Της Μαργαρίτας Κουλεντιανού
Η οδός Σόλωνος, στενός και μακρόσυρτος δρόμος στο κέντρο της Αθήνας, φιλοξενεί ως γνωστόν το κτίριο της Νομικής Σχολής και τα ιστορικά νομικά βιβλιοπωλεία. Πήρε το όνομά της από τον Σόλωνα, που πέρασε στην ιστορία επειδή κωδικοποίησε τους νόμους στην Αρχαία Αθήνα. Για τον ίδιο λόγο πέρασαν στην ιστορία πολλοί άλλοι, από τον Χαμουραμπί ώς τον Ιουστινιανό, βασιλιάδες και αυτοκράτορες με μεγάλο επιθετικό και κατακτητικό έργο, που όμως θεωρήθηκαν μεταρρυθμιστές και φιλολαϊκοί, επειδή κωδικοποίησαν τους νόμους, έτσι ώστε ο καθένας να ξέρει τι τον περιμένει όταν βρεθεί σε μια συναλλαγή ή όταν διαπράξει ένα αδίκημα. Γι’ αυτόν ίσως τον λόγο (μεταξύ άλλων) θα περάσει στην ιστορία και η σημερινή κυβέρνηση της Ελλάδας – ως παράδειγμα προς αποφυγήν: για την ανοργάνωτη και τυχαία νομοθέτηση και για τη διασπορά των νόμων, έτσι ώστε κανείς να μην ξέρει τι τον περιμένει αν τα ’φερε η τύχη να ζει σε τόπο που διέπεται από το ελληνικό δίκαιο.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η πολυνομία, ο ωκεανός αντιφατικών νόμων που συνοδεύονται από ακόμη πιο αντιφατικές επεξηγηματικές εγκυκλίους, όπως για παράδειγμα οι πρόσφατοι φορολογικοί νόμοι και οι χιλιάδες εγκύκλιοι που τους ερμηνεύουν. Είναι κυρίως ότι οι διατάξεις εντάσσονται όπου να ’ναι: σε πολυνόμους, προεδρικά διατάγματα, πράξεις νομοθετικού περιεχομένου ή ως τροπολογίες σε άσχετους νόμους. Αυτή η μέθοδος νομοθέτησης από μέρους της κυβέρνησης, που υπαγορεύτηκε κυρίως από λόγους γρήγορης ανταπόκρισης σε εντολές ή επιθυμίες της τρόικας, μπορεί να συνοψιστεί στη φράση που δεν έχει πει κανείς δυνατά, αλλά υπάρχει στο μυαλό όλων: «Να περάσουμε ό,τι προλαβαίνουμε – όσο πιο πολύ στη ζούλα τόσο καλύτερα».
Το ποιοι νόμοι περνάνε, ποιοι δεν περνάνε και ποιοι δεν μαθαίνουμε καν ότι πέρασαν είναι ζήτημα που θα έπρεπε να μας απασχολεί όλους. Πώς όμως να βρούμε άκρη μέσα στον χαμό; Αυτή την εβδομάδα, η κυβέρνηση, με την προσφιλή της τακτική, έφερε μιαν ολόκληρη αναθεώρηση της εκπαιδευτικής πολιτικής ως τροπολογία στο νομοσχέδιο για τις λαϊκές αγορές. Θα έπρεπε το υπουργείο Παιδείας να αναρωτιέται γιατί διεθνείς έρευνες βρίσκουν το εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας τελευταίο στην Ευρώπη και να νομοθετεί με σύνεση και, κυρίως, μετά από συνεννόηση με τους φορείς της εκπαίδευσης. Αντί γι’ αυτό, προτείνει με αλχημείες ένα σύστημα παραχώρησης επαγγελματικών δικαιωμάτων όπως αυτά όσων έχουν πτυχίο με 240 διεθνείς μονάδες και σε αυτούς με 180 μονάδες και σε μερικούς ακόμα από σπόντα. Κι όμως, όλο το πρωί της Πέμπτης, τα ραδιόφωνα, λέξη για την Παιδεία. Ασχολούνταν με το αν έκλαψε ο Μπούκουρας, γιατί τον παρηγόρησαν οι συνάδελφοί του, βουλευτές από άλλα κόμματα, και τι σημαίνει αυτό για τη Δημοκρατία. Τι σημαίνει για τη Δημοκρατία το νομοσχέδιο για την εκχώρηση των παραλιών σε ιδιώτες και επιχειρήσεις και η καταστρατήγηση του δικαιώματος των πολιτών για ελεύθερη πρόσβαση δεν το έθεσε κανείς ως θέμα. Και ίσως δεν θα απασχολούσε κανέναν αν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είχαν διακινήσει την πληροφορία˙ δεν θα είχε οργανωθεί η συλλογή υπογραφών στο Διαδίκτυο ούτε η αντίδραση των πολιτών.
Μπορεί να παίρναμε χαμπάρι την ύπαρξη του νέου νόμου όταν ένα ωραίο καλοκαιρινό πρωί πηγαίναμε στην παραλία κι έπρεπε να πληρώσουμε είσοδο. Ή, ακόμα χειρότερα, αν δεν μπορούσαμε καν να μπούμε στην περιφραγμένη παραλία, στην περίπτωση που η δικαιούχος επιχείρηση έκρινε ότι δεν της κάναμε ως κοινό-στόχος.
Το δύσκολο έργο του μελλοντικού νομοθέτη θα γίνει ακόμα πιο δύσκολο με τον έλεγχο των δικαιωμάτων που θα έχουν παραχθεί από τους αλαλούμ νόμους. Αλλά και με την αναζήτηση των ευθυνών αυτών που τους ψήφισαν – έργο πρωτόγνωρο, που συνιστά ίσως την καλύτερη παρακαταθήκη για το μέλλον.
