για το χρέος και την ανάπτυξη- έδειξε ότι στην τελευταία διετία το Ταμείο «έβαλε το πιστόλι στον κρόταφο» των κυβερνήσεων που στράφηκαν προς αυτό, απαιτώντας κατά μέσο όρο περί τους 20 όρους για κάθε δάνειο που ενέκρινε. Αρκετοί από αυτούς τους όρους (τα διαβόητα «conditions») ήταν επικεντρωμένοι σε «πολιτικά ευαίσθητα» ζητήματα, όπως οι απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων ή οι περικοπές μισθών και συντάξεων, και οδήγησαν τις πιο αδύναμες οικονομικές ομάδες στην εξαθλίωση. Δικαίως χαρακτηρίστηκαν από τους επικριτές τους επαχθείς. Το ΔΝΤ είχε υποσχεθεί σε έκθεση του το 2011 ότι θα είναι φειδωλό στους όρους που θέτει και ότι θα εστιάσει περισσότερο στα καίρια μακροοικονομικά προβλήματα μιας δανειολήπτριας χώρας. Αντ’ αυτού, όμως, για κάθε ένα από τα 23 δάνεια που χορήγησε μεταξύ Οκτωβρίου 2011 και Αυγούστου 2013 απαίτησε περισσότερα – περίπου 20 κατά μέσο όρο. Μάλιστα, για κάθε ένα από τα 3 δάνεια προς Ελλάδα, Κύπρο, Τζαμάικα -και αποτέλεσαν το 87% του συνόλου των πιστώσεων που χορήγησε εκείνη την περίοδο- το ΔΝΤ έθεσε 35 όρους. Βέβαια, σε δύο εξ αυτών των δανείων -προς Ελλάδα και Κύπρο- όρους έθεσαν οι Ευρωπαίοι πιστωτές.

Οι περισσότεροι από αυτούς τους όρους ήταν διαρθρωτικοί και απαιτούσαν αλλαγή οικονομικής πολιτικής, πάντα προς την κατεύθυνση του νεοφιλελεύθερου οικονομικού δόγματος. Οι κυβερνήσεις από την πλευρά τους, που είναι αναγκασμένες να διαπραγματεύονται με το Ταμείο υπό την αφόρητη πίεση των αγορών και την έλλειψη ρευστότητας, διαμαρτύρονται ότι οι δανειακοί όροι δεν προσαρμόζονται στις ανάγκες της κάθε χώρας, συνοδεύονται από μη ρεαλιστικές προθεσμίες και μειώνουν τη δυνατότητά τους να ελέγχουν το οικονομικό τους πρόγραμμα. Το ΔΝΤ υποστηρίζει ότι τα προαπαιτούμενα είναι αναγκαία τόσο προκειμένου να επανέλθει μια οικονομία στον ίσιο δρόμο όσο και για να πάρει τα λεφτά του πίσω.Το Eurobad διαπίστωσε όμως ότι το μόνο που επιτυγχάνουν σε μια οικονομία είναι μια… τρύπα στο νερό. Γι’ αυτό και οι χώρες επιστρέφουν στον δανεισμό. Σύμφωνα με τη μελέτη, 20 από τις 22 χώρες που πήραν δάνειο από το ΔΝΤ μεταξύ 2011 και 2013, είχαν ξαναδανειστεί την προηγούμενη δεκαετία. Οι περισσότερες από αυτές μάλιστα μέσα στην τριετία που προηγήθηκε.

Μπάμπης Μιχάλης