Mια αποκαλυπτική έκθεση στο Μορφωτικό Ιδρυμα της Εθνικής Τραπέζης εστιάζει αποκλειστικά στα βιβλία που εικονογράφησε στο Παρίσι το διάστημα 1904-1962. Είναι, φυσικά, μόνο μια πτυχή του πολύπλευρου έργου αυτού που θεωρείται πατέρας της ελληνικής χαρακτικής

Πολυτάλαντος δημιουργός και ανήσυχο πνεύμα, καλλιτέχνης που έζησε στην Ευρώπη το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, ο Δημήτρης Γαλάνης (Αθήνα 1882-Παρίσι 1966), γελοιογράφος, ζωγράφος και χαράκτης (θεωρείται ο πατέρας της ελληνικής χαρακτικής) με μια ιδιαίτερη θέση στην ευρωπαϊκή εικαστική σκηνή του Μεσοπολέμου. Συνδέθηκε με την πρωτοπορία και καλλιτέχνες όπως ο Ντερέν, ο Πικάσο, ο Ντιφί, ο Γκρι, ο Μπρακ και ο Ματίς.

Η έκθεση «Δημήτρης Γαλάνης. Τα εικονογραφημένα βιβλία 1904-1962» εστιάζει στην πλούσια παραγωγή εικονογράφησης κάθε είδους βιβλίου που παρήγαγε κυρίως στη Γαλλία συνεργαζόμενος με διάσημους συγγραφείς και εκδότες. To Μορφωτικό Ιδρυμα της Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ) και η Alpha Bank προχώρησαν σε κοινή έρευνα για το έργο του Δημήτρη Γαλάνη βασισμένα στα εικονογραφημένα βιβλία του που ανήκουν στις συλλογές τους. Επιπλέον, αξιοποίησαν τεκμήρια από το Μουσείο της Μονμάρτρης στο Παρίσι, σε μια πτέρυγα του οποίου στεγαζόταν, από το 1910 έως το 1965, το σπίτι και το εργαστήριό του και σήμερα βρίσκεται όλο το προσωπικό αρχείο του. H έρευνα ξεκίνησε το 2008 στην Αθήνα και το Παρίσι και έως το 2013 είχε ολοκληρωθεί η καταγραφή των 152 τίτλων: λευκώματα, έντυπα, ημερολόγια, ειδικές εκδόσεις που εικονογράφησε το διάστημα 1904-1962.

Η έκθεση παρουσιάζει επιλεκτικά τις εκδόσεις με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον (κυρίως από τις συλλογές των δύο ελληνικών φορέων), ενώ σημαντικό αδημοσίευτο αρχειακό υλικό προέρχεται από το Μουσείο της Μονμάρτρης. Εμπλουτίζεται από έργα ζωγραφικής, σχέδια, χαρακτικά κ.ά., προερχόμενα από ιδιωτικές συλλογές, μουσεία, ιδρύματα κ.λπ.

Κυκλοφόρησε και ο αναλυτικός κατάλογος «Δημήτρης Γαλάνης. Τα εικονογραφημένα βιβλία, 1904-1962» με φωτογραφίες των έργων και εισαγωγικά κείμενα της Ειρήνης Οράτη (για το εικονογραφικό του έργο), του Αγγελου Δρακογιώργου (για το γελοιογραφικό τα πρώτα χρόνια στο Παρίσι) και του Γιώργου Δ. Ματθιόπουλου (για την τέχνη του βιβλίου στην Ευρώπη).

«Ο Δημήτρης Γαλάνης έφτασε στο Παρίσι το 1900 με εμπειρία γελοιογράφου και την πρώτη δεκαετία ασχολήθηκε επαγγελματικά με τον σχεδιασμό γελοιογραφιών σε λαϊκά περιοδικά. Στο τέλος αυτής της δεκαετίας δημιούργησε τα πρώτα του χαρακτικά και έως το 1914 έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις και έχει γνωρίσει καλλιτέχνες της γαλλικής πρωτοπορίας, που τον επηρέασαν ουσιαστικά», γράφει η Ειρήνη Οράτη. Αναφέρεται ιδιαίτερα στη φιλική σχέση του με τον Ανρί Ματίς: «Μοιράζονταν την αγάπη τους για τη μουσική και έπαιζαν μαζί ο Γαλάνης όργανο και ο Ματίς βιολί. Ο Ματίς σχεδίασε το 1914 την προσωπογραφία του Γαλάνη σε οξυγραφία, με τίτλο “D. Galanis paysan”. Γνώρισε επίσης τον Ντερέν, που τον επηρέασε εμφανέστατα στη ζωγραφική του, ενώ είναι πιθανό μέσω του Ντερέν να γνωρίστηκε και με τον Πικάσο. Από πολύ νωρίς οι Γάλλοι καλλιτέχνες αναγνώρισαν την ποιότητα των εκτυπώσεων του Γαλάνη, κάτι που επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι ο Ντεγκά κληροδότησε σε εκείνον την πρέσα του, κατασκευασμένη στο εργαστήριο Boucher τον 17ο αιώνα, για την εκτύπωση χαλκογραφιών…».

Μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, στράφηκε αποκλειστικά στη χαρακτική. Το 1920 παρουσίασε έργα του σε εκθέσεις δίπλα στον Ματίς και τον Μπρακ και τον επόμενο χρόνο μαζί με τους Γκρι, Πικάσο, Ντιφί, Σαγκάλ. Εκτός από τη Γαλλία εξέθεσε σε: Λονδίνο, Βρυξέλλες, Νέα Υόρκη.

Η ζωή του σφραγίστηκε από την απώλεια του μοναχογιού του, Ζαν Σεμπαστιάν Γαλάνη, τον Νοέμβριο του 1940. Μετά την απελευθέρωση της Γαλλίας, το 1945, εκλέχθηκε καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού, έγινε ισόβιο μέλος της γαλλικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών και το 1950 εκλέχθηκε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

*INFO: 7 Μαΐου – 12 Ιουλίου. Πολιτιστικό Κέντρο του ΜΙΕΤ / Μέγαρο Εϋνάρδου, Αγίου Κωνσταντίνου 20. Πληροφορίες: 210-5223101, 210-3234267.

Βασιλική Τζεβελέκου