Η πολιτική για το βιβλίο είναι ανύπαρκτη. Η φετινή έκθεση σώθηκε από την αυτοθυσία των εργαζομένων στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Ο κόσμος ήταν λιγότερος, οι ξένοι εκδότες εξαφανισμένοι, οι σημαντικοί Ελληνες σε υποχώρηση, οι πωλήσεις απογοητευτικές. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξαν ενδιαφέρουσες συζητήσεις, συναντήσεις και συγγραφείς, με πρώτους και καλύτερους τους τιμώμενους Ισραηλινούς
Της Παρής Σπίνου Φωτογραφίες: ΜΟΤΙΟΝ ΤΕΑΜ
Oταν το θερμόμετρο δείχνει 25 βαθμούς στη Θεσσαλονίκη είναι καιρός για ποδηλατάδα και… χαλαρά για καφέ στην παραλία – άντε και καμιά προεκλογική συγκέντρωση. Για την 11η Διεθνή Εκθεση Βιβλίου λίγο-πολύ… πέρα βρέχει. Η μειωμένη επισκεψιμότητα, ένδειξη ενός θεσμού σε φθίνουσα πορεία, χαρακτήρισε τη φετινή εκθεση βιβλίου, που έκλεισε χθες τις πύλες της (8-11/5) στη Helexpo. Θα τη χαρακτηρίζαμε μισογεμάτη ή μεισοάδεια, εξαρτάται πώς βλέπει κανείς το ποτήρι.
Οι ξένες συμμετοχές εκδοτών συρρικνώθηκαν (γύρω στις 30). Tα περίπτερα των δικών μας μεγάλων εκδοτικών οίκων όλο και μικραίνουν. Aκόμα και τα εγκαίνια ήταν υποτονικά. Λιγοστή η κίνηση στα σταντ που έδωσαν το πανόραμα της σύγχρονης βιβλιοπαραγωγής, οι δε πωλήσεις απογοητευτικές – γεγονός που προκάλεσε γκρίνια και απαισιοδοξία στους εκδότες.
Εν γένει ο κόσμος προτίμησε να κάνει τη βόλτα του, να χαζέψει και κυρίως να συναντήσει τους συγγραφείς από κοντά, ιδιαίτερα τους πιο δημοφιλείς (Αύγουστος Κορτώ, Σώτη Τριανταφύλλου, Λένα Διβάνη, Χρήστος Χωμενίδης, Σοφία Νικολαΐδου, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Χάρης Βλαβιανός, Νίκος Δαββέτας, Δημήτρης Σωτάκης κ.ά.) σε μια πλειάδα από παρουσιάσεις νέων βιβλίων και θεματικών εκδηλώσεων. Μέσα σε τέσσερις ημέρες η Θεσσαλονίκη είδε τις βιβλιοπαρουσιάσεις τεσσάρων μηνών.
Η φετινή διοργάνωση άνετα θα έμπαινε στο ρεκόρ Γκίνες καθώς όλα ετοιμάστηκαν μόλις εντός 40 ημερών, χάρη στην υπεράνθρωπη προσπάθεια των εργαζομένων στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (πλέον απορροφήθηκε από το Ιδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού) που έδωσαν ένα αξιοπρεπές και καλοκουρδισμένο αποτέλεσμα. Η χωροθέτηση των περιπτέρων έκανε άνετη την περιήγηση, ενώ και εξωτερικά η ΔΕΒΘ με πανό, σημαιάκια, φρεσκοβαμμένα παρτέρια, υπαίθρια καφενεία δημιούργησε φιλικό περιβάλλον. Μάλιστα, με την παρακείμενη έκθεση λουλουδιών αποτέλεσαν συγκοινωνούντα δοχεία.
Τιμώμενη χώρα φέτος το Ισραήλ εντυπωσίασε με ένα λιτά δυναμικό περίπτερο -σχεδιασμένο, έπειτα από διαγωνισμό, από τον αρχιτέκτονα Γιώργο Πανίτσο- με το άστρο του Δαβίδ στο δάπεδο και στις προθήκες βιβλία Ισραηλινών λογοτεχνών, που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά. Φωτογραφίες από επιβλητικά τοπία, μνημεία και παραλίες έδειχναν πως το Ισραήλ μπορεί να είναι και ελκυστικός ταξιδιωτικός προορισμός. Οι εκδηλώσεις προέταξαν τη νεότερη γενιά των συγγραφέων με πρωταγωνιστές τους Ετγκαρ Κέρετ, Φάνια Οζ-Ζάλτζμπεργκερ, Τσρούγια Σάλεβ και μια θεματική πέρα από τις μνήμες του Ολοκαυτώματος.
Πολύ επίκαιρος και ο κεντρικός θεματικός άξονας της έκθεσης «Ευρώπη: Ταυτότητα και Ετερότητα» συγκέντρωσε σημαντικούς πανεπιστημιακούς, αρθρογράφους (Ανδρέας Τάκης, Γιάννης Σταυρακάκης, Νικόλας Σεβαστάκης, Γιώργος Κασταμπέκης, Ανδρέας Πανταζόπουλος κ.ά.) και ζωηρές συζητήσεις περί ευρωπαϊστών, ευρωσκεπτικιστών και… ευρωεκλογών.
Η ΔΕΒΘ είχε λίγο απ’ όλα, για κοινό και επαγγελματίες. Το διευρυμένο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης της Εταιρείας Συγγραφέων και ποιητικά αναλόγια, συμπόσιο μεταφραστών και νεοελληνιστών με διακεκριμένους προσκεκλημένους (Ντ. Κόνολι, Μ. Βόλκοβιτς κ.ά.), ημερίδα για τις βιβλιοθήκες, φεστιβάλ κόμικς, παιδική γωνία που γέμισε με σχολικές τάξεις και οικογένειες. Ωστόσο, φαίνεται πως δεν έχει ξεκάθαρο στόχο και προσανατολισμό για το μέλλον. Εάν υπάρξει και του χρόνου, αφού δίνεται αγώνας να μη χαθούν οι προθεσμίες του ΕΣΠΑ 2015-2020.
Εκτός όμως από χρηματοδότηση η έκθεση πρέπει να προσδιορίσει την ταυτότητά της (διεθνής, μεσογειακή ή τοπική, εμπορική ή πολιτιστική, για το κοινό ή τους επαγγελματίες;) και να ενεργοποιήσει περισσότερο την πόλη και τους πολιτιστικούς και εκπαιδευτικούς φορείς – σχολεία, μουσεία, πανεπιστήμιο, βιβλιοθήκες κ.λπ. Γιατί είναι ένας θεσμός αναγκαίος για τη Θεσσαλονίκη, ενώ τα προβλήματα που αντιμετωπίζει δεν απορρέουν μόνο από την κρίση, αλλά και από την (ανύπαρκτη) πολιτική για το βιβλίο.
…………………………………………………………………
Υποσχέσεις, γιορτές και Ελληνες σταρ
* Στα εγκαίνια, ο Γιάννης Μπουτάρης δεσμεύτηκε πως αν ξαναείναι δήμαρχος θα στηρίξει τη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης. Επίσης θα δημιουργήσει νέες σχολικές βιβλιοθήκες και θα υποστηρίξει τις υπάρχουσες, προκειμένου «τα παιδιά να δίνουν για τα βιβλία έστω και το 1/10 του χρόνου που ξοδεύουν για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια».
* Με μουσική από δεξιοτέχνη πνευστών και παραδοσιακά τραγούδια και χορούς από τα χαριτωμένα παιδάκια του Δημοτικού Εβραϊκού Σχολείου Θεσσαλονίκης υποδέχτηκε τον κόσμο στο περίπτερό του το Ισραήλ, την Παρασκευή. Δεν έλειψαν επίσης και τα εδέσματα. «Shabbat Shalom» (Σάββατο με ειρήνη) ευχήθηκε ο πρέσβης του Ισραήλ στην Αθήνα, Αϊερ Μέκελ, τονίζοντας ότι αυτή είναι η πιο δυνατή πολιτιστική παρουσία του Ισραήλ στη Θεσσαλονίκη, ενώ οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών βρίσκονται στην πιο καλή τους φάση.
* Συγκινητική η παρουσίαση του βιβλίου «Οι 7 νάνοι του Αουσβιτς» των Γ. Κορέν και Ε. Νεγκέβ (εκδ. Πηγή), συνοδεύτηκε από προβολή συνέντευξης της Πέρλα Οβιτς, η οποία μαζί με την εξαμελή οικογένειά της νάνων, έγινε πειραματόζωο του Μένγκελε. «Η καρδιά κλαίει, αλλά τα χείλη χαμογελούν», ήταν το μήνυμά της από αυτή την τραγωδία.
*Τον ιδανικό μεταφραστή σκιαγράφησαν οι επαγγελματίες: αυτός που γνωρίζει άριστα την ελληνική γλώσσα, ενώ παράλληλα διαθέτει και λογοτεχνικό ταλέντο. Σήμερα, η οικονομική κρίση αλλά και η πολιτική επηρεάζουν και αυτόν τον κλάδο, ενώ οι μεταφραστές αναλαμβάνουν πολλαπλούς ρόλους: ψάχνουν για προγράμματα ενίσχυσης μεταφράσεων, αναλαμβάνουν δημόσιες σχέσεις, προωθούν τα βιβλία με εκδηλώσεις.
*Το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης διανθίστηκε με απαγγελίες, μουσικές και τραγούδια, που συνεχίστηκαν μέχρι αργά το βράδυ και στον εξωτερικό χώρο της έκθεσης, ρομαντικά, κάτω από το φεγγάρι.
*«Σταρ» του νεανικού κοινού αναδείχτηκε ο Αύγουστος Κορτώ ο οποίος δεν προλάβαινε να υπογράφει «Το βιβλίο της Κατερίνας». Οι παρουσιάσεις δύο ακόμα βιβλίων του Πατάκη όπου πρωταγωνιστούν οι μητέρες των συγγραφέων, «Νίκη» του Χρήστου Χωμενίδη και «Το αίμα νερό. Μυθιστόρημα σε 45 πράξεις» του Χάρη Βλαβιανού, προσέλκυσαν ιδιαίτερα τον κόσμο.
* Οι περισσότεροι παπάδες που είδαμε σε έκθεση. Μεγάλο σε έκταση το περίπτερο «Εν πλω» με θρησκευτικά βιβλία, πάντα ήταν γεμάτο από κληρικούς.
*Σημείο των καιρών: Οι εκδόσεις «Γράφημα» διαφήμιζαν «Ενοικίασε ένα βιβλίο», για μία εβδομάδα, προς 1 ευρώ!
