Με επιστολή του το Δ.Σ. της Ενωσης Ελληνικού Βιβλίου (ΕΝΕΛΒΙ) απαντά στο άρθρο της Αρετής Γεωργιλή (4/4) με θέμα την ενιαία τιμή βιβλίου. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η ιδιοκτήτρια του Free Thinking Zone δέχτηκε να γράψει τις θέσεις της εναντίον της ενιαίας τιμής βιβλίου μόνο αφού ψηφίστηκε η σχετική διάταξη στη Βουλή, αυτή που η ΕΝΕΛΒΙ θεωρεί ουσιαστική κατάργησή της. Ηταν το μοναδικό ανάλογο άρθρο που δημοσιεύσαμε (και εμείς ζητήσαμε από την κ. Γεωργιλή) γιατί μας ενδιαφέρει ο διάλογος. Είχαν προηγηθεί, αλλά και ακολούθησαν, πολλά δημοσιεύματα υπέρ της ενιαίας τιμής βιβλίου – κι αυτό ας μην το εκλάβει κανείς ως απολογία μας

Η απάντηση της ΕΝΕΛΒΙ είναι η εξής:

1. Εδώ συντελείται το μεγαλύτερο λάθος: ο νόμος της ενιαίας τιμής απαγορεύει τον ανταγωνισμό, με αποτέλεσμα να «υποχρεώνει» κάθε βιβλιοπώλη -μικρό, μεσαίο ή μεγάλο- να ανταγωνίζεται μόνο με τα υπόλοιπα p (product, promotion, place). Δηλαδή, στερώντας τη δυνατότητα ανταγωνισμού επί της τιμής ουσιαστικά υποχρεώνει τον βιβλιοπώλη να ασχοληθεί με την ποιότητα της εξυπηρέτησης που προσφέρει, δηλαδή την ποικιλία σε βιβλία, τη γνώση του περιεχομένου, την προσωπική επαφή με τον πελάτη. Οταν δίνεται η δυνατότητα ανταγωνισμού στις τιμές, τότε κανείς δεν θα επενδύσει σε ποιοτικά χαρακτηριστικά ανταγωνισμού. Αντιθέτως θα μειώσει την ενασχόληση με ιδιαίτερα βιβλία (π.χ. ποίηση, δοκίμιο, ποιοτική λογοτεχνία), καθώς το «σπάσιμο» των τιμών των bestsellers θα του φέρει περισσότερο κόσμο στο μαγαζί. Ομως αυτό είναι που θα τον καταστρέψει, καθώς την ίδια στιγμή το super market, το πολυκατάστημα, η αλυσίδα παιχνιδιών της γειτονιάς του και η Amazon θα προσφέρουν τα ίδια ακριβώς βιβλία στο κόστος αγοράς τους, επειδή θα χρησιμοποιήσουν τα bestsellers σαν κράχτη για να πουλήσουν τα υπόλοιπα προϊόντα τους. Πράγματι, στις ΗΠΑ τα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία αντιπροσωπεύουν μόνο το 10% των πωλήσεων βιβλίων, καθώς το 90% γίνεται μέσω super markets, πολυκαταστημάτων, αλυσίδων παιχνιδιών και της Amazon.

2. Είναι άτοπο το επιχείρημα της κ. Γεωργιλή σχετικά με τις εκπτώσεις των εκδοτών προς τους βιβλιοπώλες, καθώς η διαφορά θα συνεχίσει να υπάρχει και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό με την κατάργηση του νόμου της ενιαίας τιμής. Τα super markets, πολυκαταστήματα, αλυσίδες παιχνιδιών και το ηλεκτρονικό εμπόριο θα πιέσουν για ακόμη μεγαλύτερες εκπτώσεις προκειμένου να τις μετακυλίσουν στον καταναλωτή και άρα τα μικρά βιβλιοπωλεία, που δεν θα έχουν την ίδια διαπραγματευτική ικανότητα, θα βρεθούν σε ακόμη χειρότερη θέση.

3. Ο πλουραλισμός στον οποίο αναφέρεται η κ. Γεωργιλή δεν αφορά τον εκδότη, αλλά το βιβλιοπωλείο. Το κέρδος από τα bestsellers είναι αυτό που χρηματοδοτεί τον βιβλιοπώλη να τοποθετήσει στα ράφια του ποίηση, δοκίμιο, ποιοτική λογοτεχνία και άλλες μη ευπώλητες κατηγορίες. Ετσι βρίσκει διέξοδο ο εκδότης των μη ευπώλητων βιβλίων για να πουλήσει την παραγωγή του.

4. Αναφέρεται η κ. Γεωργιλή «στην πλήρη αδυναμία όλης της εκδοτικής αλυσίδας, εκδοτών, βιβλιοπωλών, συγγραφέων, κράτους, να κάνουν οτιδήποτε ουσιαστικό για να αυξήσουν τον αριθμό των αναγνωστών». Ας καταστήσουμε σαφές ότι η ευθύνη για τα χαμηλά ποσοστά ανάγνωσης δεν επιμερίζεται εξίσου σε όλους τους φορείς. Δεν έχουν τα προαναφερόμενα μέρη την ίδια ευθύνη και τον ίδιο ρόλο να επιτελέσουν. Το κράτος με την ανύπαρκτη πολιτική του για το βιβλίο αδιαφορεί για την ίδρυση βιβλιοθηκών, αδιαφορεί για τη λειτουργία αυτών που υπάρχουν, αδιαφορεί για την εκπόνηση και προώθηση προγραμμάτων φιλαναγνωσίας στα σχολεία και στις μικρές ηλικίες. Οι εκδοτικοί οίκοι λαμβάνουν καθημερινά και ικανοποιούν δεκάδες αιτήματα από σχολεία και φορείς σε όλη την Ελλάδα που απευθύνονται σε αυτούς ζητώντας δωρεάν βιβλία. Δηλώνει την αποτυχία της πολιτείας που συνίσταται στο γεγονός ότι δέχεται να την υποκαθιστούν στον ρόλο της οι εκδότες, βασιζόμενοι στην ευαισθησία και τον πατριωτισμό ενός εκάστου εξ αυτών! Είναι δυνατόν να πιστεύει κανείς ότι οι άνθρωποι που δεν έμαθαν να διαβάζουν σε μικρή ηλικία θα μετατραπούν σε βιβλιοφάγους, αν βρεθεί τρόπος να μειωθεί η λιανική τιμή των βιβλίων;

Τέλος, θέτουμε τα εξής ερωτήματα:

α. Είναι άραγε ανόητοι οι κυβερνώντες των Γερμανίας, Γαλλίας, Ολλανδίας, Δανίας, Ιταλίας, Ισπανίας, Ιαπωνίας, Ισραήλ, Μεξικού, Νορβηγίας, Νότιας Κορέας, Αυστρίας, Βελγίου, Ουγγαρίας, Πορτογαλίας, Σλοβενίας, Τουρκίας, που προστατεύουν το βιβλίο στις χώρες τους με νόμο για την ενιαία τιμή;

β. Μήπως η απελευθέρωση των τιμών θα οδηγήσει σε «κατακλυσμό» από αγγλόφωνα bestseller;

γ. Μήπως η κατάργηση του νόμου στην Ελλάδα δίνει πάτημα στους νεοφιλελεύθερους των χωρών της Ευρώπης να «επιτεθούν» στους εθνικούς πολιτισμούς με στόχο να αμβλύνουν τις διαφορές;

Ο εκδοτικός κόσμος, οι πνευματικοί δημιουργοί, οι βιβλιοπώλες και το αναγνωστικό κοινό υπέστησαν πλήγμα με την -ουσιαστική- κατάργηση της ενιαίας τιμής στο βιβλίο. Η Ενωση Ελληνικού Βιβλίου θα συνεχίσει να μάχεται με τη συμπαράσταση των Γερμανών, Γάλλων και άλλων Ευρωπαίων συναδέλφων μας, οι οποίοι συμπαρίστανται με κάθε τρόπο στον αγώνα για την επαναφορά της.

Αθανάσιος Ψυχογιός (πρόεδρος ΕΝΕΛΒΙ), Ιωάννης Κωνστανταρόπουλος, Στέφανος Πατάκης, Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος, Νίκος Καραντζάς