Της Ηρας Φελουκατζή
Εναν από τους πιο σημαντικούς Γάλλους καλλιτέχνες διεθνούς φήμης, τον Μαρσιάλ Ράις τιμά το Κέντρο Πομπιντού, αφιερώνοντας μια μεγάλη αναδρομική έκθεση στο πρωτοποριακό έργο του. «Ουδείς προφήτης στον τόπο του» και ο Ράις περίμενε μέχρι την ηλικία των 78 ετών την αναγνώριση του στη Γαλλία με ένα τόσο μεγάλο αφιέρωμα. Πρόκειται για μια «σκανδαλώδη αργοπορία», όπως επισημαίνει η εφημερίδα «Le Monde», τονίζοντας ότι ο καλλιτέχνης είναι διάσημος στον διεθνή εικαστικό χώρο για το πλούσιο και πολύμορφο έργο του, ενώ στην πατρίδα του αντιμετώπιζε δυσκολίες για την κατανόηση του στιλ του.
Γεννήθηκε το 1936 στη γαλλική Ριβιέρα. Σημάδεψε το δεύτερο μέρος του εικοστού αιώνα ως πρωτοπόρος οραματιστής, ο οποίος επιβλήθηκε από την αρχή (1960) με μία φανταστική και μοναδική έκφραση. Διάσημος για τα εικονικά έργα της περιόδου Ποπ, ο Ράις πολλαπλασιάζει τις καινοτομίες, όπως την πρωτοποριακή χρήση του νέον και του κινηματογράφου. Στη δεκαετία του 1980 αναθεωρεί την καλλιτεχνική πρακτική του και ξεκινάει μια ριζική αναμόρφωση της ζωγραφικής και της γλυπτικής του. Πειραματίζεται ασταμάτητα, ακόμα και στην πιο πρόσφατη δημιουργία του, που δεν έχει παρουσιαστεί ακόμα δημόσια.
Η έκθεση συγκεντρώνει περισσότερα από 200 έργα: πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, ταινίες, φωτογραφίες και σχέδια. Προσφέρει για πρώτη φορά στο κοινό μια γενναιόδωρη περιήγηση σε πενήντα χρόνια δημιουργίας, από τη δεκαετία του ’60 μέχρι σήμερα, με όλα τα εμβληματικά έργα που χαρακτηρίζουν την πορεία του Ράις.
Στην περίοδο Ποπ και στη συνέχεια με τους πίνακές του της «μεταβλητής γεωμετρίας», ο καλλιτέχνης καινοτομεί, εισάγοντας στη ζωγραφική του αντικείμενα της κατανάλωσης, της καθημερινής χρήσης. Αναπαριστά με αυθάδεια και δεξιοτεχνία τα γυναικεία αρχέτυπα, που προβάλλονται από τη διαφήμιση ή από τους μεγάλους κλασικούς ζωγράφους. Διακηρύσσει ότι «τα σουπερμάρκετ είναι τα νέα μουσεία μοντέρνας τέχνης». Από εκείνη την εποχή επιβάλλεται σαν ένας από τους πλέον εφευρετικούς διεθνείς καλλιτέχνες. Το έργο του συναντά επιτυχία στη Γαλλία. Είναι ένας από τους νεότερους καλλιτέχνες της ομάδας των «νεορεαλιστών». Στη συνέχεια αποκτά αναγνώριση στη Νέα Υόρκη και στο Λος Αντζελες όπου κατοικεί. Συνδέεται στενά με τους καλλιτέχνες της Pop Art.
Η έκθεση παρουσιάζει την πειραματική δημιουργία του των «σαμανικών χρόνων», στις αρχές της δεκαετίας του 1970, με τις συνθέσεις του στιλ «Coco Mato» και «Loco Bello» ή με πίνακες εμπνευσμένους από συλλογικές καλλιτεχνικές πρακτικές και «μαγικές τελετουργίες». Φτάνει τότε στην κορυφή της δόξας, αλλά δεν επαναπαύεται στις δάφνες του. Πραγματοποιεί μια ριζική ανανέωση της πρακτικής του. Ερχεται σε ρήξη με τα κυκλώματα της τέχνης και παίρνει απόσταση με τα κυρίαρχα καλλιτεχνικά ρεύματα. Εκφράζεται ειδικότερα μέσω της παραγωγής πειραματικών ταινιών με σατιρικό χαρακτήρα, εμποτισμένες από τη ψυχεδελική κουλτούρα.
Η αναδρομική έκθεση δείχνει τα φιλόδοξα έργα που ο Ράις δημιούργησε στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Επιδιώκει την αναπαράσταση με μια δική του τεχνοτροπία, που οφείλει πολλά στην κληρονομιά των μεγάλων δημιουργών της ιστορίας της τέχνης. Επινοεί μία προσωπική μυθολογία, η οποία χρησιμοποιεί λογοτεχνικές αναφορές και έχει βάση την παρατήρηση της καθημερινότητας. Χρησιμοποιεί θέματα βουκολικά. Γιατί έχει εγκαταλείψει τις κοσμικότητες και ζει πλέον απομονωμένος στην ύπαιθρο.
Η έκθεση παρουσιάζει και τους εντυπωσιακούς γιγαντιαίους πίνακες, σε στιλ τοιχογραφίας, που δημιούργησε από την δεκαετία του ΄90 και μετά. Απεικονίζουν αλληγορικά οράματα για την ανθρωπότητα και έχουν συχνά καρναβαλικό χαρακτήρα. Ανάμεσά τους οι πίνακες «Καρναβάλι στο Περιγκέ» (1992), «Η ημέρα των τριαντάφυλλων στην οροφή» (2005), «Πρωταπριλιά» (2007) και το εκπληκτικό του έργο με ένα συνονθύλευμα ετερόκλητου πλήθους.
Το έργο του Ράις δημιουργεί μια χαρούμενη αίσθηση στον επισκέπτη, ο οποίος διεισδύει σε έναν κόσμο γεμάτο χρώματα, παράδοξες φόρμες και μυείται σε μια γοητευτική ατμόσφαιρα εμποτισμένη από ονειροπόληση, χιούμορ, ελαφράδα, αισθησιασμό και τρυφερότητα.
*info: διάρκεια μέχρι 22 Σεπτεμβρίου.
www.ira-feloukatzi.fr
