→Πρόκειται για μια πρώτη απόπειρα εξυγίανσης του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών και παρουσιάζει τους τύπους ρυθμίσεων που συμβαδίζουν με τη διεθνή πρακτική

Της Αρτέμιδος Σπηλιώτη

Κώδικα αντιμετώπισης της βραδυφλεγούς βόμβας των καθυστερημένων δανείων όρισε η Τράπεζα της Ελλάδας
EUROKINISSI

Τη βραδυφλεγή βόμβα των καθυστερούμενων δανείων, τα οποία ξεπερνούν τα 100 δισ. ευρώ, καλούνται να απενεργοποιήσουν οι ελληνικές τράπεζες.

Από την 1η Ιανουαρίου 2015 τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει βάσει συγκεκριμένου πλαισίου να φροντίζουν για την είσπραξη των δανείων που βρίσκονται σε σχεδόν μόνιμη καθυστέρηση ή δεν εξυπηρετούνται για περισσότερες από 90 ημέρες («κόκκινα δάνεια»).

Το πλαίσιο αυτό καθορίστηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος και δημοσιεύτηκε χθες στο ΦΕΚ και ενώ οι δανειστές είχαν επανειλημμένα κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για την άμεση και πιο ενεργητική αντιμετώπιση και του προβλήματος των δανείων του ιδιωτικού τομέα.

Το «ενεργητική» αφορά την πώληση δανείων από τις τράπεζες σε distress fund, δηλαδή τους «γύπες» της αγοράς (distress ή vulture funds), ακόμα και στο 10% της αξίας τους.

Με τον τρόπο αυτόν η τράπεζα περιορίζει τη ζημιά, ο αγοραστής-κοράκι έχει τον… τρόπο του να εισπράξει και με το παραπάνω (εκβιασμοί για πλειστηριασμούς και αφόρητος ψυχολογικός πόλεμος στους δανειολήπτες, στρατοί δικηγόρων κ.λπ.).

Φυσικά πρόσωπα

Σήμερα τα «κόκκινα δάνεια» των φυσικών προσώπων και των επιχειρήσεων ανέρχονται σε 84 δισ. ευρώ. Αν σε αυτά προστεθούν και αυτά που βρίσκονται, σχεδόν επί μονίμου βάσεως, σε καθυστέρηση μικρότερη των 90 ημερών, δηλαδή τείνουν να «κοκκινίσουν», τότε ο «λογαριασμός» ξεπερνά τα 100 δισ. ευρώ. Με δεδομένο εξάλλου ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις για ανάκαμψη των εισοδημάτων, υπάρχει κίνδυνος να βρεθούν σε καθυστέρηση και δάνεια που είναι ήδη ρυθμισμένα.

Σε κάθε περίπτωση, το πλαίσιο-οδικός χάρης για την αντιμετώπιση του προβλήματος των «κόκκινων δανείων» αποτελεί μια πρώτη απόπειρα εξυγίανσης του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών και παρουσιάζει τους τύπους ρυθμίσεων που συμβαδίζουν με τη διεθνή πρακτική.

Μεταξύ άλλων προβλέπεται η μείωση του επιτοκίου, η επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, η παροχή πρόσθετων εξασφαλίσεων, η πώληση ή ενοικίαση ακινήτου στον ίδιο τον ιδιοκτήτη-δανειολήπτη. Η διαγραφή χρεών προβλέπεται μεν αλλά μόνο ως έσχατο μέσο και φυσικά σε βάρος του δανειολήπτη.

Σε ό,τι αφορά τα επιχειρηματικά δάνεια, προβλέπεται μεταξύ άλλων και η λειτουργική αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων, με αλλαγή διοίκησης αν η τράπεζα κρίνει ότι δεν είναι… συνεργάσιμη η υφιστάμενη αλλά και η ανταλλαγή χρέους με μετοχικό κεφάλαιο.

1 Τύποι βραχυπρόθεσμων ρυθμίσεων (έως πέντε χρόνια), που επιλέγονται στις περιπτώσεις που οι δυσκολίες αποπληρωμής κρίνονται προσωρινές. Παράλληλα, μπορεί να συμφωνείται νέο πρόγραμμα αποπληρωμής του υπολοίπου, μετά τη λήξη της βραχυπρόθεσμης περιόδου, με βάση συντηρητικές παραδοχές για την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη μέχρι τη λήξη του προγράμματος αποπληρωμής.

α) Τόκοι μόνο: κατά τη διάρκεια καθορισμένης βραχυπρόθεσμης περιόδου καταβάλλονται μόνο τόκοι.

β) Μείωση του ποσού των τοκοχρεολυτικών δόσεων αποπληρωμής (το νέο ποσό δόσης ενδέχεται να είναι μεγαλύτερο ή μικρότερο από το ποσό δόσης το οποίο θα αντιστοιχούσε σε ρύθμιση μόνο τόκων).

γ) Περίοδος χάριτος: δυνατότητα προκαθορισμένης περιόδου αναστολής πληρωμών.

δ) Αναβολή πληρωμής δόσεων: παρέχεται η δυνατότητα στον δανειολήπτη να μεταφέρει χρονικά μια δόση του δανείου.

ε) Τακτοποίηση καθυστερούμενου υπολοίπου: τακτοποίηση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, συνήθως μέσω συμφωνίας ρευστοποίησης περιουσιακών στοιχείων και διατήρησης της απαίτησης για άληκτο υπόλοιπο.

στ) Κεφαλαιοποίηση ληξιπρόθεσμων οφειλών: η κεφαλαιοποίηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών και αναπροσαρμογή του προγράμματος αποπληρωμής του οφειλόμενου ποσού.

2 Τύποι μακροπρόθεσμων ρυθμίσεων, διάρκειας άνω των πέντε ετών, με στόχο τη μείωση της δόσης, σε συνδυασμό, ενδεχομένως, με αύξηση του αριθμού τους και παράταση του χρόνου αποπληρωμής.

α) Μόνιμη μείωση του επιτοκίου ή του συμβατικού περιθωρίου.

β) Αλλαγή τύπου επιτοκίου από κυμαινόμενο σε σταθερό ή αντίστροφα.

γ) Παράταση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου.

δ) Διαχωρισμός της χορήγησης: όταν ένα πιστωτικό ίδρυμα συμφωνεί να διαχωρίσει ένα, π.χ., ενυπόθηκο δάνειο δανειολήπτη σε δύο τμήματα:

i. ένα ενυπόθηκο δάνειο, το οποίο ο δανειολήπτης εκτιμάται ότι μπορεί να αποπληρώνει,

ii. στο υπόλοιπο τμήμα του αρχικού δανείου, το οποίο τακτοποιείται μεταγενέστερα, με ρευστοποίηση περιουσίας ή άλλου είδους διευθέτηση.

ε) Μερική διαγραφή χρεών: ώστε η συνολική απαίτηση της τράπεζας να διαμορφωθεί σε ύψος που εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί ομαλά.

στ) Πρόσθετη εξασφάλιση ώστε ο δανειολήπτης να εξασφαλίσει ευνοϊκότερη ρύθμιση.

ζ) Λειτουργική αναδιάρθρωση επιχείρησης: αλλαγή της διοίκησης της επιχείρησης όταν οι τράπεζες θεωρούν την επιχείρηση βιώσιμη υπό προϋποθέσεις, αλλά η υφιστάμενη διοίκηση δεν συνεργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση. Η συγκεκριμένη επιλογή δεν συνιστά από μόνη της τύπο ρύθμισης, αλλά δύναται να συνδυάζεται με τις υπόλοιπες επιλογές ρύθμισης.

η) Συμφωνίες ανταλλαγής χρέους με μετοχικό κεφάλαιο: εφαρμόζεται σε αναδιαρθρώσεις εταιρειών, ώστε το υπόλοιπο του χρέους να μπορεί να εξυπηρετηθεί από τις προβλεπόμενες ταμειακές ροές του δανειολήπτη.

Τύποι οριστικής διευθέτησης

α) Εθελοντική παράδοση ενυπόθηκου ακινήτου: στη σχετική συμφωνία προβλέπεται σαφώς ο τρόπος διευθέτησης τυχόν υπολοίπου.

β) Μετατροπή σε χρηματοδοτική μίσθωση: ο δανειολήπτης μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου στο πιστωτικό ίδρυμα υπογράφοντας σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης, η οποία του εξασφαλίζει τη δυνατότητα μίσθωσης και χρήσης για ορισμένη ελάχιστη χρονική περίοδο (συνήθως πέντε έτη).

γ) Πώληση και ενοικίαση: ο δανειολήπτης μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου είτε στο πιστωτικό ίδρυμα ή σε τρίτο. Η συμφωνία μπορεί να συνοδεύεται με παραχώρηση του δικαιώματος διαμονής στο ακίνητο έναντι μισθώματος (συνήθως για μία ελάχιστη περίοδο τριών ετών). Στη σχετική συμφωνία προβλέπεται σαφώς ο τρόπος διευθέτησης τυχόν υπολοίπου.

δ) Μεταβίβαση του δανείου σε άλλο ίδρυμα, πιστωτή ή χρηματοδοτικό σχήμα.

ε) Ανταλλαγή με στεγαστικό δάνειο μικρότερης αξίας: συμφωνία που επιτρέπει σε δανειολήπτη με οικονομικές δυσκολίες που έχει υποθηκευμένη την κύρια κατοικία του ή επαγγελματική στέγη να την πωλήσει, αγοράζοντας νέα χαμηλότερης αξίας.

στ) Διαχείριση σε εκκαθάριση: ορίζεται η κατάσταση στην οποία η απαίτηση του πιστωτικού ιδρύματος αντιμετωπίζεται στο πλαίσιο της πτωχευτικής διαδικασίας.

ζ) Ρευστοποίηση εξασφαλίσεων: ορίζεται η κατάσταση στην οποία το πιστωτικό ίδρυμα, έχοντας καταγγείλει τη δανειακή σύμβαση, εκκινεί διαδικασίες ρευστοποίησης των εξασφαλίσεων για την ικανοποίηση της απαίτησής του.