Του Περικλή Κοροβέση
Ο Φρόιντ είχε στη βιβλιοθήκη του ένα βιβλίο που το είχε μελετήσει εξονυχιστικά. Είχε τίτλο: «Η λατρεία του Πριάπου και η σχέση της με τον μυστικισμό των αρχαίων θρησκειών» (1786). Ο συγγραφέας του, Ρίτσαρντ Πέιν Νάιτ, υποστήριζε πως ο φαλλός είναι η απαρχή της κάθε μυθολογίας, είναι η ουσία της κάθε θεολογίας και φτάνει στην καρδιά του χριστιανισμού. Η πρωτόγονη λατρεία του φαλλού πέρασε σαν σύμβολο σε όλες της θρησκείες. Ο Πρίαπος για τον Νάιτ είχε μια κρυμμένη σημασία. Ο μικρός ιθυφαλλικός θεός ήταν στην πραγματικότητα ένα φυσικό σύμβολο μιας πολύ φιλοσοφημένης θρησκείας. Αυτή η θεώρηση του φαλλού οδήγησε τον Φρόιντ (φυσικά μαζί με άλλες μελέτες) στην ψυχαναλυτική θεωρία του φαλλού. Και από κει και πέρα τη σκυτάλη παίρνει ο Ζακ Λακάν για να καταστήσει τον φαλλό κεντρικό σημείο της θεωρίας του, δικαιώνοντας και επιβεβαιώνοντας τον Φρόιντ.
Ο φαλλός ήταν αντικείμενο ποικίλων επεξεργασιών. Στην αρχαιότητα δεν παρουσιάζεται σαν μια λεπτομέρεια της ανατομίας, ούτε σαν ένα βιoλογικό δεδομένο. Για τους αρχαίους Ελληνες ήταν μια μεταφυσική αφαίρεση και εξακολουθεί μέχρι τις μέρες μας να είναι αντικείμενο πολλών αλληγοριών. Οι στωικοί είχαν επινοήσει τον όρο «σπερματικός λόγος» και είχαν επεξεργαστεί μια θεωρία για τον φαλλό, που τον καθιστούσε οικουμενικό σύμβολο. Η ψυχανάλυση τον ανακαλύπτει σε πολλές υπολανθάνουσες μορφές, σε διάφορες και διαφορετικές αναπαραστάσεις. Είναι μια σειρά εργαλείων, φυσικών και μεταφυσικών, μαγικά αντικείμενα της καθημερινής ζωής, λατρευτικά ή ερωτικά, μύθοι και θεωρίες οικουμενικές. Σε όλα αυτά παραπέμπει ο φαλλός. Και εδώ πρέπει να κάνουμε μια διάκριση μεταξύ φαλλού και πέους, όπως την έκαναν και οι αρχαίοι ημών πρόγονοι. Ο φαλλός είναι πάντοτε το ανδρικό μόριο εν στύσει. Εξ ου και οι μαγικές ή μεταφυσικές του ιδιότητες. Το πέος, δηλαδή το ανατομικό όργανο του άντρα που βρίσκεται εν υπνώσει, εξ αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα δεν έχει απασχολήσει κανένα. Εκτός βέβαια από την περίπτωση που κάποιος έχει προστάτη. Αλλά και σε αυτή την περίπτωση δεν είναι δοξαστικό σύμβολο, αλλά ιατρικό πρόβλημα.
Ο φαλλός, εκτός από τον συμβολικό-θρησκευτικό του χαρακτήρα, είχε και αποτροπαϊκές και προστατευτικές ιδιότητες. Τον τοποθετούσαν στους τάφους για να προστατεύει τους νεκρούς, τον χάραζαν στα τείχη των πόλεων, ιδίως στην Ιταλία, και ακόμη βρισκόταν κρεμασμένος στην είσοδο του σπιτιού και αποτελούσε εχέγγυο προστασίας (φαλλός-σεκιουριτάς δηλαδή). Ακόμα ήταν φυλακτό για το κακό μάτι και είχε τη θέση του σε διάφορα κοσμήματα. Ακόμα, τα φορούσαν σε βρέφη και σε παιδιά, όπως σήμερα έχουμε τους σταυρούς. Μια τεράστια συλλογή αυτών των φαλλικών κοσμημάτων βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο και υπάρχει κι ένα βιβλίο με αυτά τα εκθέματα. Να σημειώσουμε πως αυτά τα (κλεμμένα) ευρήματα έγιναν προσιτά στο κοινό σχετικά πρόσφατα.
Τα ιθυφαλλικά στοιχεία ήταν συνδεδεμένα με τη λατρεία του Διονύσου, της Δήμητρας, του Ερμή. Ιθυφαλικοί επίσης εμφανίζονται οι σάτυροι, οι σειληνοί, οι δαίμονες, και φυσικά ο Πρίαπος. Υπάρχουν ακόμα και πολλά άλλα, όπως ο φαλλικός θεός Σίβα στην Ινδία, που ερμηνεύεται με ελληνικό δάνειο, για να εξελιχθεί αργότερα στη θεϊκή λατρεία του έρωτα, με τους αντίστοιχους ναούς με τις ανάγλυφες ερωτικές περιπτύξεις. Και αυτός ο πολιτισμός και η θρησκεία της ζωής κατέληξε τελικά στους Αραβες στην εποχή της ακμής του ισλαμικού πολιτισμού. Αλλά ας σταματήσουμε εδώ. Κάποιος πρωτοσέλιδος φαλλός, με την υπογραφή του Γιάννη Καλαϊτζή, προκάλεσε τέτοιες αντιδράσεις που υποχρέωσαν τον διευθυντή της εφημερίδας μας να ζητήσει συγγνώμη.
Δεν ξέρω προσωπικά ποιοι διαμαρτυρήθηκαν. Αν ήταν αναγνώστες της εφημερίδας μας (αυτοί που ξέρω εγώ είναι υψηλού πνευματικού επιπέδου), τότε σημαίνει πως μάταια γράφουμε. Αριστοφάνη δεν έχουν δει; Στα μουσεία δεν πάνε; Δεν ξέρουν πως ένα έργο τέχνης (η γελοιογραφία είναι ένας μικρός πίνακας) δεν κρίνεται ποτέ με ηθικά ή ιδεολογικά κριτήρια; Και όταν έχουμε αυτά τα κριτήρια, τότε είμαστε λογοκριτές. Το μόνο κριτήριο που υπάρχει είναι: «Μ’ αρέσει, δεν μ’ αρέσει». Και από εκεί και πέρα αρχίζουν οι θεωρίες που δεν έχουν τελειωμό.
Η δαιμονοποίηση του φαλλού άρχισε με την επικράτηση του αυτοκρατορικού χριστιανισμού και αντικαταστάθηκε από ένα όργανο βασανισμού και θανάτου: τον σταυρό. Είναι το ίδιο σαν να κρεμάς στον λαιμό σου, ως κόσμημα, μια ηλεκτρική καρέκλα, μια αγχόνη ή ένα εκτελεστικό απόσπασμα. Και αυτό σημαίνει πως υποστηρίζεις ένα εργαλείο θανάτου. Μήπως πρέπει να ξαναθυμηθούμε την εν Τρούλλω Οικουμενική Σύνοδο και τι λέει για τον σταυρό (καν. 82);
