Η ενέργεια της «Σπείρα-Σπείρα» του Σταμάτη Κραουνάκη μπορεί να ηλεκτροδοτήσει ολόκληρη πόλη. Η τελευταία της παράσταση είναι πανερωτική, σκανδαλιστική, ζέουσα, κραυγαλέα και καταφατική σάτιρα. Πηγή θεάτρου σπάνια και πολύτιμη
Του Γρηγόρη Ιωαννίδη
Εχω αργήσει να καταθέσω μια άποψη για τον Σταμάτη Κραουνάκη και τον θίασό του, τη «Σπείρα-Σπείρα», και δεν εννοώ μόνο την τελευταία τους παράσταση, που παιζόταν μέχρι προχθές κιόλας στου Κακογιάννη. Συνέβη, όμως, να έχω παρατηρήσει στοιχεία σε αυτές τις παραστάσεις, μέρη της λεγόμενης «θεατρικότητάς» τους, τα οποία βρίσκω ότι έχουν μεγάλο ενδιαφέρον –πολύ μεγαλύτερο από όσο τους αποδίδει μέχρι σήμερα η κριτική- και τα οποία περίμενα να επιβεβαιωθούν και να στερεωθούν με την επανάληψη. Το μουσικό θέατρο είναι άλλωστε τόσο άστατο και τόσο βαρετό θέμα σοβαρής συζήτησης.
Συνεχίζω να πιστεύω, λοιπόν, ότι, παρά την επιτυχία, τους θαυμαστές και το πιστό κοινό της, η δουλειά της ομάδας παραμένει εν πολλοίς υποτιμημένη. Για τους περισσότερους έχει καταταχθεί στο μουσικό θέατρο, και μάλιστα στην πιο ελαφριά εκδοχή του, στο βοντβίλ, σε μια τέλος πάντων επιθεωρησιακή κατηγορία που θεωρείται ότι δίνει στους θεατές εκτόνωση, ψυχαγωγία που απευθύνεται σε πολλούς και κρατάει λίγο. Κανείς δεν τα αρνείται όλα αυτά, όπως δεν μπορεί να αρνηθεί κι έναν καταιγισμό κεφιού, που κάποιες φορές εκπίπτει στην επανάληψη ή ακόμα στην κοινή, γαργαλιστική σαχλαμάρα. Ξεχνούμε όμως την ίδια στιγμή πως το σύγχρονο πολιτικό θέατρο, το «ζωντανό θέατρο», στηρίχτηκε, εργάστηκε και προχώρησε πάνω σε παρόμοια στοιχεία με εκείνα που οι «Σπείρα-Σπείρα» φανερώνουν ως προσπάθεια, θίασος και παρέα. Παραγνωρίζουμε, έτσι, θεωρητικά όσα πρακτικά χαιρόμαστε στις παραγωγές τους.
Δείτε τώρα το «Οταν έχω εσένα». Το πρώτο μέρος της παράστασης, σε κείμενα των Δημήτρη Μανιάτη, Φώτη Μιχαλόπουλου και Σταμάτη Κραουνάκη, είναι μια γλυκόπικρη σάτιρα, κάπως ασαφής είναι αλήθεια, ωστόσο πολύ ιδιαίτερη, ασφαλώς πρωτότυπη και γραμμένη στην υψηλή κλίμακα της ευαισθησίας. Ερμηνεύεται με πάθος και βιωματική γνησιότητα από τα παιδιά της ομάδας. Στο δεύτερο μέρος της παράστασης –κάπως ασύνδετο με το πρώτο- ο ίδιος ο Σταμάτης Κραουνάκης εκτελεί με τη βοήθεια των συνεργατών του τα πιο όμορφα τραγούδια του, με τη γνωστή ζωντάνια, το μπρίο και με το μοναδικό βύθισμα που επιχειρεί εν μέσω της νυκτός στη φωτεινή τους ζώνη.
Δεν γνωρίζω τι θα προέκυπτε από τη σύγκριση με παλιότερες παραγωγές της ομάδας – πολλοί νοσταλγούν την πρώτη συγκίνηση της «Αθηναΐδας». Εκείνο που ενδιαφέρει όμως είναι η εξέλιξη και δεν υπάρχει αμφιβολία πως η βραδιά είναι μαγική, έστω και εντός ενός χώρου που μόνο σε αυτό το είδος μαγείας δεν παραπέμπει. Τα τραγούδια είναι εκ προοιμίου θαυμάσια, άριστα εκτελεσμένα από τον μαέστρο Αρη Βλάκο και τους μουσικούς του, οι φωνές των ερμηνευτών είναι συναρπαστικές.
Εγώ όμως δεν θέλω να σταθώ εδώ. Θέλω από εδώ να ξεκινήσω. Είναι ο τρόπος της ομαδικής συνεκτέλεσης που επιτυγχάνει η παράσταση ή, για να το πω πιο απλά, είναι η δύναμη που φανερώνει η ομάδα στο να κινείται ολικά και χορικά, σαν παλιός διθύραμβος και σύγχρονος θίασος, κρατώντας εν μέσω της εκτέλεσης την πρώτη αυθορμησία και τον ενθουσιασμό του τραγουδιού καθώς αναβλύζει και καταλαμβάνει το σώμα. Και είναι έπειτα η απίστευτη ενέργειά της! Που θαρρείς πως, αν μπορούσες να την προσμετρήσεις, θα ήταν ικανή να ηλεκτροδοτήσει ολόκληρη πόλη με τα φορτία της. Είναι ζητούμενα αυτά για το σύγχρονο θέατρο, κυρίως για το πολιτικό, θέματα που στην Ελλάδα παραμένουν δυστυχώς απαξιωμένα. Εδώ η πολιτική νύξη βυθίζεται συνήθως στη μελαγχολία και την ιδεολογική πόζα.
Και όμως, πολύ κοντά, στην Πειραιώς, η ίδια ζωντανή αυτή πράξη περνάει το σχόλιό της μέσα από την πανερωτική, σκανδαλιστική, ζέουσα, κινούμενη, κραυγαλέα και καταφατική σάτιρα. Στην Πειραιώς, όπως και παλιότερα στην «Αθηναΐδα» δημιουργείται ξανά ο σπινθήρας του ζωντανού θεάτρου, που οφείλει να είναι πολιτικό και ερωτικό όπως πρώτα, ανοιχτό και θετικό όπως πάντα. Κάτι τέτοιο το λέμε «αριστοφανικό πνεύμα» συνήθως και ξεμπερδεύουμε. Ας το πούμε όπως θέλουμε, είναι όμως ένα «πνεύμα» σύγχρονο και ιδιαίτερο, πηγή θεάτρου σπάνια και πολύτιμη, που αξίζει να γίνει κάποτε αντικείμενο μελέτης. Θίασο τόσο δεμένο και αφοσιωμένο στις επιταγές του συλλογικού έργου δεν έχουμε άλλον.
Σε ξεγελάει μάλιστα η παράσταση του Κραουνάκη στο εξής: Πιστεύεις ότι δεν είναι δυνατόν να επαναλαμβάνεται κάθε βράδυ, πως πρόκειται για εμπειρία που συνέβη άπαξ και με τρόπο φυσικό, εκδήλωση του ταλέντου και της πίστης στο ότι με τα τραγούδια ο κόσμος (και η «πατρίδα» βέβαια – η μόνη έξαρση που προσωπικά με ενοχλεί) μπορεί να σωθεί. Είναι μια βαθιά ψυχαγωγική βραδιά, άδολη και τίμια, που μιλάει για την κρίση της κοινωνίας και του καιρού μας από την πλευρά του έρωτα και της αγάπης. Και είναι, τέλος, μια παιδική σκανδαλιά που θέλει να συνενώσει μουσική και θέατρο, φωνή και σώμα, καλλιτέχνη και κοινό σε μια αδιαίρετη ενότητα, σε μια αρμονική κοινωνία κατανόησης και αμοιβαίου ενθουσιασμού.
Αναρωτιέμαι αν γνωρίζουμε ότι στην Πειραιώς γίνεται κάτι το αληθινά σημαντικό, πιο σημαντικό απ’ όσο εκτιμούν οι ίδιοι ακόμα οι συντελεστές του. Κανονικά θα έπρεπε οι νέοι του θεάτρου μας, ιδιαίτερα της λεγόμενης «ερευνητικής» πτέρυγας, να επισκεφθούν την ομάδα. Να δουν από κοντά με ποια υλικά, τι αφοσίωση και πίστη ένα τέτοιο θέατρο λειτουργεί.
