Τελικά η θεατρική περιοδεία της πρώτης κρατικής σκηνής μας με πολεμικό πλοίο σε νησιά της άγονης γραμμής πέτυχε. Πολύς κόσμος επιβιβαζόταν σε κάθε σταθμό για να δει τα Απομνημονεύματα του στρατηγού σε θεατρική μορφή. Και ήταν ωραία όσο και δύσκολη εμπειρία για όλους: ηθοποιούς, τεχνικούς και ναύτες
Της Εφης Μαρίνου
Είναι χρόνια τώρα που σχεδόν κάθε τόπος συνιστά εν δυνάμει και χώρο θεατρικής παράστασης. Εχουμε δει έργα σε απίθανα μέρη, μέσα σε ιδιαίτερες συνθήκες οι οποίες συμπράττουν στην εικαστική άποψη της θεατρικής πράξης. Το Εθνικό Θέατρο τώρα τολμά προωθώντας μια πρωτότυπη και δημιουργική ιδέα, που το αποτέλεσμα δείχνει ότι μπορεί να λειτουργήσει και στο μέλλον.
Η παραγωγή «Ενας Ελληνας – Απομνημονεύματα Μακρυγιάννη», ενταγμένη στο πρόγραμμα Εαρινών Στάσεων Κλιμακίου Περιοδείας 2014, παρουσιάζεται μεταξύ ξηράς και θάλασσας μέσα σ’ ένα πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού… Η θεατρική περιοδεία άγονης γραμμής ξεκίνησε από την Ικαρία στις 30 Απριλίου και συνεχίστηκε στην Πάτμο, στη Λέρο, στην Αστυπάλαια, τη Νίσυρο, την Τήλο, την Κάρπαθο, για να καταλήξει αύριο βράδυ στην Κάσο.
Η σκηνή, τα καμαρίνια και οι θέσεις των θεατών χώρεσαν με άνεση στο μεγάλο κατάστρωμα του αρματαγωγού «Ρόδος». Τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη ταξίδεψαν όπως τους άρμοζαν… Ο «πολεμικός» θίασος του στρατηγού Μακρυγιάννη ανάμεσα σε σύγχρονους καπεταναίους και αγωνιστές… Από το 1821 στο 2014. Αλλοι με φουστανέλες κι άλλοι με μπελαμάνες και κολαρίνα. Μέσα σ’ ένα αρματαγωγό που η αποστολή του είναι -μακριά από μας- να μεταφέρει βαρέα οχήματα για κατάληψη ή ανακατάληψη ακτών.
Οσο κι αν ακούγεται παράδοξο να εισβάλλει η ειρηνόφιλη τέχνη μέσα σε μια πολεμική μηχανή, η θεατρική συνθήκη λειτούργησε στο εξωτικό τοπίο. Αλλωστε το θέμα της παράστασης βοηθούσε. Τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη μιλούν για έναν πόλεμο ανηλεή, διαρκή, που όταν έρχεται η περιπόθητη ελευθερία δεν αρκεί για να αποτρέψει τον εμφύλιο. Εναν πόλεμο που συνεχίζεται ακόμα και τότε που ο εχθρός δεν ήταν πια ο κατακτητής Οθωμανός, αλλά ο δυτικός, ο Ευρωπαίος, ο πολιτισμένος. Κι όσο ο Μακρυγιάννης μιλάει για «διαίρεση» και «διχόνοια» των Ελλήνων, τόσο υπογραμμίζει το δυνατό DNA μας…
Στο λιμάνι Πηγάδια της Καρπάθου ο κόσμος περίμενε να… επιβιβαστεί για να δει την παράσταση. Δεν ήταν και το ευκολότερο πράγμα να περπατήσεις πάνω στους καταπέλτες ενός αρματαγωγού. Και δεν ήταν μόνο οι άνθρωποι του Εθνικού θεάτρου, αλλά και οι ναύτες που βοηθούσαν σε ό,τι χρειαζόταν το κοινό. Παρακολουθήσαμε την παράσταση μέσα σ’ ένα «θέατρο» γεμάτο.
Μια εξέδρα είχε στηθεί στη μέση του χώρου, σχάρες φώτων τοποθετήθηκαν στην οροφή, ένα τραπέζι, μερικές καρέκλες, μικροαντικείμενα και μαριονέτες που θα ζωντάνευαν την αφήγηση του κειμένου. Το ημερολόγιο του Μακρυγιάννη ξεδιπλώνεται από τα παιδικά του χρόνια, την είσοδό του στον αγώνα του 1821, τη συμμετοχή του στην περίφημη μάχη των Μύλων εναντίον του Ιμπραήμ Πασά, τη μάχη στο Σερπετζέ της Αθήνας (Ωδείο Ηρώδου Αττικού), τον διορισμό του από τον Καποδίστρια ως αρχηγού της εκτελεστικής δύναμης στην Πελοπόννησο μέχρι τον ανένδοτο αγώνα που έδωσε για παραχώρηση Συντάγματος από τον Οθωνα. Πρωτοστατώντας στην επανάσταση της 3ης Σεπτέμβρη 1843, κατηγορήθηκε ως συνωμότης κατά του βασιλιά, δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο. Ο Μακρυγιάννης δεν εκτελέστηκε, αλλά τα τραύματα, οι κακουχίες και οι σκληρές συνθήκες φυλάκισής του τον οδήγησαν στον θάνατο τον Απρίλιο του 1864 σ’ ένα σπίτι κοντά στους στύλους του Ολυμπίου Διός, στη συνοικία που σήμερα φέρει το όνομά του: Μακρυγιάννη.
Ο Σωτήρης Χατζάκης λέει ότι χρόνια τώρα -από τότε που ήταν διευθυντής στο ΚΘΒΕ- κυνηγάει το υπουργείο Εθνικής Αμυνας να συμπράξει στο συγκεκριμένο πρόγραμμα. Και εξηγεί γιατί: «Το Εθνικό Θέατρο, από την ιδρυτική του διακήρυξη και τον καταστατικό του χάρτη, ορίζεται ως θέατρο όχι μόνο της Αθήνας αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας. Στο πλαίσιο αυτής της υποχρέωσης ιδρύθηκε το κλιμάκιο περιοδείας του Εθνικού, το οποίο αφορά τους χειμερινούς μήνες και την άνοιξη και απευθύνεται σε ομάδες πληθυσμού της περιφέρειας που δεν έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στις παραστάσεις του. Η πρώτη περιοδεία πραγματώθηκε σε συνεργασία με το υπουργείο Αμυνας και το Πολεμικό Ναυτικό. Το όλο εγχείρημα στοχεύει στην ψυχαγωγία αλλά και στην παρηγορητική παρουσία μας σε πολίτες απομακρυσμένων περιοχών της χώρας. Το ζητούμενο είναι η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και σε αυτό είναι αυτονόητη η προτεραιότητα του πολιτισμού και ιδιαίτερα του θεάτρου».
Μετά την ξηρά και τη θάλασσα, σειρά έχουν οι αιθέρες. Γιατί όχι μια παράσταση μέσα στη βολική καμπίνα ενός μεταγωγικού αεροσκάφους C130;
*INFO: Το ΕΘνικό Θέατρο/Κλιμάκιο Περιοδείας: Κάσος/Αρματαγωγό «Ρόδος». «Ενας Ελληνας-Απομνημονεύματα Μακρυγιάννη». Δραματουργική επεξεργασία: Χρήστος Μαρσέλλος, Περικλής Μουστάκης, Ντίνα Σταματοπούλου. Σύλληψη-σκηνοθεσία: Περικλής Μουστάκης. Σκηνικό-κοστούμια: Στέλλα Ρότσιου. Φωτισμοί: Βασίλης Παπακωνσταντίνου. Μουσική διδασκαλία: Παναγιώτης Τσεβάς. Μουσική επιλογή: Ντίνα Σταματοπούλου. Μαριονέτες: Θανάσης Γκότσης. Παίζουν Ελένη Γαρυφαλλή, Περικλής Μουστάκης, Γιάννης Μπόγρης, Τάνια Παλαιολόγου, Σήφης Πολυζωίδης.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Ημερολόγιο καταστρώματος: πειθαρχία, εγρήγορση και μέτρα ασφαλείας
Τα ταξίδια της παράστασης δεν ήταν πάντα εύκολα, όπως μας είπαν. Επρεπε να υπολογιστεί ο καιρός, η ακαταλληλότητα κάποιων λιμανιών, η άφιξη των πλοίων της γραμμής το βράδυ σε σχέση με την ώρα έναρξης της παράστασης, για να μη δημιουργηθεί πρόβλημα συγκατοίκησης στο λιμάνι. Ακόμα και η φουρτούνα… Τα ταξίδια ήταν εμπειρία εκατέρωθεν. Τόσο για το συνεργείο του Εθνικού Θεάτρου -14 συνολικά άτομα- το οποίο διέμενε στο πλοίο όσο και για το πλήρωμα του «Ρόδος».
Το καρέ των αξιωματικών φιλοξενούσε τώρα μη ένστολους επισκέπτες, ο μάγειρας παραχωρούσε την κουζίνα του σε κάποια ηθοποιό για να φτιάξει μηλόπιτα. Η στρατιωτική εγρήγορση στο πλοίο δεν διαταράχτηκε, λένε οι «εισβολείς». «Η καθημερινότητα είχε την αναμενόμενη πειθαρχία, είδαμε μέχρι και ασκήσεις ετοιμότητας. Γύρω μας κυκλοφορούσαν ναύτες οι οποίοι φάνταζαν τόσοι ίδιοι, που όταν τους βλέπαμε μετά στα λιμάνια ήταν δύσκολο να τους αναγνωρίσουμε. Και φυσικά δεν βγαίναμε και μπαίναμε στο πλοίο όποτε θέλαμε, υπήρχε έλεγχος και μέτρα ασφαλείας. Αλλά ήταν πραγματικά μια σπουδαία εμπειρία για όλους».
Ο πλοίαρχος του αρματαγωγού «Ρόδος», που τυχαίνει να φέρει το καλλιτεχνικό όνομα… Νίκος Φώσκολος, προλογίζει κάθε φορά την παράσταση. Και απ’ ό,τι μας λένε την ξαναβλέπει… Η σκηνοθέτις Πηγή Δημητρακοπούλου ακολουθεί την περιοδεία συγκεντρώνοντας υλικό για ντοκιμαντέρ.
