Του Δημήτρη Αγγελίδη

Την απειλή του θανάτου και της στέρησης της ελευθερίας τους αντιμετωπίζουν όσοι πρόσφυγες επιχειρούν σήμερα να περάσουν το Αιγαίο και τον Εβρο, για να ζητήσουν άσυλο στην Ελλάδα. «Αναφέρομαι στους πνιγμούς των προσφύγων και στη γενικευμένη κράτηση. Συνηθίζει η κοινωνία μας να αποδέχεται σαν κάτι συνηθισμένο και αναπόφευκτο αυτό που πρέπει να είναι η εξαίρεση. Αυτό είναι τραγικό. Να μην πέσουμε ποτέ σ’ αυτή την παγίδα», δήλωσε χθες ο Γιώργος Τσαρμπόπουλος, επικεφαλής της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, στη συνέντευξη Tύπου του οργανισμού με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα του Πρόσφυγα.

Παρόλο που ο πρώτος χρόνος λειτουργίας της Υπηρεσίας Ασύλου βελτίωσε τη διαδικασία ασύλου και το ποσοστό χορήγησης διεθνούς προστασίας, η κατάσταση που περιμένει τους πρόσφυγες στην Ελλάδα δεν μπορεί παρά να περιγραφεί με μελανά χρώματα. Χιλιάδες άνθρωποι που επιχείρησαν να ζητήσουν άσυλο στη διεύθυνση Αλλοδαπών της Αστυνομίας στην Πέτρου Ράλλη, κατά τη ζοφερή περίοδο πριν από την έναρξη της νέας υπηρεσίας, περιμένουν ακόμα την απάντηση και αντιμετωπίζονται σκαιότατα από τους αστυνομικούς. «Αφαιρούν την κάρτα αίτησης ασύλου, όταν εμφανίζεται κάποιος Νιγηριανός στην πόρτα –ποιος αποφασίζει αν δικαιούται κάποιος άσυλο; Ο αστυνομικός της πύλης;», κατήγγειλε στη συνέντευξη Tύπου ο Γιονούς Μοχαμαντί από το Φόρουμ Μεταναστών και Προσφύγων.

Τραγικές ελλείψεις

*Πολλά προβλήματα αντιμετωπίζει και η νέα Υπηρεσία, που ακόμα δεν έχει ανοίξει περιφερειακό γραφείο στη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα, το Ηράκλειο, πόλεις με μεγάλο αριθμό ανθρώπων που θέλουν να ζητήσουν άσυλο. Ακόμα και η κεντρική υπηρεσία στην Κατεχάκη έχει σταματήσει από τον Δεκέμβριο να τυπώνει δελτία πρόσφυγα και απλώς σημειώνει στην κάρτα του αιτήματος ασύλου πως το δελτίο θα είναι διαθέσιμο προσεχώς, στερώντας από τους πρόσφυγες τη δυνατότητα να βγάλουν άδεια παραμονής και άδεια εργασίας. «Υπομονή για λίγες εβδομάδες ακόμα», ζήτησε η διευθύντρια της Υπηρεσίας, Μαρία Σταυροπούλου, και υποσχέθηκε πως σύντομα θα λυθεί το πρόβλημα.

*Κι αν αυτά είναι μόνο μερικά από τα προβλήματα που σημειώνονται σε ένα πεδίο που θεωρείται πως έχει βελτιωθεί, τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα αλλού. Παρά τις δεσμεύσεις του υπουργείου Δημόσιας Τάξης, Κέντρο Πρώτης Υποδοχής λειτουργεί μόνο στον Εβρο, μαζί με ανεπαρκείς κινητές μονάδες στη Σάμο και τη Μυτιλήνη. Οσο για τις δομές ανοιχτής φιλοξενίας των ανθρώπων που ζητούν άσυλο, των ασυνόδευτων παιδιών και των άλλων ευάλωτων ομάδων, «ένα βήμα μπρος, δύο πίσω», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Τσαρμπόπουλος. Οι δομές στην Κόνιτσα, την Αγιάσο και τα Ανώγεια κινδυνεύουν άμεσα να κλείσουν, ενώ ο πρώην υπουργός Δημόσιας Τάξης, Νίκος Δένδιας, είχε δεσμευτεί προς την Ευρωπαία επίτροπο, Σεσίλια Μάλμστρομ, πως μέσα στο 2014 θα αυξηθεί κατά 1.500 θέσεις η χωρητικότητα των δομών φιλοξενίας.

*Τα διετή καθεστώτα επικουρικής προστασίας δεν ανανεώνονται, αφήνοντας μετέωρους ανθρώπους που είχαν βάλει -με τα πολλά- κάποια τάξη στη ζωή τους. Απουσιάζει κάθε πρόβλεψη κοινωνικής ένταξης των προσφύγων. «Είναι υποχρέωση του κράτους να τους βοηθήσει και είναι και προς όφελος της κοινωνίας. Οι εστίες έντασης δημιουργούνται από την περιθωριοποίηση. Αν ενδιαφέρονται κάποιοι με ζήλο για την ασφάλεια και τη δημόσια τάξη, ας φροντίσουν να μη δημιουργούν ανθρώπους δύο ταχυτήτων», είπε ο κ. Τσαρμπόπουλος.

Προμελετημένα ναυάγια

Και όμως, στη σημερινή Ελλάδα, θεωρούνται σχεδόν αμελητέα αυτά τα ζητήματα μπροστά στην απειλή του θανάτου και της φυλακής που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες. Η κατασκευή του φράχτη στον Εβρο έστρεψε τους πρόσφυγες στα πιο επικίνδυνα θαλάσσια περάσματα. «Ανεξάρτητα από τις παράνομες συστηματικές επαναπροωθήσεις, το ίδιο το πέρασμα του Αιγαίου ενέχει αυξημένο κίνδυνο για την ανθρώπινη ζωή, ό,τι προσπάθειες διάσωσης και αν γίνουν. Μπορούμε να προλάβουμε το κακό, πριν αρχίσει να βουλιάζει το πλοίο;», επισήμανε ο κ. Τσαρμπόπουλος και ζήτησε αλλαγή ευρωπαϊκής πολιτικής και δημιουργία διόδων ασφαλούς και ελεγχόμενης εισόδου των ανθρώπων που θέλουν να ζητήσουν άσυλο.

Οσο για την κράτηση, ο επικεφαλής του διεθνούς οργανισμού ήταν καταπέλτης. Ζήτησε να σταματήσει η πολύμηνη κράτηση μεταναστών και προσφύγων σε κρατητήρια, χώρους δηλαδή που προβλέπονται μόνο για κράτηση λίγων ωρών.

Αλλά αυτό που θεωρείται «εξαιρετικό» από τον νόμο έχει γίνει σήμερα ο κανόνας. «Η διοικητική κράτηση αλλοδαπών που δεν έχουν νομιμοποιητικά έγγραφα έχει πολύ αυστηρές προϋποθέσεις, που δεν τηρούνται. Πρέπει να αιτιολογείται ατομικά και να εφαρμόζεται μόνο σαν έσχατο μέσο, εφόσον έχουν αποκλειστεί άλλα, λιγότερο επαχθή μέτρα, όπως ο περιορισμός της ελευθερίας. Δεν μπορεί να εφευρίσκονται λόγοι, για να δικαιολογείται η κράτηση, δεν γίνεται να χαρακτηρίζουν συλλήβδην Σύρους και άλλους πρόσφυγες επικίνδυνους για τη δημόσια τάξη.

Ο σκοπός της κράτησης είναι η απομάκρυνση από τη χώρα. Γιατί κρατούνται Σομαλοί, όταν δεν γίνονται απελάσεις στη Σομαλία; Γιατί κρατούνται οι μη απελάσιμοι, αντί να τους δίνεται η εξάμηνη αναστολή απέλασης που προβλέπει ο νόμος; Γιατί κρατούνται ασυνόδευτα παιδιά, άνθρωποι με σοβαρά προβλήματα υγείας, άνθρωποι που μπορούν να θεμελιώσουν δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης σε άλλη χώρα της Ε.Ε.; Γιατί κρατούνται τόσοι άνθρωποι, ενώ έχει καταγραφεί το αίτημά τους για άσυλο;»…

Στοιχεία της έκθεσης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ

50 εκατ. εκτοπισμένοι (στο εσωτερικό των χωρών ή σε άλλη χώρα) καταγράφηκαν φέτος σε όλο τον πλανήτη, σύμφωνα με έκθεση της Υπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες, στα υψηλότερα επίπεδα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο αριθμός των ανθρώπων που αναγνωρίστηκαν ως πρόσφυγες έφτασε τα 16,7 εκατομμύρια, ο υψηλότερος αριθμός που έχει καταγράψει ο διεθνής οργανισμός από το 2001.

3 χώρες είναι η πηγή περισσότερων από τους μισούς πρόσφυγες διεθνώς: το Αφγανιστάν, η Συρία και η Σομαλία. Οι τρεις χώρες που δέχτηκαν τους περισσότερους πρόσφυγες είναι το Πακιστάν, το Ιράν και ο Λίβανος.

25.300 είναι ο αριθμός-ρεκόρ των ασυνόδευτων ανήλικων που υπέβαλαν αίτημα ασύλου. Συνολικά, 1,1 εκατ. άνθρωποι ζήτησαν άσυλο διεθνώς. Η Συρία ήταν η χώρα από την οποία προήλθαν τα περισσότερα αιτήματα (64.300) και η Γερμανία η χώρα που δέχτηκε τα περισσότερα.

17% περισσότερα αιτήματα ασύλου δέχτηκε το 2013 η Ε.Ε., σύμφωνα με τη Eurostat. Από τους 135.700 ανθρώπους που τους χορηγήθηκε καθεστώς διεθνούς προστασίας στην Ευρώπη, οι 35.800 προέρχονται από τη Συρία. Η Σουηδία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Βρετανία δέχτηκαν τα περισσότερα αιτήματα ασύλου.

efsyn.gr