Tης Βένας Γεωργακοπούλου
● 14 Μαΐου: Εξι Μαροκινοί καταδικάζονται σε ποινή φυλάκισης από ένα έως τρία χρόνια για «ομοφυλοφιλία», «παρότρυνση σε ομοφυλοφιλία» και «μέθη σε δημόσιο χώρο». Συνελήφθησαν μετά από καταγγελία του πατέρα ενός από αυτούς. Κατηγορούσε τους άλλους πέντε ότι παρέσυραν τον γιο του σε «ανώμαλη συμπεριφορά». Στο Μαρόκο, το άρθρο 489 του ποινικού κώδικα τιμωρεί κάθε σεξουαλική πράξη μεταξύ προσώπων του ιδίου φύλου με ποινή φυλάκισης μέχρι τρία χρόνια.
● 24 Μαΐου, 8.15 μ.μ. στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος: Προβάλλεται στο πλαίσιο του Outview Film Festival, του ελληνικού queer φεστιβάλ, το ντοκιμαντέρ του 34χρονου Ολλανδού Κρις Μπελόνι με τίτλο «I am gay and muslim» (Είμαι γκέι και μουσουλμάνος). Αφορά ακριβώς την κατάσταση των γκέι στο Μαρόκο.
Βρήκα τον Κρις Μπελόνι στην… Αλγερία, παρέα με τον 21χρονο Ραγιάν, έναν από τους πέντε τολμηρούς γκέι Μαροκινούς που δέχτηκαν να μιλήσουν στην κάμερά του. Είναι ο μόνος που έχει αποκαλύψει τη σεξουαλική του ταυτότητα στην οικογένεια και τους φίλους του, με αρκετά θετικές αντιδράσεις, είναι ο μόνος που έχει (χωρίς να τη διατυμπανίζει, διακριτικά και μυστικά) μια σταθερή ερωτική σχέση με τον 36χρονο Γάλλο καθηγητή Σεμπαστιάν.
Ο Κρις, πριν έρθει στην Αθήνα για τo Οutview, κάνει ένα μικρό τουρ σε χώρες της Β. Αφρικής οργανώνοντας κλειστές, ιδιωτικές προβολές του «I am gay and muslim», το οποίο, όπως μας λέει, είναι πασίγνωστο στους γκέι, κυρίως του Μαρόκου. Συζητιέται πολύ και έχει βοηθήσει την ομοφυλόφιλη κοινότητα να πάρει λίγο τα πάνω της. Η πρώτη, βέβαια, που οργάνωσε προβολή του ντοκιμαντέρ ήταν η πρεσβεία της Ολλανδίας στο Μαρόκο.
Mην περιμένετε, πάντως, να ικανοποιήσει η ταινία του τα άγρια, ακτιβιστικά δυτικά σας πρότυπα. Eίναι ευγενική, ήρεμη, φιλοσοφημένη, με γνήσιο ενδιαφέρον και σεβασμό για τα πρόσωπα που εμπιστεύτηκαν τον σκηνοθέτη. Κυρίως για τον εσωτερικό τους διχασμό. Γιατί, ναι, εκτός από τον 29χρονο Αζαρ, που δηλώνει άθεος, όλοι οι υπόλοιποι έχουν μια περίεργη σχέση με τη θρησκεία. Ενας από αυτούς, απόγονος, μάλιστα, του Μωάμεθ, μέλος επιφανούς και απόλυτα θρησκευόμενης οικογένειας, δηλώνει ότι αν του έλεγαν να διαλέξει μεταξύ μιας ελεύθερης ζωής με τον άνδρα που αγαπάει και ενός προσκυνήματος στη Μέκκα, θα διάλεγε το δεύτερο.
Πραγματικό, δηλαδή, θέμα της ταινίας δεν είναι το γενικό «πώς καταπιέζονται οι γκέι στις ισλαμικές χώρες», αλλά κάτι βαθύτερο. Ας αφήσουμε τον Κρις να μας το εξηγήσει.
«Το πρότζεκτ ξεκίνησε το 2011. Τότε στην κυβέρνηση της Ολλανδίας συμμετείχε το κόμμα PVV, που χρησιμοποιούσε την ομοφυλοφιλία για να χτυπήσει τους μουσουλμάνους. Υπερτόνιζε τα περιστατικά διάκρισης και παρενόχλησης νεαρών γκέι μουσουλμάνων από την ίδια την κοινότητά τους στην Ολλανδία. Υποστήριζε ότι η ανεκτικότητα προς την ομοφυλοφιλία είναι δυτική αξία που το Ισλάμ δεν πρόκειται ποτέ να καταλάβει. Αποφάσισα να δείξω πως τα πράγματα δεν είναι άσπρο-μαύρο, ότι δεν μπορείς να πεις «οι γκέι είναι καλοί, οι μουσουλμάνοι κακοί». Οι γκέι μουσουλμάνοι όμως του Αμστερνταμ φοβόντουσαν να πουν τις ιστορίες τους στην κάμερα. Αποφάσισα, λοιπόν, να πάω στο Μαρόκο, είχα αρκετές επαφές με τη χώρα και ως τουρίστας αλλά και λόγω των πολλών Μαροκινών μεταναστών στην Ολλανδία».
• Είχα την αίσθηση ότι το Μαρόκο, συγκριτικά με άλλες χώρες της Β. Αφρικής, ήταν μια πιο ανοιχτή κοινωνία. Η είδηση για την καταδίκη έξι νεαρών ομοφυλόφιλων με εξέπληξε.
«Κατά κάποιον τρόπο παραμένει κοσμική κοινωνία και το άρθρο 489 είναι σχεδόν ανενεργό, σπανίως εφαρμόζεται. Εχει, όμως, ενδιαφέρον ότι σιγά σιγά γίνεται χειρότερη η κατάσταση όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, κυρίως γκέι και γυναικών, και σε άλλες χώρες, όπως στην Αλγερία».
• Και τότε γιατί αποφασίσατε να μην κάνετε μια κανονική, πολιτική ταινία καταγγελίας; Φτάνετε στο σημείο να έχετε ένα τέλος σχεδόν… χαρούμενο. Σαν να μας λέτε ότι παρ' όλη την καταπίεση και τα προβλήματα οι γκέι μπορούν να έχουν ένα είδος ευτυχισμένης ζωής, ακόμα και στο Μαρόκο.
«Ηθελα να κλείσω το ντοκιμαντέρ με μια θετική διαπίστωση. Γιατί υπάρχει όντως στο Μαρόκο μια ισχυρή και ζωντανή γκέι κοινότητα που δεν προσπαθεί, βέβαια, να αλλάξει τους νόμους, αυτό θα ήταν υπερβολικό. Προσπαθεί να επηρεάσει, τουλάχιστον, τη νοοτροπία των ανθρώπων, να τους πείσει να γίνουν πιο ανοιχτοί. Ξεκίνησα, λοιπόν, την ταινία με μια πολύ σκληρή και μαύρη ιστορία ενός νέου που έχει εκδιωχθεί από τους γονείς του, έχει κακοποιηθεί στον δρόμο από ματσό Μαροκινούς και έχει ριχτεί στη φυλακή. Συνέχισα, όμως, με έναν άλλο γκέι που κατάφερε να συμφιλιώσει την οικογένεια και τον περίγυρό του με την ομοφυλοφιλία του και να ζει τον έρωτά του, όχι ακριβώς φανερά, αλλά ούτε και στο απόλυτο σκοτάδι».
• Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι όλοι όσοι συμμετέχουν στην ταινία, παρ' όλα τα προβλήματά τους, που σε έναν δυτικό γκέι θα φαίνονταν κόλαση, παραμένουν πιστοί στην οικογένεια, στον τρόπο ζωής, στη χώρα τους, ακόμα και στη θρησκεία τους; Είναι φόβος; Είναι ενοχή;
«Οι περισσότεροι Δυτικοί θα έλεγαν ότι αν είσαι λεσβία ή γκέι και η θρησκεία σου σου κάνει τη ζωή δύσκολη, την εγκαταλείπεις. Αν όμως έχεις μεγαλώσει σε μια ισλαμική χώρα, οι παραδόσεις, ο καθημερινός πολιτισμός είναι πολύ ισχυρά, δεν σε αφήνουν να ξεφύγεις εύκολα. Δεν είναι μόνο η θρησκεία, είναι οι κοινωνικές αξίες που απορρέουν από αυτήν. Ακόμα κι αυτός που λέει στην ταινία ότι είναι άθεος, δεν διανοείται να μην ακολουθεί τους κανόνες».
• Μου φαίνεται θλιβερό. Σαν να μην υπάρχει καμιά ελπίδα οι ισλαμικές κοινωνίες να αλλάξουν κάποτε ριζικά τη στάση τους απέναντι σε γκέι και γυναίκες.
«Δεν θα 'μουν τόσο απαισιόδοξος. Είναι δύσκολο, βέβαια, να προβλέψω το μέλλον, αλλά βλέποντας πόσο ζωντανή και δυνατή είναι η γκέι κουλτούρα των νέων στο Μαρόκο, νιώθω μια θετική αύρα. Αλλά πραγματικά θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να γίνουν βαθιές αλλαγές, που θα αφορούν όλη την κοινωνία και τη χώρα. Είδαμε, άλλωστε, πόσο στενά συνεργάστηκαν πέρυσι στην Τουρκία και συσπειρώθηκαν εναντίον του Ερντογάν όλα τα κινήματα, γυναικών και γκέι. Υπάρχουν ρωγμές στον ισλαμικό κόσμο».
• Διαλέξατε απλούς γκέι, μοναχικούς και κρυμμένους. Δεν ψάξατε πιο πολιτικοποιημένα πρόσωπα;
«Υπάρχουν στο Μαρόκο δυο οργανώσεις, περίπου σαν αυτές που έχουμε στη Δύση, αλλά παλεύουν περισσότερο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δεν τα εντοπίζουν στη σεξουαλικότητα. Επικεφαλής του ενός είναι μια ετεροφυλόφιλη γυναίκα, έτσι εκ των πραγμάτων δεν είχε θέση στο ντοκιμαντέρ. Η άλλη οργάνωση, που έχει κάποια στοιχεία ομοφυλόφιλου ακτιβισμού, ακολουθεί μια πολύ διακριτική στρατηγική (αρθρογραφία, ενημέρωση), αλλά είναι αντεργκράουντ, δεν θέλει να μιλά στα μίντια».
Για ένα πράγμα χαίρεται πολύ ο Κρις Μπελόνι. Στο επόμενο Gay Pride του Αμστερνταμ (26 Ιουλίου-3 Αυγούστου), ένα από τα πλοία που συμμετέχουν στο περίφημο Canal Parade θα είναι αφιερωμένο στους Μαροκινούς γκέι της χώρας. Και έχουν προσκληθεί από την πρεσβεία της Ολλανδίας και 4 νέοι από το Μαρόκο, ανάμεσά τους και δυο από τους τολμηρούς που διηγήθηκαν τη ζωή τους στον φακό του «I am gay and muslim».
* Info: H ταινία προβάλλεται το Σάββατο, 24 Μαΐου, 20.15 με 21.15, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Ιερά Οδός 48, Κεραμεικός. Τιμή εισιτηρίου: 5 ευρώ.
