Του Μανόλη Γ. Δρεττάκη*

Σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τις επιπτώσεις των Μνημονίων στη χώρα μας: «Τα μέτρα λιτότητας που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα την περίοδο 2008-2012 επηρέασαν περισσότερο τα πλουσιότερα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, συνεπώς η αναδιανομή εισοδήματος έγινε σε σημαντικό βαθμό υπέρ των Ελλήνων με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα. Σημαντική εξαίρεση ήταν το 10% των φτωχότερων Ελλήνων που είδαν το διαθέσιμο εισόδημά τους να μειώνεται κατά 15%» («Καθημερινή», 14.3.2014).

Με την έκθεσή του αυτή το ΔΝΤ, ούτε λίγο ούτε πολύ, ισχυρίζεται ότι η εφαρμογή των μέτρων των Μνημονίων είχε αποτέλεσμα τη μείωση της ανισοκατανομής του εισοδήματος στη χώρα μας. Εχουν, όμως, έτσι τα πράγματα; Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό πρέπει να δούμε τα ποσοστά συμμετοχής του πληθυσμού στο συνολικό διαθέσιμο εισόδημα ανάλογα με το ύψος του εισοδήματός τους. Τα σχετικά στοιχεία τα παίρνουμε από τη βάση δεδομένων της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ε.Ε. (της Eurostat).

Στην 1η και 2η γραμμή του πρώτου μέρους του Πίνακα δίνεται το ποσοστό συμμετοχής στο συνολικό διαθέσιμο εισόδημα του φτωχότερου 10% και του πλουσιότερου 10% του πληθυσμού της χώρας τα έτη 2008 και το 2012 και η ποσοστιαία μεταβολή τους. Στην τρίτη γραμμή δίνεται η ανισοκατανομή του εισοδήματος –δηλαδή το πόσες φορές υψηλότερο ήταν τα δύο έτη το μερίδιο του πλουσιότερου 10% του πληθυσμού από εκείνο του φτωχότερου 10%– και η ποσοστιαία μεταβολή της. Στο δεύτερο μέρος του πίνακα δίνονται τα αντίστοιχα στοιχεία για το φτωχότερο και πλουσιότερο 20% του πληθυσμού.

Ο πίνακας αυτός είναι αποκαλυπτικός για το ποια στρώματα του πληθυσμού έχει πλήξει περισσότερο η πολιτική των Μνημονίων που εφάρμοσαν οι υποταγμένες στους δανειστές μας διαδοχικές κυβερνήσεις από το 2010 μέχρι το 2012. Πιο συγκεκριμένα, τα στοιχεία για την κατανομή του συνολικού διαθέσιμου εισοδήματος διαψεύδουν τους ισχυρισμούς του ΔΝΤ. Ειδικότερα, το 2012 σε σχέση με το 2008:

- Η μείωση του μεριδίου του φτωχότερου 10% του πληθυσμού δεν ήταν 15%, όπως ισχυρίζεται το ΔΝΤ αλλά 25%, ενώ εκείνη του πλουσιότερου ήταν πολύ μικρή, με αποτέλεσμα την αύξηση της ανισοκατανομής του εισοδήματος σχεδόν κατά το 1/3 (το μερίδιο του πλουσιότερου 10% του πληθυσμού, ενώ το 2008 ήταν 10,5 φορές μεγαλύτερο από εκείνο του φτωχότερου 10%, το 2012 ήταν σχεδόν 14 φορές μεγαλύτερο).

- Η μείωση του μεριδίου του φτωχότερου 20% του πληθυσμού ήταν πολλαπλάσια εκείνης του πλουσιότερου 20%, το μερίδιο του οποίου παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο, με αποτέλεσμα την αύξηση της ανισοκατανομής του εισοδήματος κατά πάνω από 10% (το μερίδιο του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού, ενώ το 2008 ήταν 5,9 φορές μεγαλύτερο από εκείνο του φτωχότερου 20%, το 2012 ήταν κατά 6,6 φορές μεγαλύτερο).

Η δεύτερη αυτή σύγκριση του πλουσιότερου 20% με το φτωχότερο 20% είναι ένα μέτρο της ανισοκατανομής του εισοδήματος που χρησιμοποιείται διεθνώς. Με βάση το μέτρο αυτό και τα στοιχεία της Eurostat, ανάμεσα στα 15 κράτη-παλαιά μέλη της Ε.Ε., η Ελλάδα τόσο το 2008 όσο και το 2012 είχε τη δεύτερη μεγαλύτερη ανισοκατανομή εισοδήματος, μετά την Πορτογαλία.

Η αύξηση αυτή της ανισοκατανομής του εισοδήματος είναι μία από τις συνέπειες της εφαρμογής των μέτρων των Μνημονίων. Πράγματι, από μια παραπέρα ανάλυση προκύπτει ότι σε κράτη που έχουν υψηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ ή χαμηλό ποσοστό ανεργίας, η ανισοκατανομή του εισοδήματος είναι μικρότερη και το αντίστροφο ισχύει για τα κράτη που έχουν χαμηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ και υψηλή ανεργία. Στη χώρα μας, λόγω της ύφεσης, μειώθηκε κάθετα το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και εκτινάχτηκε σε πρωτοφανή ύψη η ανεργία, με αποτέλεσμα την αύξηση της ανισοκατανομής του εισοδήματος που δείχνει ο πίνακας.

Από την ανάλυση των στοιχείων της Eurostat που έγινε στο άρθρο αυτό φαίνεται ότι το ΔΝΤ, μετά το λάθος της υποεκτίμησης του μεγέθους της ύφεσης που θα προκαλούσαν τα μέτρα των Μνημονίων, αποδεικνύεται ότι διαπράττει νέο λάθος σε ό,τι αφορά την επίπτωση των μέτρων αυτών στην ανισοκατανομή του εισοδήματος. Δυστυχώς, και από τα δύο λάθη χαμένο βγαίνει το φτωχότερο τμήμα του πληθυσμού, που βλέπει να μειώνεται το μερίδιό του στο συνολικό διαθέσιμο εισόδημα, ενώ αλώβητο παραμένει το μερίδιο των πλουσίων.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ