Φωτογραφίζει και σχολιάζει Ο Τάσος Κωστόπουλος
Μια φορά κι έναν καιρό, ο Καρλ Μαρξ διαπίστωσε πως ο μισθός δεν είναι, σε τελική ανάλυση, παρά το κόστος αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης. Κοινωνικά επικαθορισμένο, μάλιστα, από το επίπεδο της ταξικής πάλης κι από αυτό που συνηθίσαμε αργότερα ν’ αποκαλούμε «λαϊκές κατακτήσεις»: ο συνωστισμός των εργατών στις παράγκες αντικαταστάθηκε από αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης, η δημόσια δωρεάν παιδεία επέτρεψε την ταξική κινητικότητα μιας μερίδας της νέας γενιάς, η θεσμοθέτηση των πληρωμένων διακοπών επιβράδυνε τη φυσική φθορά του ανθρώπινου δυναμικού. Η ικανοποίηση των νέων συλλογικών αναγκών παρήγαγε φυσικά καινούργιες ευκαιρίες κερδοφορίας για τα αφεντικά ως τάξη, αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός πως οι εν λόγω κατακτήσεις αποσπάστηκαν με σκληρούς αγώνες ή/και κάτω από την απειλή μιας συνολικής κοινωνικής ανατροπής.
Ούτε η σταδιακή αναίρεσή τους, μετά τη δραστική μεταβολή του συσχετισμού δυνάμεων σε βάρος του κόσμου της εργασίας, μπορεί να θεωρηθεί κάτι το πρωτόγνωρο. Και τον καιρό του Μαρξ, η εργατική τάξη της Αγγλίας ζούσε πολύ χειρότερα απ’ ό,τι οι αμέσως προηγούμενες γενιές: την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης τα λαϊκά στρώματα της θαλασσοκράτειρας απολάμβαναν ένα θεσμικά κατοχυρωμένο (από το κράτος) ελάχιστο εισόδημα. Μετά τη νίκη του επί του Ναπολέοντα, το βρετανικό Στέμμα δεν είχε, ωστόσο, πια λόγο να υποβάλλεται σε αντιπαραγωγικά έξοδα και οι οργανικοί διανοούμενοί του «ανακάλυψαν» πως ο ασφαλής βιοπορισμός κάνει τον εργαζόμενο τεμπέλη. Το αποτέλεσμα του μεταρρυθμιστικού εξορθολογισμού που ακολούθησε μας το περιγράφουν τα βιβλία του Ντίκενς.
Εκατόν τριάντα ένα συναπτά έτη μετά τον θάνατο του γερο-Καρλ, οι Ελληνες εργοδότες δείχνουν να έχουν λύσει με τον τρόπο τους τον γόρδιο δεσμό που τους κληροδότησε ο φιλεργατικός «Μινώταυρος της Μεταπολίτευσης» (η διατύπωση ανήκει στον νέο μας υπουργό Πολιτισμού). Οι «παραγωγικές τάξεις» καταβάλλουν πλέον τους μισθούς των υποτακτικών τους όχι όποτε οφείλουν, αλλά όποτε τους καπνίσει. Αραιώνουν την καταβολή όσο τις παίρνει, μειώνοντας μονομερώς τις πραγματικές αμοιβές και ψηλαφώντας από κοινού το σημείο της ανώτατης δυνατής συμπίεσης του εργατικού κόστους. Τα όρια αυτής της τελευταίας θα καθοριστούν, ακόμη μια φορά, από το συνολικό επίπεδο της ταξικής πάλης: όσο υπάρχουν εργαζόμενοι διατεθειμένοι να δουλεύουν τζάμπα για να έχουν απλώς ιατροφαρμακευτική ασφάλιση, ο πάτος του πηγαδιού θ’ απομακρύνεται διαρκώς.
Η απεργία που έχει κηρύξει για αύριο Τετάρτη ο Σύλλογος των Βιβλιοϋπαλλήλων έχει, ως εκ τούτου, τη σημασία της. Οχι μόνο ως πράξη αντίστασης στην καταιγιστική απορρύθμιση των σχέσεων εργασίας (1) ή επειδή βάζει στο τραπέζι το αίτημα για αξιοπρεπή μισθό 900 ευρώ και 30 ώρες εργασίας (2) που έχουν διατυπώσει κάποιες αυτόνομες συλλογικότητες (3), αλλά και γιατί προτείνει συγκεκριμένες μορφές εργατικού ελέγχου, μαζί με τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για τον περιορισμό των εργοδοτικών καταχρήσεων (4). Πρώτη προϋπόθεση για την επιτυχία της, σε καιρούς όπως οι σημερινοί, αποτελεί, ωστόσο, η υποστήριξη του αγοραστικού κοινού: όσοι βιβλιοπώλες ανοίξουν με το ζόρι τα μαγαζιά τους αύριο, να μείνουν άπρακτοι με την ταμειακή στο χέρι. Στο κάτω κάτω της γραφής, η «στάση πληρωμών» των αφεντικών μάς αφορά όλους.
……………………………………………
Χανιά, καλοκαίρι του 2005. Η εθνική ψυχή μεσουρανεί μεταξύ ευρωπαϊκού ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος, Ολυμπιάδας και Γιουροβίζιον, με κάποια ενδιάμεσα δολοφονικά ξεσπάσματα, όποτε οι Αλβανοί μετανάστες τολμήσουν να γιορτάσουν στον δημόσιο χώρο τη νίκη των δικών τους χρωμάτων. Δημοσιογράφοι και λοιποί διανοούμενοι, οι οποίοι αργότερα θα επιδοθούν στη συλλογική ενοχοποίηση ενός ολόκληρου λαού που «ζούσε πάνω από τις δυνάμεις του», προς το παρόν λοιδορούν όποιον τολμήσει ν’ αμφισβητήσει τα θέσφατα της «νέας οικονομίας» και της «ισχυρής Ελλάδας». Αντιμέτωπη με την ύβρη κι εν αναμονή της νέμεσης, η έμμετρη αμφισβήτηση της κυρίαρχης ιδεολογίας δεν διστάζει παρ’ όλα αυτά ν’ αποκαθηλώσει προκλητικά τα λαϊκά είδωλα της εποχής. Τόσο τους θρύλους της σόου μπιζ όσο και τους ήρωες των εθνικών μας θριάμβων.
………………………………………………………………………………………………………………………………….
Αναγκαία αποκατάσταση μιας φάρσας που ο γνωστός δαίμονας μας έκανε την περασμένη βδομάδα: Η στήλη δεν έχει διαγνώσει καμιά απολύτως αντιπαλότητα ανάμεσα στον Αδάμαντα της Μήλου και την Ερμούπολη της Σύρου. Απεναντίας, τεκμηριωμένο γεγονός υπήρξε η διαχρονική αντιζηλία μεταξύ των δυο αυτών «προσφυγικών» πόλεων (που εποικίστηκαν μετά το 1821 από Κρητικούς και Μικρασιάτες, αντίστοιχα) και της «γηγενούς» ενδοχώρας τους.
