→Ο Βόλος έχει να επιδείξει μια σειρά δραστηριοτήτων που άνετα μπορεί να θέσει υποψηφιότητα ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης
Του Χρήστου Φώτου*
Ο νέος δήμαρχος καλό θα ήταν να ενημερωθεί, έστω και εν τάχει, για τον πολιτισμό που παρήγαγε η πόλη -και ο Δήμος Βόλου γενικότερα- στην Ελλάδα και την Ευρώπη και ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με αυτόν… της Πάολας, … τα εννιάμερα και όσα υβριστικά μετά τις εκλογές ανέφερε, που θίγουν και προσβάλλουν την πόλη και τους κατοίκους της.
Ο Βόλος, λοιπόν, έχει να επιδείξει μια σειρά δραστηριοτήτων που τον έχουν κατατάξει στις πλέον ενδιαφέρουσες πόλεις της Ευρώπης και αυτός είναι ο λόγος που ήδη ετοιμάζεται φάκελος για την ανάδειξη της πόλης ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.
Η περιοχή, κατ' αρχάς, έχει την τύχη να διαθέτει από τις σημαντικότερες αρχαιότητες της Ευρώπης, Διμήνι και Σέσκλο, τις αρχαίες πόλεις Ιωλκός, Δημητριάδα, Παγασές κ.ά., που ανέδειξαν περιφανείς αρχαιολόγοι, όπως οι Χρ. Τσούντας, Απ. Αρβανιτόπουλος, Δημ. Θεοχάρης, Γ. Χουρμουζιάδης κ.ά. Ακολουθούν ρωμαϊκές, βυζαντινές και μεταβυζαντινές αρχαιότητες.
Μετά το 1881, οπότε πραγματοποιήθηκε η ενσωμάτωση της Θεσσαλίας, η πόλη διαφημίζει την αρχιτεκτονική της με την παρουσία στον Βόλο των επιφανών αρχιτεκτόνων Κωνσταντίνου και Νικολάου Δημάδη. Από τον Κωνσταντίνο Δημάδη κατασκευάστηκε η μεγάλη του Γένους Σχολή στο Φανάρι και στον Βόλο το παλιό Δημοτικό Θέατρο, η παλιά εκκλησία της Μεταμόρφωσης και το μέγαρο Σαραφόπουλου, γνωστότερο ως Εξωραϊστική Λέσχη, το οποίο χτίστηκε το 1894 και υπάρχει ακόμη και σήμερα.
Από το 1882 κατασκευάζονται οι Θεσσαλικοί Σιδηρόδρομοι, με ευθύνη και εποπτεία του Εβαρίστο ντε Κίρικο, πατέρα του μεγάλου ζωγράφου Τζιόρτζιο ντε Κίρικο, ο οποίος γεννήθηκε το 1888 στον Βόλο. Το περιβάλλον της πόλης υπήρξε πηγή έμπνευσης για εκείνον, με αναφορά στον μύθο της Αργοναυτικής Εκστρατείας. Μια άλλη σημαντική μορφή, ο ζωγράφος Θεόφιλος Χατζημιχαήλ, δημιουργεί την περίοδο αυτή στην πόλη.
Με την πολύτιμη συνεισφορά του εθελοντικού σωματείου «Φιλελεήμων Αδελφότης Βόλου» και με τη χορηγία ευεργετών και κυρίως του αδελφών Κωνσταντίνου και Νικολάου Αχιλλόπουλου, αποπερατώθηκε το 1903 το κτίριο του νοσοκομείου, το «Αχιλλοπούλειο Νοσοκομείο Βόλου».
Επίσης με δωρεά του ευεργέτη Αλ. Αθανασάκη ανεγέρθηκε το 1909 το «Αθανασάκειο Μουσείο Βόλου».
Στον Βόλο ιδρύθηκε το 1908 το πρώτο στην Ελλάδα Εργατικό Κέντρο (ισχυρή η παρουσία στην πόλη του εργατικού κινήματος) και την ίδια χρονιά ο Δήμος Παγασών (Βόλου) ίδρυσε το Α’ Δημοτικό Παρθεναγωγείο, που αποτελεί σημαντικό σταθμό στην ιστορία της νεοελληνικής εκπαίδευσης, επειδή η ίδρυση και η λειτουργία του στην επαρχιακή πόλη συντάραξε τα λιμνάζοντα νερά του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος.
Το 1922 με τη Μικρασιατική Καταστροφή και την άφιξη των προσφύγων δημιουργείται ο «Συνοικισμός» (Νέα Ιωνία), που δίνει νέα πνοή στην κοινωνική ζωή της πόλης και λίγο αργότερα ανεγείρεται ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Ο μεγάλος αρχιτέκτονας Αριστοτέλης Ζάχος έθεσε τη σφραγίδα του στην πόλη στη δεκαετία του 1930, με την ανέγερση των τριών μεγάλων ναών της πόλης, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Κωνσταντίνου και της Μεταμορφώσεως.
Οι σεισμοί που ακολούθησαν τα έτη 1956, 1957 επέφεραν σημαντικές ζημίες στην πόλη, οι οποίες σταδιακά αποκαταστάθηκαν. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1965, η Λιμενική Επιτροπή ανέθετε στο Γραφείο Δοξιάδη τη μελέτη ανάπτυξης του λιμανιού της πόλης, την οποία συνέταξαν τρεις από τους σημαντικότερους πολεοδόμους, οι Κωνσταντίνος Δοξιάδης, Αντώνης Τρίτσης και Ανδρέας Συμεών.
Στη Μεταπολίτευση, οι παρεμβάσεις του Δήμου Βόλου για την αξιοποίηση του λιμανιού, την επέκταση της πόλης, την επανάχρηση των βιομηχανικών κτιρίων και την ίδρυση του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας υπήρξαν καθοριστικές και αποτέλεσαν τους κύριους σταθμούς ανάπτυξης του Βόλου. Βιομηχανικά κτίρια όπως η καπναποθήκη Σπίρερ, η αποθήκη της Ελληνογαλλικής Εταιρείας Καπνού, το εργοστάσιο Μουρτζούκου «Λεβιάθαν» κ.ά. ανακαινίστηκαν και στεγάζουν υπηρεσίες και δραστηριότητες του δήμου.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 δύο ακόμη σημαντικές επεμβάσεις βελτίωσαν την εικόνα της πόλης: η παραθαλάσσια ζώνη από τον Αγιο Κωνσταντίνο μέχρι τον Αναυρο ανασχεδιάστηκε ως πάρκο διακοσμημένο με γλυπτά Βαλκάνιων καλλιτεχνών (Στόιτσεφ, Μπόλεα, Δικέφαλου κ.ά.).
Η δημιουργία επίσης του Δημοτικού Θεάτρου Βόλου, όπου δίδαξαν υποκριτική μορφές του ελληνικού θεάτρου (Αλεξ. Μινωτής, Μάνος Κατράκης κ.ά.), της Παλιάς Ηλεκτρικής, του Δημοτικού Ωδείου, της Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης κ.ά. άλλαξαν τη μορφή της πόλης η οποία απέκτησε ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά.
Θεατρικές παραστάσεις από τη Θεατρική Λέσχη Βόλου, με πρωτεργάτη τον Σπ. Βραχωρίτη, και το Εργαστήρι Δραματικής Τέχνης του Καλλιτεχνικού Οργανισμού του δήμου, με τον Λάκη Καραλή, εκθέσεις βαλκανικής χειροτεχνίας, εκδηλώσεις πολιτιστικού Αυγούστου, εκθέσεις ζωγραφικής, χαρακτικής και εικαστικές παρεμβάσεις (χαρακτικά Τάσσου στο Δημαρχείο κ.λπ.) σηματοδοτούν την περίοδο αυτή.
Η προσφορά του Ελεύθερου Ανοιχτού Πανεπιστημίου, με τη συνδρομή του δήμου, όπου δίδαξαν μεταξύ άλλων οι Κορν. Καστοριάδης, Δημ. Τσάτσος, Αριστ. Μάνεσης, Κωστής Μοσκώφ κ.ά., του Δημοτικού Ωδείου, η συγκρότηση ζωγραφικής συλλογής από τον δήμο μετά τη δωρεά Δάμτσα και η δημιουργία του νεανικού στεκιού «Δίαυλος» δίνουν έναν ισχυρό καλλιτεχνικό τόνο στην πνευματική ζωή της πόλης.
Η εκλογή του μητροπολίτη Δημητριάδος Χριστόδουλου, το 1998, ως Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος καθόρισε τα εκκλησιαστικά πράγματα στην πόλη και στη χώρα.
Για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας αυτής της πόλης προσέφεραν τις υπηρεσίες τους σημαίνουσες προσωπικότητες δημάρχων, όπως οι Νικ. Γεωργιάδης, Σπ. Σπυρίδης, Γεώργ. Καρτάλης κ.ά., καθώς και σημαίνοντα πρόσωπα των γραμμάτων και των τεχνών, τα ονόματα των οποίων κοσμούν τις οδούς της πόλης, όπως ήταν οι Δημ. Τσοποτός, Δημ. Σαράτσης, Α. Ζάχος, Αλεξ. Δελμούζος, Γ. Κορδάτος, Βασ. Κόντης, Κίτσος Μακρής, Νικ. Παπαχατζής, Βαγγ. Σκουβαράς κ.ά.
Αυτή λοιπόν την ιστορία και τον πολιτισμό του Βόλου, για τον οποίο και έγινε γνωστή η πόλη, όχι μόνο στη χώρα αλλά και στην Ευρώπη, έχουμε υποχρέωση οι πολίτες του Βόλου να διαφυλάξουμε, όπως και ο νέος δήμαρχος, διότι όποιος δεν γνωρίζει την ιστορία της πόλης του προσβάλλει το παρόν της και δεν μπορεί, με σεβασμό, να χαράξει το μέλλον της.
……………………………………………………………………………
* Ο Χρήστος Φώτου είναι δικηγόρος
