11/05/14 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

«Η επανάσταση θα έλθει και θα είναι πλεκτή»

Κατερίνα Σχινά «Καλή και ανάποδη. Ο πολιτισμός του πλεκτού» Κίχλη 2014, σελ. .
     
Pin It

Κατερίνα Σχινά
«Καλή και ανάποδη. Ο πολιτισμός του πλεκτού»
Κίχλη 2014, σελ. 174

 

Της Μαρίας Στασινοπούλου

 

Πλέκουν ανά τους αιώνες ηθοποιοί, πολιτικοί, αθλητές, καλλιτέχνες, στρατιώτες, τραυματίες πολέμου, ψαράδες των ακτών της Μεσογείου, φορτηγατζήδες της Αϊόβα, Σκοτσέζοι και Ιρλανδοί ναυτικοί, Ιάπωνες σαμουράι, Μογγόλοι συνοροφύλακες και φρουροί του Σινικού Τείχους. Αυτή η τέχνη, η πλεκτική, η θεωρούμενη τόσο γυναικεία, έχει ανδρική καταγωγή. Στον Μεσαίωνα έπλεκαν μόνον άνδρες. Δεν μπορεί να φανταστεί κανείς πόσοι ασχολήθηκαν με την πλεκτική∙ από τον μικρό πρίγκιπα Αλεξέι Ρομανόφ μέχρι τον ναύαρχο Νέλσονα και από την Ελινορ Ρούσβελτ μέχρι τον Αλαν Τιούρινγκ, σύντομη ενδεικτική αναφορά.

 

Η πρωτοτυπία είναι το πρώτο χαρακτηριστικό που πιστώνεται στο βιβλίο της Κατερίνας Σχινά∙ ακολουθεί η πολυμερής έρευνα και τα εκφραστικά της ελληνικά και ξεχωρίζει η εξυπνάδα να ασχοληθεί τόσο σοβαρά με ένα θέμα αδιάφορο σε πρώτη ματιά. Η συγγραφέας (γνωστή από την επιτυχημένη δημοσιογραφική της πορεία, την ενδιαφέρουσα τηλεοπτική της παρουσία σε θέματα βιβλίου και τη δόκιμη μεταφραστική της δουλειά) ανασκάπτει με ερευνητική ευσυνειδησία την ειδική βιβλιογραφία, τη λογοτεχνία, τη φιλμογραφία, τη μουσική, την ειδησεογραφία, τα ρεπορτάζ των εφημερίδων, ακόμη και τη φιλοσοφία ή τα μαθηματικά, και συνδυάζοντάς τα με τη δική της μνήμη και τις εμπειρίες της, συνθέτει ένα ελεύθερο δοκίμιο, αντλώντας υλικό, διαχρονικά και συγχρονικά, από τον επιστημονικό και τον λαϊκό λόγο. Αποκαλύπτει έτσι ότι το πλεκτό μπορεί να είναι, εκτός από μέσο χειρωνακτικής απασχόλησης, διασκέδασης και πλήρωσης του άπραγου χρόνου, καλλιτεχνική δημιουργία, όχημα πολιτικής τολμηρής συνθηματολογίας και κοινωνικής διεκδίκησης, φορέας αντιστασιακού μηνύματος, πράξη αντίθεσης στη βιομηχανοποίηση και την ομοιομορφία των πάντων, «διακριτικός υπαινιγμός σχετικά με την έμφυλη ταυτότητα» και άλλα πολλά. Εύγλωττοι οι τίτλοι των κεφαλαίων ή των επιμέρους ενοτήτων της για τη σημασιοδότητή τους. Αναφέρω μερικούς: «Οι βελόνες της εξέγερσης», «Φεμινίστριες, τις βελόνες!», «Μηνύματα αντι-βίας», «Μουσικά πλεκτά».

 

Οκτώ κεφάλαια, έξι παρέμβλητες ιστορίες από τη σχέση της συγγραφέως με το πλεκτό, συν παράρτημα ποιητικόν και βιβλιογραφία απαρτίζουν το βιβλίο. Στο 8ο και τελευταίο κεφάλαιο ολοκληρώνεται η δομή ενός σωστού πλεκτού: Αφού η Σχινά έπλεξε κάθε κομμάτι χωριστά (τη γενεαλογία, την προσωπική σχέση του χειρώνακτα με το πλεκτό, τις ποικίλες εκφάνσεις της πλεκτικής στην ιστορία, την επιστήμη και την τέχνη), κλείνει με τη «Συναρμολόγηση», όπως κάνει ο έμπειρος πλέκτης συνδέοντας τα μέρη ενός πλεκτού. Η συναρμολόγηση αυτή είναι συγχρόνως ομολογία και απολογία για το εγχείρημα της συγγραφής, αλλά και «έκθεση» για την πορεία της δουλειάς της. Πλούσιο εικονογραφικό υλικό στολίζει στην κυριολεξία τη μοναδική (για ακόμη μία φορά) έκδοση της «Κίχλης» τεκμηριώνοντας το σώμα του κειμένου.

 

«Το βιβλίο γράφτηκε στα ελάχιστα κενά του βιοπορισμού, από τον Οκτώβριο του 2010 ώς τον Οκτώβριο του 2012 και θα μπορούσε, ίσως, να χαρακτηριστεί πλεκτική αυτοβιογραφία ή χειρονομία αναγνώρισης προς μια δραστηριότητα φαινομενικά περιορισμένη και στατική, στην ουσία όμως πλούσια, πολύμορφη, ανταποδοτική. Ισως ακόμα, μυθιστόρημα μαθητείας στην υπομονή, ένα σύντομο bildungrosman, όπου η ηρωίδα, γράφουσα και πλέκουσα, διδάσκεται επιτέλους να τελειώνει ό,τι αρχίζει», λέει η ίδια η συγγραφέας σε συνέντευξή της.

 

Ενα βιβλίο αξίζει αν καταφέρει να σε συνεπάρει, να σε εκπλήξει, να κωδικοποιήσει σκέψεις που έχουν περάσει και από το δικό σου μυαλό, να σε διασκεδάσει, να σου προσφέρει γνώσεις. Αξίζει, αν συμβεί κάτι από όλα αυτά∙ υπάρχει όμως πιθανότητα να επιτευχθούν και όλα μαζί, όπως έγινε με την Καλή και ανάποδη της Κατερίνας Σχινά, σε μένα τουλάχιστον. Μέσα από τις δοκιμιακού χαρακτήρα σελίδες της προβάλλει η εικόνα της διανοούμενης γυναίκας (ο τίτλος αποδίδεται συνήθως σε άνδρες), που εντυπωσιάζει με την πολυμάθεια, την κοινωνική της ευαισθησία, τη στιβαρή ματιά. Δεν λείπει το χιούμορ στα συνδετικά μέρη και στα σχόλια με τα οποία συνοδεύει το πρωτογενές υλικό της.