Της Μικέλας Χαρτουλάρη
«Είμαι Νηρηίδα. Ανήκω στη Γαλαξιακή Διαπλανητική Αποστολή. Είμαι ένα είδος συνδέσμου-αγγελιοφόρου στη Γη. Ο δίσκος που βρήκες στην ταράτσα είναι συμπυκνωτής και πομπός ενέργειας. Ηταν μήνυμα και όπλο ταυτόχρονα, που έπρεπε να παραδοθεί σε συγκεκριμένα χέρια».
Αυτά τα παραμύθια στα χείλια ενός κοριτσιού εντυπωσιακής ομορφιάς, που εργάζεται ως μοντέλο με το παράξενο όνομα Σαώ, ακούγονται εξωφρενικά. Μόνο τα ψώνια που ασχολούνται με την εξωγήινη καταγωγή των Ελλήνων, τα UFO, τις παραψυχικές καταστάσεις ή τα σκοτεινά κέντρα χειραγώγησης του κόσμου, λένε τέτοια. Τι να σκεφτεί λοιπόν ένας φοιτητής Αρχαιολογίας που βιοπορίζεται ζωγραφίζοντας ζελατίνες σε ένα ατελιέ κινουμένων σχεδίων; Τι να σκεφτεί όταν ένα μεσημέρι πριν την πρωτοσυναντήσει στην Ακρόπολη, είχε καταγράψει τυχαία με την κάμερά του την απαγωγή, από ενόπλους, εκείνης ακριβώς της γυναίκας που είχε προσπαθήσει να κρύψει τον συγκεκριμένο μεταλλικό δίσκο; Πώς να αντιδράσει όταν είναι ερωτευμένος, και η Σαώ του γνωρίζει μια φωτογράφο, τη Δώρα, που έχει κόλλημα με τους «τόπους δύναμης»;
Αρχαιοελληνική μυθολογία, εβραϊκή παράδοση, επιστημονική φαντασία και ρεαλισμός: ο συνδυασμός τους, με έναν τρόπο που να μη θυμίζει γραφικές θεωρίες συνωμοσίας, ήταν το δύσκολο στοίχημα του σκηνοθέτη Γιώργου Κορδέλλα στο πρώτο του μυθιστόρημα, Σαώ (Γαβριηλίδης). Ενα μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στα τέλη του ’80, συνδέει τον πραγματικό, τον φανταστικό και τον εναλλακτικό κόσμο, κι όμως, μπορεί να διαβαστεί σαν σχόλιο για την Ελλάδα της κρίσης.
Γραμμένο με μαστοριά, με γρήγορη πλοκή και σασπένς που ανανεώνεται διαρκώς, διαθέτει επιπλέον είκοσι σελίδες (!) εγκυκλοπαιδικές σημειώσεις, που λειτουργούν σαν δοκιμιακό επίμετρο για τους δύσπιστους. Οπως δύσπιστος και ακραιφνώς ορθολογιστής υπήρξε στα νιάτα του ο αφηγητής τού Σαώ, ο οποίος αναπλάθει, και αναστοχάζεται από τη σημερινή προοπτική, την αλλόκοτη περιπέτειά του, που διαβάζουμε.
Ωριμος σήμερα 50άρης, ο αφηγητής ζωντανεύει την ηλιόλουστη ατμόσφαιρα των χρόνων της αθωότητας. Τότε είχε περάσει μ’ αυτά τα κορίτσια κάτι μαγικές νύχτες στο ακρωτήρι της Ανάφης, εκεί στον Κάλαμο, τον δεύτερο ψηλότερο βράχο της Μεσογείου (420 μ.), όπου υπάρχει ακόμα το Μοναστήρι της Παναγίας Καλαμιώτισσας στα ερείπια ενός ναού του Απόλλωνα. Ομως ο Κάλαμος είναι δίδυμος με τον μονόλιθο του Γιβραλτάρ (426 μ.), και οι συντεταγμένες τους φτιάχνουν ένα νοητό τρίγωνο με κορυφή τις Αζόρες, στο σημείο όπου υποτίθεται πως βυθίστηκε η μυθική Ατλαντίδα που περιγράφει ο Πλάτωνας στον Κριτία…
Η πραγματικότητα των κοριτσιών διευρύνει την πραγματικότητα του αφηγητή. Το μυθικό Επτάπυλον του Διός και η σημερινή μυστική οργάνωση Εκάεργος, «που πολεμά κάθε ανθελληνική ενέργεια», ο Κατακλυσμός και οι Δίνες, που συνδέουν επτά μυστικά σημεία επικοινωνίας της Γης με τους πλανήτες των Νηρηίδων, ο μακεδονικός Ηλιος και η σχέση μεταξύ Θησείου, Πνύκας, Φιλοπάππου και Ολυμπιείου, οι περίεργες συμπτώσεις α λα φον Ντένικεν και η ενεργειακή Πύλη της Ακρόπολης, απ’ όπου θα «φύγει» η Νηρηίδα, απογειώνουν την πλοκή.
Ουτοπία
Η Σαώ έρχεται έτσι να προστεθεί στην αναδυόμενη κατηγορία των μυθιστορημάτων που επιλέγουν τον τρόπο της επιστημονικής φαντασίας προκειμένου να αναπτύξουν έναν προβληματισμό για τις συνέπειες της κρίσης στην Ελλάδα. Προηγήθηκαν το Κι αν δεν ξημερώσει της Μαρίας Κουγιουμτζή και η Αγρια Ακρόπολη του Νίκου Α. Μάντη (Καστανιώτης 2013,2014). Η Επιστημονική Φαντασία ως όχημα έχει δώσει εξαιρετικά δείγματα πολιτικοκοινωνικής κριτικής, με τα έργα π.χ. των Τζέιμς Τζ. Μπάλαρντ, Φίλιπ Ντικ ή Νόρμαν Σπίνραντ, όμως στην Ελλάδα είναι ακόμα απαξιωμένη. Σ’ αυτό το αρνητικό τοπίο, η Κουγιουμτζή και ο Μάντης εισήγαγαν με τόλμη τις μελλοντολογικές δυστοπικές ιστορίες τους, για να σχολιάσουν τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων που μυρίζει πολιτικο-κοινωνικό ολοκληρωτισμό.
Το ενδιαφέρον με τον Κορδέλλα είναι ότι διαλέγει ως κλειδί όχι τη δυστοπία αλλά την ουτοπία. Αυτήν που αρδεύεται τόσο από το μυθολογικό, φιλοσοφικό και θεοσοφικό όσο και από το ιστορικό παρελθόν. Από την ανέμελη και «χύμα» ζωή του «χώρου» το ’80, η οποία καθόλου δεν έμοιαζε με το life style της γκλαμουριάς ούτε με τις χίπικες γραφικότητες, και η οποία διέθετε μια αισιοδοξία που έχει πια «πετάξει» κι αυτή από το αδιέξοδο σήμερα. Η Σαώ είναι λοιπόν λιγότερο ένα πολιτικό μυθιστόρημα και περισσότερο ένα υπαρξιακό μυθιστόρημα-με-ενέσεις-επιστημονικής-φαντασίας, που γαργαλούν τον αναγνώστη για να κοιτάξει κάτω από την κορυφή του παγόβουνου.
……………………………………………………………..
…και κλειδιά για το σήμερα
Ο Κορδέλλας προικίζει την εξωγήινη Σαώ με αινιγματική γοητεία. Ομως ταυτόχρονα την καθιστά φορέα ενός υπαρξιακού μηνύματος σοφίας, πίστης, ελπίδας και αγάπης που απαντά στη σημερινή απουσία προοπτικών. Η προοπτική που φωτίζει η Σαώ, αντλεί από την εσωτερική δύναμη που κρύβει κάθε άνθρωπος. Βασίζεται στην αθωότητα που «ανοίγει» την αντίληψή του και στην αυτογνωσία και τη νηφαλιότητα που τον θωρακίζουν απέναντι στην πραγματική ή συμβολική βία που υφίσταται, κι απέναντι στη χειραγώγηση ή τον αποπροσανατολισμό των επιθυμιών και της σκέψης του.
Θα μπορούσε να διακρίνει εδώ κανείς τον απόηχο των μυστηρίων της αρχαιότητας, της νεοορθοδοξίας, του ταοϊσμού, της απενοχοποιημένης πρωτοποριακής κουλτούρας κ.ά. αλλά σε καμία περίπτωση της κατευναστικής, υπεραισιόδοξης, αμπελοφιλοσοφίας του Κοέλιο. Αλλωστε, απέναντι στη Σαώ στέκεται ο προσγειωμένος αφηγητής, που μέχρι το τέλος τεστάρει με τη λογική και τα βιώματά του όσα λέγονται και όσα συμβαίνουν.
Ο αφηγητής είναι αυτός που δικαιώνει το τολμηρό εγχείρημα του Κορδέλλα, δίνοντάς του και μια διάσταση πολιτική -με την ευρύτερη έννοια. Είναι ένας χαρακτήρας ανήσυχος και διαθέσιμος, έτοιμος κάθε στιγμή να αλλάξει τη ζωή του, έτοιμος να κοιτάξει πιο μακριά από τον μικρόκοσμό του. Η ιστορία του είναι εντέλει μια έμμεση παραίνεση προς τον ισοπεδωμένο από την κρίση άνθρωπο. Και το γεγονός ότι τον απασχολεί κάτι, πέρα από τις κοινές βεβαιότητες, πέρα από την επιβεβλημένη γνώση, πέρα από την επιφάνεια της πραγματικότητας, είναι το απόσταγμα αυτού του μυθιστορήματος. «Οι αμφιβολίες του και τα ερωτηματικά του», λέει ο Κορδέλλας, «είναι αυτά ακριβώς που τον ωθούν να προχωρήσει».
…………………………………………………………………..
Ο Αργεντινός
Πώς οδηγήθηκε ο Γιώργος Κορδέλλας στη λογοτεχνία; Ηθελε, λέει, να κάνει κάτι δημιουργικό αλλά δεν είχε χρήματα. Σκηνοθέτης των πιο επιτυχημένων σίριαλ του ’90 («Αναστασία», «Απών», «Τζιβαέρι», «Βεντέτα», «Χορεύοντας στη σιωπή» κ.ά.) και μουσικο-θεατρικών παραστάσεων του 2013-14, αναγνωρισμένος στιχουργός, πρώην αντεργκράουντ με κουλτούρα ελληνική και κοσμοπολίτικη, είχε στο συρτάρι του από το 1989 το σενάριο μιας μυστηριώδους ερωτικής ιστορίας. «Ομως ο καταλύτης ήταν ο Σέσαρ Αϊρα». Γνώρισε τον σπουδαίο Αργεντινό συγγραφέα ως σκηνοθέτης για τις «Κεραίες της εποχής μας» και τον άκουσε να λέει: «Γράφω μια σελίδα τη μέρα». Αυτό τον ξεμπλόκαρε, και η κρίση που έδωσε άλλο στόχο στην ιστορία του.
