Πέντε χρόνια μετά τη «Στρέλλα», ο Πάνος Χ. Κούτρας επιστρέφει με μια εκρηκτική ταινία για τον ρατσισμό, την αναζήτηση της ταυτότητας και τη δυνατότητα να αρπάξεις τη ζωή και να τη διαμορφώσεις όπως σου ταιριάζει

Αποστολή Της Λήδας Γαλανού

Την περιμέναμε μέρες την επίσημη πρεμιέρα του «Xenia» στο Φεστιβάλ Κανών: ό,τι περιμένεις με ανυπομονησία, συνήθως σε απογοητεύει. Το «Xenia» ήταν εξαίρεση. Το νέο φιλμ του Πάνου Χ. Κούτρα, πέντε χρόνια μετά τη «Στρέλλα», είναι ίδιο, όπως κάθε έργο ενός σκηνοθέτη με έντονη προσωπική σφραγίδα και διαφορετικό, όπως κάθε νέο ταξίδι ενός ανθρώπου που σκέφτεται κι εξελίσσεται όσο ο κόσμος γύρω του αλλάζει.

Το «Xenia» είναι η ιστορία του Οδυσσέα και του Ντάνυ, δυο έφηβων αδελφιών που έχουν γεννηθεί και ζουν στην Ελλάδα, από Αλβανίδα μητέρα κι έναν Ελληνα πατέρα που εξαφανίστηκε από το τοπίο το συντομότερο δυνατόν. Αυτόν τον πατέρα αποφασίζουν ν’ αναζητήσουν οι δυο ήρωες, διασχίζοντας την Ελλάδα από την Αθήνα ώς τη Θεσσαλονίκη, ρουφώντας τη ζωή, αντιδρώντας στα εμπόδια, συνεχίζοντας με ορμή, αποφασιστικότητα και τη χαρακτηριστική ελαφρότητα της νιότης.

Το «Xenia» δεν είναι μια ταινία για τον ρατσισμό ή για την αφιλόξενη σύγχρονη Ελλάδα, ή για την αναζήτηση της ταυτότητας, της κοινότητας, της «οικογένειας». Είναι όλα αυτά μαζί και, κυρίως, μια ταινία που παγιδεύει τη μαγεία τού να είσαι πολύ νέος, να έχεις τη δυνατότητα να αρπάξεις τη ζωή και να τη διαμορφώσεις όπως σου ταιριάζει. Οι δυο πρωταγωνιστές του φιλμ, ο Νίκος Γκέλια κι ο Κώστας Νικούλι, κι οι δύο στο κινηματογραφικό τους ντεμπούτο, απογειώνουν με τόλμη την κάθε σκηνή τους, ο πρώτος με την ευαισθησία και την ακτινοβολία του ζεν πρεμιέ, ο δεύτερος με έναν μαγνητισμό κι ένα παιχνιδιάρικο appeal σχεδόν ηλεκτρικό.

Οι σταθερές παράμετροι των ταινιών του Κούτρα βρίσκονται και εδώ, το στοιχείο του φανταστικού, η εκρηκτικότητα, η πληθωρικότητα, οι προσωπικές εμμονές –την τιμητική της τώρα έχει η υπέροχη Πάττυ Πράβο– το απλόχερο μελόδραμα, οι εκπλήξεις του χιούμορ που ρίχνει κάθε άμυνα. Και, ταυτόχρονα, με βοήθεια την εκπληκτική φωτογραφία της Ελέν Λουβάρ και του Σίμου Σαρκετζή και τη μουσική του Delaney Blue, η ταινία έχει ζεστασιά, φροντίδα στην κάθε σκηνή της, μεγαλείο που φεύγει κι επανέρχεται σταθερά σε όλη της τη διάρκεια, ώστε να κρατά τον θεατή σε μια συνεχή κατάσταση συναισθηματικής φόρτισης. Κάτω από την εικόνα και τους ήχους της, τις ερμηνείες και το σενάριό της, γραμμένο από τον σκηνοθέτη και τον Παναγιώτη Ευαγγελίδη, αναδύονται κι άλλα, πιο τρομακτικά: η σκληρότητα της σημερινής Ελλάδας, η απόρριψη των βασικών αρχών της ηθικής, η παράνοια μιας χώρας –ενός κόσμου;- που τολμά να εμποδίζει τους νέους ανθρώπους να διεκδικήσουν αυτό που ονειρεύονται. Αλλά η απάντηση βρίσκεται μέσα στην ίδια την ταινία, σ’ ένα εγκαταλελειμμένο «Ξενία», παλιό σύμβολο ομορφιάς και ανάπτυξης, εκεί όπου οι δυο ήρωες θ’ αποχαιρετήσουν ένα κομμάτι από την αθωότητά τους, χωρίς στιγμή να μειώσουν τον ενθουσιασμό και τη δύναμή τους, κινηματογραφική και υπαρξιακή.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

*Ενα φιλί από τον πρόεδρο των Κανών Ζιλ Ζακόμπ στο μάγουλο της Ιρανής ηθοποιού Λεϊλά Χατάμι, μέλους της Κριτικής Επιτροπής, στην πρεμιέρα του φεστιβάλ, άναψε τα αίματα των μουλάδων, αφού οι γυναίκες της χώρας έπειτα από την επανάσταση του 1979 δεν επιτρέπεται να αγγίζουν άνδρα εκτός της οικογένειάς τους. Η φωτογραφία του φιλιού έφτασε στην Τεχεράνη και ο υφυπουργός Πολιτισμού Χοσεΐν Νουσχαμπαντί κατακεραύνωσε τη Λεϊλά, που έγινε διάσημη από την ταινία του Ασγκάρ Φαραντί «Ενας χωρισμός», Οσκαρ ξένης ταινίας 2012. «H Ιρανή, ακόμα κι αν είναι καλλιτέχνις, είναι το σύμβολο της παρθενικότητας και της αθωότητας. Αυτή η απρεπής συμπεριφορά στις Κάνες δεν ταιριάζει στα θρησκευτικά ήθη μας», είπε. Με τη σειρά του ο Ζιλ Ζακόμπ απάντησε μέσω twitter. Είπε ότι το φιλί στο μάγουλο είναι «κοινή συνήθεια στη Δύση» και ότι γι' αυτόν εκείνη τη στιγμή η Λεϊλά αντιπροσώπευε «όλο το ιρανικό σινεμά, μετά ξανάγινε πάλι ο εαυτός της».

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

«Ταλέντο, δουλειά και αυταπάρνηση κάνουν την κρίση σκόνη»

Ο Πάνος Χ. Κούτρας, ο Κώστας Νικούλι και ο Νίκος Γκέλια, δύο Ελληνες αλβανικής καταγωγής, μας μίλησαν για το δικό τους «Xenia», λιγότερο κινηματογραφικά και περισσότερο πολιτικά και υπαρξιακά

Φυσικά η κουβέντα κινήθηκε γύρω από το ζήτημα της ταυτότητας. «Την ταυτότητά σου την προσδιορίζει η σχέση με τους ανθρώπους που έχεις δίπλα σου, γιατί μόνος σου δεν μπορείς να υπάρξεις, δεν γίνεται» λέει ο Κώστας Νικούλι. «Είναι ο φόβος κάθε ανθρώπου να είναι μόνος του. Και με τους ανθρώπους που θα επικοινωνήσεις, θα πάτε μαζί δυο βήματα μπροστά. Η ταυτότητά μας είμαστε εμείς, δεν είναι ένα χαρτί».

Ο Νίκος Γκέλια προσθέτει: «Αυτό που σε καθορίζει, ουσιαστικά, είσαι εσύ και οι επιλογές σου και οι άνθρωποι που επιλέγεις να είναι δίπλα σου. Γιατί ακόμη και να γεννηθείς με κάποια συγκεκριμένη ταυτότητα, είναι πάντα στην επιλογή σου αν αυτό θα το ακολουθήσεις ή όχι, αν θα δημιουργήσεις κάτι δικό σου ή όχι. Νομίζω ότι το κάθε κράτος έχει την τάση και την ανάγκη να δίνει μια συγκεκριμένη ταυτότητα στους ανθρώπους, να καθορίζει καλούς, κακούς, για να μπορεί να ελέγχει τα πράγματα, κάτι που είναι πολύ φυσιολογικό. Αλλά νομίζω ότι ο άνθρωπος αυτό μπορεί να το υπερβεί».

Κι ο Κούτρας υπερθεματίζει: «Η ταυτότητα είναι το ψάξιμο το προσωπικό, του κάθε ανθρώπου, να βρει τη δική του αλήθεια. Και, βρίσκοντας τη δική του αλήθεια, να ορίσει την ταυτότητά του. Και σ’ αυτό είμαι απόλυτα κάθετος. Πιστεύω ότι θα έπρεπε, στη ζωή, όλα να τον βοηθούν ώστε μόλις αποφασίσει ότι θέλει να είναι αυτό, να μην έχει πρόβλημα τουλάχιστον από ηλίθιους θεσμούς ή αναχρονιστικές ιδέες. Για παράδειγμα, από τη στιγμή που αυτά τα παιδιά θέλουν να λέγονται Ελληνες, δεν υπάρχει κανένας λόγος και κανένας δεν έχει δικαίωμα να τους το στερεί. Από τη στιγμή που κάποια γυναίκα θέλει να πει ότι είναι άντρας ή ότι είναι γυναίκα με πέος, δεν πρέπει να υπάρχει κανένας που να μπορεί να του το απαγορεύσει. Αυτό το πιστεύω βαθιά και το υπερασπίζομαι».

Σε μια χώρα, ωστόσο, που τουλάχιστον τώρα, στη διαδρομή συναντάς περισσότερα εμπόδια παρά ανοιχτές πόρτες, τι κάνεις για να διεκδικήσεις τα όνειρά σου; «Αρκεί να το θες, τίποτε άλλο», λέει ο Νικούλι. «Αν είσαι καθαρός μέσα στον εαυτό σου και ξέρεις τι θέλεις, ασυνείδητα τα πόδια σου θα περπατήσουν προς τα εκεί. Θ’ ακολουθήσεις αυτόν τον δρόμο, αρκεί να το θέλεις μέσα σου». Για τον Γκέλια, «πρέπει να έχεις τουλάχιστον κάποιες ανησυχίες μέσα σου, να μη σου αρκεί εκεί όπου βρίσκεσαι, να έχεις κάποιο στόχο να επιτύχεις. Αυτό είναι. Ο τρόπος είναι να σηκωθείς πάνω αν πέσεις».

Ο Κούτρας μιλά για τους δύο ηθοποιούς του συγκινητικά: «Οι πρωταγωνιστές μου ήταν για μένα ένα μάθημα ζωής. Αυτά τα δύο παιδιά μ’ έκαναν να καταλάβω, μ’ έναν μεταφυσικό, λίγο ’70s τρόπο, γιατί έκανα αυτή την ταινία. Γιατί μου έδειξαν με τη μεγαλοσύνη του χαρακτήρα τους και του ταλέντου τους και οι δύο –και το λέω χωρίς καμιά διάθεση υπερβολής– ότι, ενώ νόμιζα πως έκανα μια ταινία για να αποχαιρετήσω την εφηβεία, τελικά αξίζει να έχω κουράγιο για το επόμενο μισό της ζωής μου. Είναι δύο παιδιά τα οποία μέσα στην κρίση και μέσα σ’ όλο αυτό που συμβαίνει, εκείνοι δεν έζησαν ποτέ κάτι άλλο, η ζωή τους είναι η κρίση. Και σου λένε, εμείς αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να ονειρευτούμε και να δουλέψουμε και να πάμε μπροστά. Και κατάλαβα ότι αυτό έκαναν σε όλη την ταινία, δούλεψαν με αυταπάρνηση, από το πρωί μέχρι το βράδυ, με μια τεράστια κατάθεση ταλέντου, απίστευτη, και με μια χαρά για τη ζωή που έκαναν την κρίση και όλη τη μιζέρια σκόνη. Και ξαφνικά συνειδητοποίησα εγώ που κλαίγομαι ότι, ΟΚ, μπορείς και να δεις μπροστά, να δεις πώς θα το παλέψεις. Πολεμώντας, αντιδρώντας και προχωρώντας».