Το θέατρο του Μολιέρου διάλεξε να παρουσιάσει στο Μέγαρο το εμβληματικό έργο του Ζαν Ανούιγ, που λάτρεψε τόσο την τραγωδία του Σοφοκλή ώστε θέλησε να την «ξαναγράψει» μέσα στο σκοτάδι της γερμανικής κατοχής
Της Νόρας Ράλλη
Είναι ο μεγαλύτερος θεατρικός οργανισμός της Γαλλίας, με έδρα το Παρίσι. Δημιουργήθηκε το 1680, μετά τον θάνατο του Μολιέρου. Η Κομεντί Φρανσέζ, γεννημένη μέσα στον γαλλικό κλασικισμό, έρχεται στην Ελλάδα μετά από 52 χρόνια με ένα έργο-σταθμό για το παγκόσμιο θέατρο: την «Αντιγόνη» του Ζαν Ανούιγ. Η παράσταση ανεβαίνει σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδας στο πλαίσιο του προγράμματος «Ελλάς Γαλλία – Συμμαχία 2014». Η σκηνοθεσία είναι του Μαρκ Πακέν και τους πρωταγωνιστικούς ρόλους κρατούν οι Φρανσουάζ Γκιγιάρ (Αντιγόνη), Μπρουνό Ραφαελί (Κρέων), Βερονίκ Βελά (Παραμάνα), Πιερ Ανσίς (Αίμων).
Ολοι τους παραδέχθηκαν ότι ήδη έχουν μελετήσει το αρχαίο κείμενο του Σοφοκλή, ως μαθητές στο σχολείο. Εξάλλου, η κλασική παράδοση είναι καίριο στοιχείο της γαλλικής κουλτούρας και του εν λόγω θιάσου. Ο Ρακίνας και ο Κορνέιγ ήταν αυτοί που ουσιαστικά ανέπτυξαν την τραγωδία στην ευρωπαϊκή δραματουργία. «Γι' αυτό και είναι μεγάλη η συγκίνηση το να ανεβάζεις αυτό το έργο στην πόλη που γέννησε την ιστορία του!» δήλωσε ο σκηνοθέτης. «Ενα έργο εξαιρετικά ιδιότυπο, που, χωρίς να είναι επαναγραφή της αντίστοιχης αρχαίας τραγωδίας, παρουσιάζει μια δική μας Αντιγόνη. Αναγκαία και πρωτοπόρο. Τολμηρή και διαχρονική. Μην ξεχνάμε ότι ο Ανούιγ το έγραψε το 1944, ενώ η Γαλλία ήταν ακόμη υπό γερμανική κατοχή. Γεννήθηκα το 1968 και όμως το νιώθω δικό μου. Τότε, ανέβηκε σε ένα θέατρο χωρίς ηλεκτρικό, με το φυσικό φως της μέρας, μέσα σε τρομερό κρύο – ο ηθοποιός που ενσάρκωνε τον Κρέοντα φορούσε τρία πανωφόρια για να αντέξει στη σκηνή. Και υπό τον φόβο των Γερμανών κατακτητών. Κι όμως, το θέατρο γέμιζε. Οι θεατές ήθελαν να ταυτιστούν με τη δική τους Αντιγόνη».
Ο Ανούιγ ήταν ακόμη νεαρός σπουδαστής όταν λάτρεψε -διάβαζε και ξαναδιάβαζε– το έργο του Σοφοκλή. «Καρπός αυτού του τού πάθους ήταν πως θέλησε να “ξαναγράψει” την Αντιγόνη και να την ανατρέψει. Είναι συγκινητικό, καθώς ο ίδιος ήταν μάλλον ταυτισμένος με την Αντιγόνη του. Δεν θέλησε ποτέ να υποκύψει στον ντετερμινισμό της ιστορίας, ήθελε να υψώσει ανάστημα, μα και ελπίδα» διευκρίνισε ο Μπρουνό Ραφαελί, ο Κρέων. «Πάντως ο Ανούιγ άφησε ανοιχτή στο κοινό την απόφαση για το ποιος έχει δίκιο, η Αντιγόνη ή ο Κρέων. Εξάλλου, όπως είπε και ο Αλμπέρ Καμί, “η Αντιγόνη έχει δίκιο, αλλά και ο Κρέων δεν έχει άδικο”».
Το εργο ανέβηκε πρώτη φορά στην Κομεντί Φρανσέζ το 1986. «Αναρωτηθήκαμε τι μπορεί να σημαίνει σήμερα η Αντιγόνη. Πόσες θηλυκές ή αρσενικές Αντιγόνες υπάρχουν; Πόσοι θέλουν να πουν ένα “όχι” στη χειραγώγηση του πολιτικού συστήματος», δήλωσε η Φρανσουάζ Γκιγιάρ. «Σκεφτήκαμε τους Αραβες φονταμενταλιστές, το ανελεύθερο καθεστώς Πούτιν, που φυλακίζει τις Pussy Riot και κάθε πολιτικό σύστημα στα όρια του ολοκληρωτισμού. Σε πολλές χώρες ακόμα το “όχι” στο σύστημα σημαίνει θάνατος στην κυριολεξία»
Νεοναζιστικά κόμματα και ακραίες εθνικιστικές εξάρσεις υπάρχουν και στη Γαλλία. «Σε περιοδεία του έργου περάσαμε από δύο πόλεις που το Εθνικό Μέτωπο είχε την πλειοψηφία. Αναρωτηθήκαμε αν θα πρέπει να παίξουμε εκεί. Αποφασίσαμε, όμως, πως δεν μπορούμε να στερήσουμε την Τέχνη από κανέναν. Θα ήταν σαν να τιμωρούσαμε το κοινό», διευκρίνησε η πρωταγωνίστρια. «Το εξαιρετικά επίκαιρο της παράστασης είναι το ερώτημα: Η πολιτική συνιστά μία ακόμα σκέψη ή μήπως απλά ένα επάγγελμα; Το δεύτερο φαίνεται να ισχύει. Σήμερα βιώνουμε το ίδιο με την εποχή του Ανούιγ, την απόγνωση της πολιτικής» είπε ο Πακέν, για να συμφωνήσει και ο Γιώργος Κουρουπός, καλλιτεχνικός διευθυντής του Μεγάρου: «Το αιώνιο κοινωνικό και φιλοσοφικό ερώτημα παραμένει: Ηθος και πολιτική συνταιριάζονται;» Και πρόσθεσε πως είναι ανοιχτός σε μελλοντικές συνεργασίες του Μεγάρου με τον συγκεκριμένο σκηνοθέτη.
* INFO: Σάββατο 26 και Κυριακή 27 Απριλίου, στις 20.00, στο Μέγαρο Μουσικής (Βασ. Σοφίας&Κόκκαλη, 210 72.82.333 – Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη). Με ελληνικούς υπέρτιτλους (σε μετάφραση Μάριου Πλωρίτη)
* Τη Δευτέρα, 28.04, στις 11.30 π.μ., η γενική διευθύντρια της Κομεντί Φρανσέζ, Mιριέλ Μαγέτ-Χολτζ, θα βρίσκεται στο Μέγαρο, δίνοντας διάλεξη.
