Οταν ζήτησαν από τον κορυφαίο χορογράφο να εμπνευστεί από το τσουνάμι στην Ιαπωνία, σήκωσε τα χέρια του ψηλά. Κατέφυγε στο «Τέλος του παιχνιδιού» του Ιρλανδού συγγραφέα. Και γεννήθηκε το «East Shadow», που συνδυάζει κίνηση και προβολές, και ερμηνεύεται από δυο ώριμους ηλικιακά χορευτές
Της Βένας Γεωργακοπούλου
Θα το 'λεγε κανείς πως ο κόσμος του Σάμουελ Μπέκετ, ακίνητος, σε μάταιη αναμονή, κλεισμένος σε δωμάτια ή θαμμένος στο χώμα, θα ενέπνεε τόσο πολύ τους σύγχρονους χορογράφους; Και, μάλιστα, τους καλύτερους; Κι όμως, πότε ήταν που είδαμε στην «Πειραιώς 260» το αριστούργημα της Μαγκί Μαρέν «May B» με όλους τους ήρωες του Ιρλανδού στη σκηνή, από τον Πότζο μέχρι τον Κραπ; Και νά που κι αυτό το καλοκαίρι ο Γιώργος Λούκος μάς προσφέρει (κι ας γκρινιάζουμε ότι το ξένο πρόγραμμα είναι υποβαθμισμένο) την πιο πρόσφατη χορογραφία του αγαπημένου μας Τσέχου Γίρζι Κίλιαν – πέρυσι έκανε την πρεμιέρα της, απόλυτα βασισμένη στον Μπέκετ.
Το «East Shadow» ήταν μια παραγγελία από την Aichi Triennal της Ιαπωνίας, που είχε διαλέξει για θέμα της την καταστροφή της Φουκουσίμα το 2011 από τον σεισμό και το τσουνάμι. Ο 67χρονος Κίλιαν κατέληξε πως ένας τέτοιος εφιάλτης αποτελεί για τον χορογράφο ανυπέρβλητο εμπόδιο. Και κατέφυγε στον κόσμο του Σάμουελ Μπέκετ. Με ένα ολιγόλογο κείμενο στο προσωπικό του σάιτ έκανε τη σύνδεση της Φουκουσίμα και του συγγραφέα.
«Τι ρόλο μπορεί να παίξει η τέχνη όταν έρχεται αντιμέτωπη με μια χωρίς νόημα τραγωδία;» ρωτούσε. «Εχω την επώδυνη επίγνωση πως οτιδήποτε κάνουμε είναι καταραμένο, καταδικασμένο να εξαφανιστεί και ότι ο πλανήτης Γη θα γίνει κάποτε στάχτη και θα πεθάνει». Βρήκε την αντιστοιχία στο θέατρο του Μπέκετ, εκεί όπου «όλα όσα κάνουμε είναι εντελώς ανόητα». Και κάλεσε τους θεατές να δουν το έργο του σαν μια «τραγικωμωδία». Δεν ξέρω πώς ένιωσαν οι απελπισμένοι Ιάπωνες, που διψούσαν να ξανασταθούν στα πόδια τους, αλλά οι ήρωες του Μπέκετ που προσπαθούν και ξαναπροσπαθούν σαν αυτόματα και αντιμετωπίζουν ακόμα και με χιούμορ το απόλυτο μηδέν της μοίρας τους προσφέρουν πάντα μια περίεργη γαλήνη και αυτογνωσία.
Ο Κίλιαν χρησιμοποίησε μόνο δύο χορευτές, αλλά τι χορευτές. Τη σύζυγο και μούσα του, Γερμανίδα Σαμπίν Κούπφερμπεργκ, και τον Αμερικανό Γκάρι Κράιστ – και οι δυο εξηντάρηδες πια. Οταν κάποτε ο πάνω από τριάντα χρόνια διευθυντής του Nederlands Dans Theater ίδρυσε την ομάδα NDT III με χορευτές μεγαλύτερους από 40 χρόνων, ήταν τα αστέρια της. Κανείς τους πια, ούτε ο Κίλιαν, δεν ανήκει στο περίφημο ολλανδικό μπαλέτο· ακολουθούν αυτόνομο δρόμο.
Η σκηνή του East Shadow δεν έχει ένα, αλλά δύο πανομοιότυπα σκηνικά (σχεδιασμένα από τον Κίλιαν) που βρίσκονται δίπλα δίπλα. Θυμίζουν τον κλειστοφοβικό χώρο από το «Τέλος του παιχνιδιού»: γκρίζοι τοίχοι, μια πολύ στενή πόρτα, από την οποία δύσκολα περνάς, κι ένα παραθυράκι τόσο ψηλά τοποθετημένο που είναι άχρηστο, τίποτα δεν σ' αφήνεις να δεις. Ακούγεται ένα κείμενο του Μπέκετ από τη μονόπρακτη όπερα «Neither» του Μόρτον Φέλντμαν και ο εξαιρετικός πιανίστας Τομόκο Μουκαϊγιάμα παίζει πάνω στη σκηνή μια σονάτα του Σούμπερτ.
Γρήγορα οι θεατές αντιλαμβάνονται ότι το δεξί σκηνικό δεν είναι παρά μια οθόνη, οτιδήποπε συμβαίνει εκεί είναι προβολές. Αντίθετα, στο αριστερό σκηνικό το ζευγάρι των χορευτών, με σάρκα και οστά, ντυμένο με σκούρα μπεκετικά ρούχα της δεκαετίας του ’30 και του ’40, μπαίνουν και βγαίνουν από το δωμάτιο, εμφανίζονται και εξαφανίζονται, αστειεύονται σαν να βρίσκονται σε κωμωδία σπλάστικ, ενώ δίπλα τους συνεχίζουν να προβάλλονται αποσπάσματα από ταινίες ή μαυρόασπρες φωτογραφίες.
Μόνο προς το τέλος αρχίζει ο χορός. Το πιάνο φτάνει σε κρεσέντο, ήχοι καταστροφής και ορμητικού νερού πλημμυρίζουν τον χώρο, εικόνες από το τσουνάμι καταλαμβάνουν την οθόνη. Οι δυο ηλικιωμένοι προσπαθούν να βρουν ο ένας τον άλλο, πλέουν, χορεύουν γεμάτοι έκφραση, ενώ τα κύματα γίνονται όλο και πιο τεράστια και ακούγεται μια πυρηνική έκρηξη. Η παράσταση τελειώνει με απόλυτο σκοτάδι, το πιάνο βουβό, τους ήρωες εξαφανισμένους.
* INFO: Σήμερα και αύριο στην Πειραιώς 260, 9 μ.μ., εισιτήρια 25, 20, φοιτ. 15, άνεργοι και ΑμεΑ 5 ευρώ. Αλλά και το Φεστιβάλ Καλαμάτας ξεκινά στις 17 Ιουλίου με τη νεανική ομάδα του Nederlands Dans Theater (17-33 χρόνων) που θα χορέψει, ανάμεσα σε άλλα, το «Gods and Dogs», εκατοστή χορογραφία του ακούραστου Γίρζι Κίλιαν, έργο του 2008.
