Του Μπάμπη Μιχάλη

H EKT προχωρεί σήμερα στην πολυαναμενόμενη από τις αγορές κίνηση χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής της. Οπως προεξοφλούν εδώ και καιρό οι περισσότεροι αναλυτές, ο πρόεδρός της Μάριο Ντράγκι θα ανακοινώσει τη μείωση του βασικού επιτοκίου κατά 10-15 μονάδες βάσης, από το 0,25% στο 0,15% ή 0,10%, και τη διαμόρφωση του επιτοκίου που προσφέρει για τα κεφάλαια τα οποία κατατίθενται σε αυτήν σε αρνητικά επίπεδα. Στόχος αυτών των αποφάσεων η αντιμετώπιση του αποπληθωρισμού που πλήττει ήδη 4 χώρες (Ελλάδα, Κύπρος, Πορτογαλία, Σλοβακία) και προβάλλει απειλητικά πάνω από το σύνολο της ευρωπαϊκής οικονομίας, όπως και η τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας πριν να είναι αργά. Τα μακροοικονομικά στοιχεία αυτής της εβδομάδας έδειξαν άλλωστε ότι ο πληθωρισμός της ευρωζώνης επέστρεψε στο 0,5% τον Μάιο και κυρίως ότι η οικονομική ανάπτυξη στο α' τρίμηνο του 2014 ήταν μόλις 0,2%.

Οι εξαγωγές

Με τις κινήσεις της η ΕΚΤ φιλοδοξεί σε σταδιακή αποδυνάμωση του κοινού νομίσματος στις αγορές συναλλάγματος, που θα είναι ευνοϊκό για τις ευρωπαϊκές εξαγωγές και οικονομία. Κάτι τέτοιο θα έρθει βέβαια «κουτί» στη Γερμανία, οι εξαγωγές της οποίας μειώνονται λόγω της ουκρανικής κρίσης και της απώλειας του μεγάλου «πελάτη», της Ρωσίας. Το φθηνότερο ευρώ θα καταστήσει ανταγωνιστικότερες τις γερμανικές εξαγωγές σε άλλες αγορές και θα αναπληρώσει το κενό της Ρωσίας. Γι’ αυτό και η πρόσφατη αλλαγή στάσης τής Βundesbank και η συναίνεσή της στη λήψη μέτρων από την ΕΚΤ δεν θα πρέπει να εκπλήσσει.

Η ΕΚΤ φιλοδοξεί επίσης ότι με αρνητικά επιτόκια καταθέσεων οι τράπεζες θα πάψουν να «παρκάρουν» τα κεφάλαιά τους στα ταμεία της και ότι θα σπεύσουν να δανείσουν στις επιχειρήσεις. Κάτι που με τη σειρά του θα οδηγήσει σε περισσότερες επενδύσεις, σε προσλήψεις, ενίσχυση της κατανάλωσης, τόνωση της ανάπτυξης και εν τέλει υψηλότερο πληθωρισμό. Επειδή όμως η συμπεριφορά των τραπεζιτών στα τελευταία έξι χρόνια δεν έχει δείξει ότι υπάρχουν τέτοιες προθέσεις, το πιο πιθανό είναι ότι για ακόμη μία φορά η περιρρέουσα ρευστότητα με την οποία η ΕΚΤ θα τους οπλίσει θα κατευθυνθεί σε βραχυπρόθεσμες επενδύσεις χαρτοφυλακίου. Και καθώς από τις πλέον συμφέρουσες αποδόσεις στην παρούσα φάση προσφέρουν τα κρατικά ομόλογα του ευρωπαϊκού Νότου -μαζί και τα ελληνικά- το σενάριο μιας νέας φούσκας, που πολλοί αναλυτές φοβούνται, είναι πολύ πιθανό στη συνέχεια.

Στο πλαίσιο αυτό είναι προφανές ότι οι σημερινές κινήσεις της ΕΚΤ δεν σώζουν την ευρωπαϊκή οικονομία από τον κίνδυνο του αποπληθωρισμού, δεν θα τη βγάλουν από την παρατεταμένη στασιμότητα. Ανάλογη πολιτική εφάρμοσε άλλωστε και η αμερικανική Fed αμέσως μετά την κρίση του 2008, χωρίς όμως να καταφέρει να οδηγήσει την οικονομία των ΗΠΑ σε περίοδο σταθερής ανάπτυξης. Η ανάγκη μιας άλλης οπτικής στο πρόβλημα της οικονομικής στασιμότητας, από την πλευρά της ζήτησης, καθίσταται έτσι επιτακτική και η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική προβάλλει ως η μοναδική λύση. Αλλά ποιος θα την υιοθετήσει; Οι κυβερνήσεις της ακραίας λιτότητας;